Wróć do artystów
TT

TYSZKIEWICZ Teresa

(1953 Ciechanów - 2020 Paryż)
Dodaj do listy życzeń
(14)

Teresa Tyszkiewicz w 1978 r. uzyskała dyplom na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Warszawskiej. Od 1982 r. mieszka i pracuje w Paryżu.
Prace artystki były eksponowane na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych, m.in. w Amsterdamie, 1980; Lizbonie, 1982; Warszawie, 1998; Nowym Jorku, 2000; Paryżu, 2007. Znajdują się również w licznych kolekcjach muzealnych, m.in. Fondation Camille, Musée Ville de Paris, Musée Bohin w Paryżu, oraz prywatnych (Francja, Niemcy, Polska, Szwajcaria, Włochy, USA).

Autorka filmów krótkometrażowych, zajmuje się fotografią, rysunkiem, performance, malarstwem, tworzy obiekty przestrzenne, rzeźby.

Urodziła się 28 grudnia 1953 roku w Ciechanowie. W latach 1974-1978 studiowała na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Warszawskiej (dyplom 1978). Była współzałożycielką Związku Twórców Filmowych "Remont" (1980). Od 1982 roku mieszka w Paryżu wraz z mężem Zdzisławem Sosnowskim (artystą), z którym zrealizowała wspólnie kilka filmów.

Jej prace znajdują się w wielu zbiorach publicznych i prywatnych, m.in. w Fonds National d\'Art Contemporain w Paryżu, Musee Ville de Paris i Fondation Camille w Paryżu.

Filmy Teresy Tyszkiewicz na taśmie 16 mm: STAŁE ZAJĘCIE 1978/79; DRUGA STRONA 1980; DZIEŃ POD DNIU 1980; ZIARNO 1980; ODDECH 1981; WYOBRAŻENIE I GRY 1981; STADIUM 1981; EPINGLE 1994.

Teresa Tyszkiewicz rozpoczęła pracę twórczą w 1978 roku. W latach 1978-1981 działała w kręgu artystów skupionych wokół Galerii Współczesnej w Warszawie. Pierwsze filmy robiła ze swoim mężem, Zdzisławem Sosnowskim (GOALKEEPER - 1975/77; STAŁE ZAJĘCIE / PERMANENT POSITION - 1978/79; DRUGA STRONA - 1979/90). Poza filmem wykonywała też performance, malowała obrazy i rysowała.

Filmy Teresy Tyszkiewicz wpisywały się w zmiany, jakimi podlegała pod koniec lat 70. polska sztuka. W jej obszarze nastąpiło wyraźne przesunięcie od tendencji analitycznych, strukturalnych i systemowych w kierunku działań wyraźnie ekspresyjnych. Artyści poszukiwali silnie emocjonalnych i subiektywnych środków wypowiedzi. Sama Teresa Tyszkiewicz wielokrotnie podkreślała, że jej filmy powstają pod wpływem spontanicznych impulsów. Kładła w nich akcent na wizualizację osobistych emocji i podświadomych pragnień, które ujawniały się pod wpływem działań o charakterze "testów" przeprowadzanych na własnej intuicji. Swoje filmy artystka nazywa "obrazami wyobraźni w ruchu". Jak pisał Szymon Bojko

"Filmy Tyszkiewicz penetrują regiony subiektywnych doświadczeń, wrażeń, stymulują wyobraźnię i próbują wymknąć się intelektualnej dominacji. Powstają w rzeczywistości ujawniającej się w percepcji zmysłowej, w mikrośrodowisku doświadczanym w szczególny sposób - we fragmentach, okruchach, szczegółach, nierozpoznawalnych cząstkach. Ujawniają swoją nieracjonalną egzystencję i sensy, wywołują cały łańcuch reakcji, ale nie mają ani początku ani końca."

Wszystkie filmy Tyszkiewicz posługują się elementarnym językiem ruchu i metafory, a ciało artystki, najczęściej nagie, jest w nich podstawowym narzędziem ekspresji.

"Moje ciało jest medium, źródłem i kreacją problemu. Jest niezbędne. Jest bazą, \'domem\', który chroni moją osobowość. Odgrywa funkcję \'łącznika\' miedzy rzeczywistością i wyobraźnią". "W moich filmach nie bardzo mogę znaleźć inne narzędzie jak moje fizyczne ja, ponieważ pomysł zawsze chce nakreślać sobą."

W jednej z wcześniejszych prac, filmie i fotografiach pt. Stałe zajęcie, Tyszkiewicz i Sosnowski podjęli próbę analizy za pomocą języka artystycznego wewnętrznych procesów psychicznych w relacji kobieta-mężczyzna budując wizualne ekwiwalenty tego typu doświadczeń. Obrazują w niej siatkę subtelnych napięć wytwarzanych przez akcję, która stanowi ciąg faktów-relacji kreowanych w formie improwizacji przez kobietę i mężczyznę (dwójkę autorów). Są one nasycone seksualnymi emocjami podkreślonymi dobitnie przez użyte w pracy rekwizyty, takie jak futerko czy cygaro.

Film ZIARNO łączy w swojej konstrukcji konfliktowe mechanizmy ograniczające możliwości biologicznego i społecznego rozwoju człowieka. Stanowi obraz uczuć ukształtowanych pod wpływem doświadczeń autorki, która zestawia w nim własne ciało z różnymi przedmiotami, materiałami i mechanizmami zakreślając w ten sposób granicę między sobą a zewnętrznym światem i redukując się do "fragmentu ożywionej materii". Krytycy odczytują ten film Teresy Tyszkiewicz z uwagi na bardzo interesujący sposób aktualizacji problematyki ciała w kategoriach dyskursu feministycznego.

Po wyjeździe do Francji w 1982 roku Teresa Tyszkiewicz była przez wiele lat nieobecna na polskiej scenie artystycznej. Jej twórczość została przypomniana dopiero na wystawie JESTEŚMY w Zachęcie w 1991 roku. Pokazała na niej m.in. takie prace jak PŁÓTNO ZE SZPILKAMI SKRĘPOWANE SZNUREM oraz SZPILKI I PISMO.

Paryski okres twórczości Tyszkiewicz charakteryzuje się całkowitą zmianą tworzywa artystycznego.

"We Francji zaczęłam rozwijać pomysł, który przywiozłam z kraju, czyli komponowanie obrazów ze szpilek. One po prostu mnie ścigały. Ten biedny przedmiot stał się dla mnie magiczny. Ukłucie, opór i chęć, aby go zwalczyć. Szpilka prowokuje mnie i wywołuje nowe propozycje. Jest łagodna po ujarzmieniu, ale w trakcie pracy boję się, bo jest niebezpieczna, atakująca. Może symbolizuje zmaganie z przeszkodami" - opowiadała po latach artystka.

Przyznaje też, że o wykorzystaniu w swoich pracach szpilek krawieckich zdecydowała intuicyjnie, jeszcze pod koniec lat 70. Początkowo wbijała w podłoże 800-1000 szpilek dziennie. Na początku lat 80. pracowała głównie na papierze, a miejsca nakłuć w punkcie krzyżowania się szpilek artystka maskowała cienkimi pasemkami waty. Zaczynała od formatu 100 x 80 cm, później pracowała na większych powierzchniach, nawet dochodzących do 300 x 300 cm. Na duży obraz wchodzi jej ok. 20-30 tys. szpilek.
"Proces jest przeżyciem. Jest akcją.(...)W czasie pracy czuję się punktem, ukłuciem mojej szpilki."

Szpilka jest dla Tyszkiewicz nośnikiem działania, przenosi akcję. Wbita szpilka jest gestem bezpośrednim twórczości.

Szpilki funkcjonują na obrazach Tyszkiewicz w różny sposób. Raz są wbite w płótno, innym razem złączone z akrylem czy farbą olejną, a także przylutowane. Artystka wbija je w płótno, papier i mocuje do blachy. To zmaganie się z tworzywem ma charakter walki, ale pojmowanej w kontekście psychologicznym czy metafizycznym.

"Terenem takiej nieantagonistycznej walki mającej swoje biologiczne źródło w instynkcie seksualnym i samozachowawczym jest królestwo Erosa. Do niego odsyła nas autorka umieszczając w swoich obrazach drogowskazy w postaci nabrzmiałych mięsistych form o kształtach fallicznych i waginalnych. Ich obecność pozwala odczytać inne elementy plastyczne, jak szpilki w obrazach czy ziarno w filmie, jako symbole witalnej energii człowieka" - pisała o twórczości Tyszkiewicz Barbara Askanas.

Szpilki pełnią w twórczości Tyszkiewicz przede wszystkim rolę symboliczną, nasuwają natychmiastowe skojarzenia z obrzędami wudu, ale także jako przyrząd krawiecki służący do łączenia i zszywania fragmentów w całość są w rękach artystki narzędziem do porządkowania chaosu.

Tyszkiewicz jest raczej oszczędna, jeśli chodzi o kolor w swoich obrazach. Pracuje głównie w czerni, lubi też biel, czerwień, błękit. Czasami szpilki wbijane w grupą warstwę farby wyciskanej na płótno wprost z tuby artystka łączyła cienkimi arabeskami linii utworzonych z drutu lub sznurka. Powstawały wówczas mięsiste reliefy, zmysłowe struktury. Monochromatyczność swoich obrazów wydobywa za pomocą koloru złotego, którym maluje fragment szpilki po wbiciu jej w podłoże. Faktura metalu wtapia się w fakturę malarską stając się integralną częścią malarskiego gestu. Materia krawieckich szpilek pełni rolę języka plastycznego, służy do budowania konstrukcji prac, tworzenia ich dynamiki i statyki, przestrzeni, głębi. Powstają układy rytmiczne o misternej strukturze, jak w obrazie PROSTA SZPILKA, gdzie falowanie szpilek przypomina nurt rwącej rzeki. Na obrazach pojawiają się też wśród "łanów" szpilek koła zębate, tajlandzkie zegarki i inne przedmioty, które artystka pozbawia pierwotnej, praktycznej funkcji. To zbliża jej strategię twórczą do Nowego Realizmu i dadaizmu. Czasami Tyszkiewicz drapuje luźno wiszące, czarne płótna, na których szpilki pojawiają się obok słów "szpilka" napisanych w różnych językach.

Na początku Tyszkiewicz tworzyła swoje "szpilkowe" malarstwo w formie dwuwymiarowych obiektów. Duże płaszczyzny pomalowanego papieru, płótna czy metalu pokryte tysiącami powbijanych lub przylutowanych szpilek tworzyły dynamiczne, wirujące kompozycje. Prace te są wyjątkowo wrażliwe na światło, które wydobywa z obrazów Tyszkiewicz tajemniczą aurę.

Później artystka zwróciła się w stronę brył i kompozycji przestrzennych. Jej podstawowym tworzywem rzeźbiarskim jest surowe drewno, kloce, szczapy, zużyte odpady. Buduje z nich przedmioty-totemy, które wycina sama ręcznie w drewnie dłutem i piłą. Widoczny jest w nich wysiłek fizyczny, fizyczne zmaganie się artystki z materią, podobnie jak miało to miejsce przy wbijaniu szpilek w powierzchnie obrazów. Owe rzeźby-totemy przypominają maczugi, są długie, nieforemne, z różnymi naroślami i nacięciami. Emanują barbarzyńską ekspresją, magią. Niektóre artystka opakowuje w grubą tkaninę przypominającą płótno żeglarskie i pokrywa warstwą smolistej farby. Gdzieniegdzie widać we wgłębieniach akcenty kolorystyczne, najczęściej czerwone. Pojawiają się też szpilki, ale nie pełnią już w nich roli podstawowego budulca. Artystka umieszcza je na powierzchniach totemicznych obiektów, ale także różnych pojemników, skrzynek (także pocztowych), cynkowych wiader, szuflad. Przedmioty te są przez Tyszkiewicz świadomie dobierane z uwagi na pustą przestrzeń ich wnętrz, a przede wszystkim dlatego, że sylwetką lub linią nawiązują do cech kobiecych i męskich. /Ewa Gorządek, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, grudzień 2007/

Pokaż
115
115

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Pâtes", 1989

C-Print/papier fotograficzny, 9 x 13,5 cm (wymiary każdej pracy)
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu każdej pracy: 'T.Tyszkiewicz| film "PÂTES" 16 mmm, 1989'

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
67
67

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Epingles ee rouge, 1986

technika mieszana, 100 x 100 cm
sygn. na odwrocie: "EPINGLES EE ROUGE" 100x100 1986 Térésa TYSZKIEWICZ FRANCE

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
005
005

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Bez tytułu, 1985

olej, szpilki lutowane/blacha cynkowa, 44 x 44 cm
sygnowany i datowany p.d.: 'Tyszkiewicz 85'

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
006
006

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Bonne Année 1996!", 1995-1996

asamblaż, szpilki/papier, 31,5 x 24 cm (arkusz)
sygnowany, datowany i opisany u dołu: 'TERESA TYSZKIEWICZ 1996 | PARIS'

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
21
21

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Huit fleurs, 2007

szpilki, akwarela, papier
67,5 x 49 cm
sygn., dat. na przodzie
oprawa: passe-partout, drewniana rama, szkło

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
01
01

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Folia, 1983

odbitka żelatynowo-srebrowa, papier
23,7 x 17,6 cm
sygn., tyt., dat., dopisek „Paryż 1983”, 178 (w kółku) na odwrociu vintage print
oprawa: passe-partout, drewniana rama, szkło

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
50
50

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Krzyż / Croix", 1999

akryl, olej, szpilki/płótno, 147 x 97 cm
sygnowany i datowany p.d.: 'Teresa Tyszkiewicz 1999'
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'Teresa Tyszkiewicz | Croix | 1999'

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
112
112

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Visage epingle" 3, 2003

wydruk cyfrowy/papier, 38 x 29 cm
sygnowany i datowsany ołówkiem p.d.: Teresa TYSZKIEWICZ 2003'
sygnowany, datowany i opisany ołówkiem na odwrociu: 'Teresa TYSZKIEWICZ | "Visage epingle" 3 | 2003'

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
301
301

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Szpilki i ludzie, 1986

szpilki, technika mieszana, płótno; 100 x 100 cm;
sygn. dat. i opisany na odwrocie: Teresa TYSZKIEWICZ / 1986 / Epingles et peuple (ołówkiem).

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
113
113

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Corp", 1983

odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print/papier barytowy, 12,6 x 17,7 cm (arkusz)
sygnowany, datowany i opisany ołówkiem na odwrociu: 'Teresa Tyszkiewicz | 1983 | [sygnatura] | "Corp"'

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
112
112

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Oddech" - kadr z filmu

odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print/papier barytowy, 9,1 x 14 cm
opisany długopisem na odwrociu
na odwrociu korespondencja artystki z 1981 roku

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
51
51

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

bez tytułu, 1962

olej, płótno
72,5 x 100 cm
sygn. p.d.: Tyszk, na blejtramie wydrapany napis 1965 PRZEJŚCIA oraz nalepka Galerii 86 w Łodzi

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
12
12

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

bez tytułu

1984
odbitka żelatynowo-srebrowa, papier
23,7 x 17,6 cm
sygn., dat. na odwrociu: Teresa Tyszkiewicz | „Bez tytułu” 1984
vintage print
oprawa: passe-partout, czarna, drewniana rama

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
27
27

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

bez tytułu

2012
papier na płótnie, szpilki krawieckie
70 x 50 cm
sygn., dat. na przodzie
oprawa: drewniana rama, szkło

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
11
11

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Adaptacja

1981
odbitka żelatynowo-srebrowa, papier
23,7 x 17,6 cm
sygn., dat., tyt. na odwrociu: Performance | „Adaptation” | 1981 | Teresa Tyszkiewicz
vintage print
oprawa: passe-partout, czarna, drewniana rama

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
133
133

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Wata, 1981 r.

odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print/papier barytowy, 22,1 x 17 cm
sygnowany p.d.: "Teresa T 1981"
sygnowany, datowany i opisany ołówkiem na odwrociu: ’Teresa | Tyszkiewicz | ”Wata”, ”Cotone” | 1981’

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
124
124

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Stadium, 1981

odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print/papier barytowy, 17,8 x 13,5 cm (arkusz)

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
26
26

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Folia", 1983 r.

odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print/papier barytowy, 24 x 17,8 cm
sygnowany i datowany długopisem p.d.: 'Teresa Tyszkiewicz 1983'
sygnowany, datowany i opisany ołówkiem na odwrociu: 'Teresa TYSZKIEWICZ | "folia" |...

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
27
27

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

"Płótno", 1983 r.

odbitka żelatynowo-srebrowa, vintage print/papier barytowy, 24 x 13,5 cm
sygnowany i datowany długopisem p.d.: '1983 | Teresa TYSZKIEWICZ'
opisany na odwrociu ołówkiem: 'Teresa | TYSZKIEWICZ | "Płótno" | 1983' i odręczna...

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
308
308

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Koło czerwone, 1999

technika mieszana, płótno; 145 x 95 cm;
sygn. p.d.: Teresa TYSZKIEWICZ 1999
Na odwrocie opis autorski: Teresa / TYSZKIEWICZ (dwukronie powtórzone) / 1999

Wyniki pojawią się wkrótce
07
07

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

bez tytułu, 1981

fotografia czarno-biała, wełna, bawełna, czarna farba
18x24 cm
opisana na odwrocie: TERESA TYSZKIEWICZ | 1117 + PINS + COTTON - WOOL + BLACK PAINT | 1981"; pieczęć: "COLLECTION & ARCHIVES | Andrzej Kenda"

* droit...

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
06
06

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Studium (My body is covered by pins), 1982

fotogrfia czarno-biała
22x16,5 cm
na odwrocie sygnowana i opisana: "Teresa Tyszkiewicz | Studium, 1982 | My body is covered by pins" oraz pieczęć: "COLLECTION & ARCHIVES | Andrzej Kenda"

* droit de suite
** do...

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
50
50

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Litera T

2018
Kolaż, płótno podklejone czarnym materiałem, akryl, stalowe szpilki krawieckie, wym. 32,5 x 28,3 cm; w oprawie (drewniana rama, szkło)
Sygn., i dat na przodzie; sygn., dat. i tytuł na odwrocie

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
17
17

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Ziarno

1980
Odbitka żelatynowo-srebrowa, papier, 12 x 18 cm; w oprawie (drewniana rama, szkło)
Sygn., dat i opis "film ZIARNO, 1980, 11min 30’, kolorowy, dźwiękowy, X photo" odwrocie; sygn. i dat. na przodzie
Vintage print

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji
18
18

TYSZKIEWICZ Teresa (1953 Ciechanów - 2020 Paryż)

Kamień

1984
Odbitka żelatynowo-srebrowa, papier, 20,3 x 17,7 cm; w oprawie (drewniana rama, szkło)
Sygn., dat., tytuł i dopisek "Paryż" na odwrocie
Vintage print

Wykup abonament, aby zobaczyć więcej informacji