Wędrówki po internecie. Wakacyjny remanent

Sławomir Bołdok

Oznaką kanikuły jest brak bieżących tematów i chętne sięganie do podsumowań lub wspomnień. Ja też się do tego przymierzam, ale na wstępie nawiążę do cyklu „Kajet kolekcjonera” Włodzimierza Kalickiego. Czytam jego felietony z zainteresowaniem bowiem czyni on, od lat, dla naszego rynku sztuki wiele dobrego. Wskazując jako wzór obrazy artystycznie wartościowe, które oferowane są na aukcjach, stara się wpłynąć na ukształtowanie dobrego smaku. W ostatnim felietonie w Gazecie Wyborczej z 27 lipca br. „Stąd do świata” pan Włodzimierz zaprezentował historię krajowego rynku sztuki bujnie rozwijającego się po 1989 r., w wyniku rozporządzenia rządu Rakowskiego o swobodzie gospodarczej. Wówczas to upadł monopol PP „Desa”, jak grzyby po deszczu pojawiały liczne antykwariaty i powstały przesłanki do organizowania aukcji i utworzenia domów aukcyjnych. Z ciekawością przeczytałem tekst i wnioski autora, a przy okazji sięgnąłem pamięcią do do opisanych początków. Ponieważ, w owym czasie, byłem nie tylko obserwatorem ale i uczestnikiem powstającego rynku (przede wszystkim w Desie, doradzałem też domom „Daes” i „Polswiss Art”) chcę uzupełnić wspomniane wydarzenia. Prawdą jest, że Warexpo zorganizowało w 1975 r. aukcję w domu kultury przy ul. Elektoralnej, ale jak pisze p. Kalicki było to wydarzenie towarzyskie o niewielkim zasięgu.

Wlastimil Hofman, Powrót z lasu w zimowy dzień, 1921

Z większym hukiem odbyła się kolejna aukcja malarstwa współczesnego zorganizowana przez Desę w Teatrze Studio (dawniej Klasycznym w PKiN), w tym samym roku. Dzięki temu, że dyrektorem teatru był Józef Szajna pomysł Desy zorganizowania tam aukcji spotkał się z zainteresowaniem. W foyer teatru odbyła się wystawa przedaukcyjna, a w dniu aukcji, na krótko przed licytacją, po środku foyer na postumencie tkwił prawie nagi Antoni Pszoniak, brat Wojciecha, pomalowany na srebrno i udawał rzeźbę. Sala teatru podczas licytacji, którą prowadził nieżyjący już Andrzej Pollo z Krakowa, wypełniona była po brzegi publicznością. Była prasa, telewizja, kronika filmowa. Sama sprzedaż obrazów, jakkolwiek istotna, była tylko elementem tego, co byśmy dzisiaj określili mianem „medialny show”, który się ludziom podobał, a pokłosiem tej imprezy stał się pomysł organizowania przez Desę dorocznych targów sztuki „Contart” (Contemporain Art - Sztuka współczesna) które, do czasu wprowadzenia stanu wojennego, Desa urządzała z braku obszernej sali w stolicy - w Olsztynie, w Lidzbarku, w Poznaniu.

Tyle dawnych wspomnień, a teraz remanent wakacyjny. Mimo ferii, które znaczna część domów aukcyjnych na świecie ogłosiła, mniej więcej od połowy lipca do września, nazbierało się nieco informacji, które być może zainteresują czytelników. W atmosferę wakacyjnego wypoczynku i rozleniwienia świetnie wpasowały się paryskie domy aukcyjne. Głównie w lipcu, nastawiając się na turystów przybywających do tego miasta organizowały licytacje rycin, rysunków i obrazów. Schemat tych aukcji był prosty - wystawiamy prace autorów, których nazwiska są turyście znane lub mogły obić się im o uszy, a ceny prac zaczynają się od kilkudziesięciu euro i raczej nie przekroczą kilkuset, z nielicznymi wyjątkami. Ot taka pamiątka z Paryża, niedroga a interesująca artystycznie, którą można się potem w domu pochwalić. Wśród oferowanych prac dawniejszych i współczesnych były także obiekty artystów z Polski. Podobne imprezy czyniły domy aukcyjne także w innych krajach, w tym czasie.

Włodzimierz Terlikowski, Bukiet róż w wazonie, 1923

Po tej ogólnej uwadze przejdźmy do szczegółów. By nie zanudzić. zwrócę uwagę na artystów i dzieła wyróżniające się. Na początek co ciekawsze wyniki z aukcji, które opisałem w czerwcowych Wędrówkach. Zacznę od Sothebyego - 21.06. w Paryżu piękna scena W. Hofmana „Powrót z lasu w zimowy dzień” ceniona na 10-15.000 € uzyskała 11.250 €, a w parę dni później 27.06, też w Sothebym, w Londynie opisane uprzednio obrazy uzyskały ceny: Fangora z nr 112 - 30.000 GBP, Sasnala z nr 304 - 43.250 GBP i Maciejowskiego z nr 307 - 22.500 GBP. Jak to dziwnie szczęście się rozkłada. W tym samym Londynie 29.06 w domu Phillipsa de Pury odbyła się licytacja cytowanych w czerwcowych wędrówkach obrazów Sasnala z nr. 207, Maciejowskiego z nr 208 i Bujnowskiego z nr. 209. U Sothebyego artyści mieli powodzenie, u Phillipsa nic się nie sprzedało.

W domu Millona w Paryżu 27.06. znaczną cenę uzyskała „Alegoria sztuki” H. Siemiradzkiego licytowana od 2000 do 14.000 oraz H. Epsteina „Tango” sprzedane za 15.000 €. Także 5 z opisanych 6 rysunków Leopolda Gottlieba znalazło kupca w cenie 250 - 350 €. Ogólnie na tej aukcji rysunki i obrazy naszych artystów, w znacznej liczbie zostały sprzedane, ale w cenach nie przekraczających 3000 €. Kolejne sprzedaże - w Tel Avivie w domu Tiroche 30.06. Artura Kolnika „Zabawa purimowa” ceniona na 2000 $ uzyskała 9775 $, a przypisywani Aleksandrowi Kotsisowi „Chasydzi” zostali sprzedani za 1265 $. 

Zdenek Lyczka, Opava, 1967

Przesyłając do Artinfo materiał w połowie czerwca nie miałem dostępu do katalogów wyświetlanych w internecie po tym terminie. Dlatego też w bieżących „Wędrówkach” chcę nieco uzupełnić zaległości.Zanim to uczynię pragnę zwrócić uwagę na nieobecność na naszych aukcjach malarstwa z krajów najbliższych Polsce. Poza sztuką niemiecką, rzadziej rosyjską nie uświadczysz na aukcjach obrazów czeskich, słowackich czy litewskich albo węgierskich. Nie znamy tej twórczości, nie ma o niej wykładów na historii sztuki, prawie nie ma jej w mediach i nieznana mi jest współpraca domów aukcyjnych polskich i z sąsiednich krajów. Na ile się orientuję, za naszymi granicami jest podobnie. Oni też nie znają i nie interesują się naszą twórczością. A oto najświeższy przykład.17.06 na aukcji w Ostrawie dom „Antikvity Art Aukce” pod nr 1 wystawił pejzaż miejski Zdenka Lyczka z 1967 r. pt. „Opava” wyceniony na 2500 Kc i niesprzedany. Przyjrzałem się dziełu i zajrzałem do słownika myśląc, że wyraz „Opava” prócz nazwy czeskiego miasta, ma jakieś symboliczne znaczenie, mnie nieznane. Takiego objaśnienia w słowniku nie znalazłem. A wszystko to czyniłem dlatego, że na obrazie jest pokazany pejzaż staromiejski Warszawy z kolumną Zygmunta na przodzie i stąd moje zdziwienie. Nie jedyne. Wcześniej 15.06 w Berlinie, w domu Dannenberg wystawiono dwa obrazy określone jako dzieła Olgi Boznańskiej, do której to atrybucji mam znaczne wątpliwości. Pierwsze dzieło z nr 3315 to „Młoda kobieta z kapeluszem przyozdobionym kwiatami” ol.tkt. 55,5 x 46 cm cenione na 500, a sprzedane za 900 €, drugie z nr 3316 to „Portret młodej dziewczyny w kapeluszu”, ol.tkt. 35 x 28 cm. cenione na 600, a sprzedanE za 1050 €. Tamże też sprzedano Zygmunta Menkesa „Martwą naturę z owocami i winem”, nr 3392 za 1200 € i Nachta Samborskiego „Martwą naturę z kwiatami i owocami”, z nr 3402 za 2100 €.

Franciszek Starowieyski, Dzień, Noc i Cień, 1985

Z czerwcowych ofert na uwagę zasługują jeszcze: sprzedaż w Hotel des Ventes w Genewie 13.06. Alfreda Wierusza Kowalskiego „Przejażdżki wozami” ol.z nr 1278 za 15.000 CHF i z nr 1282 I. Zygmuntowicza „Napad wilków na sanie” za 4800 CHF, dwa obrazy Stanisława Wolskiego sprzedane w Hamburgu 16.06 w domu Stahla: z nr 42 „Napad wilków” ol.deska 31,5 x 52 cm, uzyskał 2600 €, a z nr 43 inny „Napad wilków” ol.deska o tych samych rozmiarach co poprzedni osiągnął 4000 €. Wystawiony 20.06. w domu Aguttes w Paryżu z nr 81 duży obraz Józefa Chełmońskiego „Polowanie konno” z 1875 r. ceniony na 30-40.000 € nie został sprzedany, za to w tym domu kilka niewielkich, seryjnych rzeźb Igora Mitoraja w brązie zostało nabytych w bardzo przyzwoitych cenach: z nr 165 „Helios” za 5355 €, z nr 166 „Asklepios” za 7.013 €, z nr 167 „Głowa obandażowana” za 4845 €, z nr 168 „Centurion” za 5738 €, z nr 169 „Perseusz” za 7013 € i para świeczników, brąz z nr 171, sprzedane za 3570 €. Dla porównania cen przypomnę, że w domu Camard dnia 14.06 z nr. 77 taka sama replika „Perseusza” uzyskała 4500 €. By zakończyć „festival” Mitoraja podam, że 16.07. u Christiego w Nowym Jorku rzeźba „Bez tytułu”, brąz, wys. 28,6 cm, oznaczona „Epreuve d`artiste” została sprzedana za 27.500 $. 
Pozostańmy przez chwilę jeszcze w Paryżu, gdzie w niższych cenach - od kilkuset do kilku tysięcy euro były wystawione prace m.in.: Lutki Pink, Izaaka Celnikiera, Marka Szwarca, W. Terlikowskiego, J. Peszki, Jecheskiela D. Kirszenbauma, Z. Menkesa, a w wyższych M. Kislinga i inn.

Magdalena Abakanowicz, Magog, 1989

W lipcu oczywiście aukcji było mniej, ze względu na rozpoczynające się urlopy. 6.07 w Paryżu, w domu Delorme & Collin du Bocage na licytacji obrazów z XIX w., impresjonistów, Rosjan, Ecole de Paris i sztuki współczesnej znalazły się dwie interesujące pozycje - z nr 14 wczesny, z 1923r. „Bukiet róż w wazonie” W. Terlikowskiego sprzedany za 2300 € i z nr 20 para olejnych obrazów przypisywanych (z dużym znakiem zapytania) Tadee Makowskiemu, pt. „Mardi gras” (Tłusty Czwartek). Para płócien była wyceniona na 3-4.000 € i oczywiście nie znalazła kupca. W Tell Avivie w domu Tiroche 7.07 odbyła się druga część licytacji z czerwca i na niej z nr 558 sprzedano Leopolda Pilichowskiego „Postać” za 1840 $. W Nowym Jorku 15.07 u Christiego, prócz wspomnianej już rzeźby Mitoraja na aukcji „Open House” sprzedano z nr. 3 Franciszka Starowieyskiego „Dzień, Noc i Cień” z 1985 r. ogromny pastel za 12.500 $ oraz z nr 48 Magdaleny Abakanowicz rzeźbę w brązie „Magog” z 1989 r, h. 64 cm za 6875 $. Inna wersja tej głowy była już w tym samym miejscu wystawiana 21.09.2011 z nr 335.

Ostatnią lipcową aukcję znalazłem w Hamburgu w Mette Auktionhaus w dniu 18.07, gdzie oferowano i sprzedano sporo prac naszych współczesnych. Oto one: z nr. 353 siedem akwafort i litografii: Andrzeja Bielawskiego, Konrada Srzednickiego i Janusza Piotrowskiego za 180 €, z nr 360 Kiejstuta Bereźnickiego ol. „Wnętrze kuchni” za 900 €, z nr 367 Edwarda Dwurnika „Świebodzin” z 1980 r. za 800 €, z nr 369 Andrzeja Fogtta, z cyklu „Żywioły” XVI z 1981 r. za 1800 €, z nr 375 Andrzeja Konwerskiego „Siedząca figura z głową w ręce na czerwonym tle” akryl za 380 € i tego autora, z nr 376, „Rozmowy przy księżycu” ol., też za 380 €, z nr 379 Janusza Lewandowskiego „Kompozycję z 2 figurami” z 1983 r., ol. za 280 €, z nr 384 Mieczysława Olszewskiego „Pałac w Łazienkach” z 1975 r, za 120 €, z nr 394 Henryka Stażewskiego „Kompozycja abstrakcyjna”, akryl, płyta 42,5 x 42,5 cm za 480 € i z nr 412 Rajmunda Ziemskiego „Pejzaż 38/77” z 1977 r. akryl za 1800 €.

Jan Peszke, Pejzaż

Ponieważ jest to okres wakacyjny i wiele osób spędza ten czas nad morzem, w sierpniu, w tradycyjnym miesiącu urlopowym we Francji, w słynnym kąpielisku w Deauville oddział Artcurial organizuje 21.08. aukcję sztuki nowoczesnej i współczesnej. Wśród wystawionych tam dzieł będzie też z nr 22 Jana Peszki „Pejzaż” ol.tkt. ceniony na 1500 - 2000 €. „Pejzaż” Peszki był wystawiony w Paryżu w domu Boisgirarda 4.04.2012 r. z nr 108 z tytułem „Kobieta zbierająca plony” i nie został sprzedany. Może tym razem się poszczęści? Bowiem domy aukcyjne we Francji i w ogóle na świecie starają się, gdzie indziej i często w niższej cenie, sprzedawać dzieła, które nie znalazły kupca . Nie są to rzadkie przypadki, nawet w tym tekście wymieniam ich kilka - obrazy Wolskiego, Peszki, Maciejowskiego, Sasnala. W myśl zasady - oby tylko handel i świat się kręcił! I tym optymistycznym akcentem kłaniam się moim czytelnikom życząc im pogody i udanych wakacji.