Sotheby i inni

Za oknem świeci majowe słoneczko, jest zielono i większość rodaków ma czterodniową labę, ale na świecie praca wre i odbywają się aukcje od początku miesiąca. W rozmaitych, pod względem wiarygodności domach, galeriach i antykwariatach. W takich, co do do których rzetelności praktycznie nie ma się zastrzeżeń - jak np. u Sothebyego, Christiego, Drouota, Hampla czy Dorotheum i takich - jak „Fine Art, Antiquities & Antique, Wiliam J.Jenack Auctioneers” w Chester, w stanie Nowy York, USA, który mimo że nie miał pewności co do autorstwa, wystawił 1 maja br., z nr. 211, na aukcji obraz olejny z fałszywą sygnaturą Kowalskiego Alfreda Wierusza, „Orszak weselny” (olej, płótno, 65 x 88 cm) za 5000-8000 $ i sprzedał go za 3100 $.

Ludwik Markus (Marcoussis), Martwa natura z kartą Menu i syfonem, ok. 1920

Jest to marna kopia w/w motywu, a na dodatek nawet nie dla specjalisty widać, że nn. kopista podrobił sygnaturę. Jednak tytuł majowych Wędrówek wybrałem nie tylko ze względu na pozycję firmy na światowym rynku, ale z uwagi na jej bieżącą aktywność. Sotheby, w maju, aż na 6 sprzedażach malarstwa prezentuje artystów pochodzących z Polski - dawnych i współczesnych. Oczywiście można stwierdzić, że marszandzi Sothebyego są wybredni i mniej chętnie wystawiają naszych twórców niż np. Chińczyków czy Rosjan, ale i tak jest postęp w stosunku do lat dawniejszych. W związku z powyższym omówię najpierw hurtem aukcje Sothebyego, a następnie inne, wg chronologii.

10 maja w Nowym Jorku odbędzie się „dzienna sprzedaż” impresjonistów i sztuki nowoczesnej na której będą trzy obrazy: z nr. 175 Ludwika Markusa (Marcoussisa) „Martwa natura z kartą Menu i syfonem” (ok. 1920, olej) za 70.000-90.000 $. Data, od razu, informuje nas, że jest to dzieło powstałe pod wpływem geometrii kubistycznej, wówczas jeszcze awangardowej, a ponieważ na rynku prace z tego okresu są coraz rzadsze cena szacunkowa jest znaczna. Z nr. 255 będzie Mojżesza Kislinga obraz olejny z 1939 roku „Mimozy w czerwonym dzbanku”, za 220.000-280.000 $. Trochę mnie dziwi ta cena, bo obraz należy do kategorii prac „pod turystów”, barwny, ładny, ale żadne cudo. Trzecim będzie Tamary Łempickiej, z nr. 340, wdzięczny „Portret rudej dziewczyny” (ok. 1939, niewielki olej na tekturze). Na odwrociu znajduje się „Kompozycja abstrakcyjna”, zapewne z lat powojennych. Szacunkowa cena - 100.000-150.000 $.

Piotr Uklański, Naziści, 1998

Następnego dnia, 11.05., także w Nowym Jorku, tylko na „wieczornej sprzedaży” sztuki współczesnej, z nr. 39, będzie kompozycja Piotra Uklańskiego z 1998 roku. „Naziści” (kolorowe zdjęcie, 164 sztuki, na aluminium), za 500.000-700.000 $. Również Uklański jest autorem kolorowego, dwuczęściowego druku na aluminium „Foliage” (2003), który, z nr. 534, będzie figurował 12.05. na „dziennej sprzedaży” sztuki współczesnej za 6000-8000 $. Dla mnie ciekawostką jest fakt, że na 265 pozycji w katalogu jest tylko ten autor. A gdzie modni, nie tak dawno - np. Bałka, Elsner, Bujnowski, Ołowska, Sasnal, którzy często występowali razem? Wśród autorów zagranicznych, żyjących i działających, jest widoczna liczna grupa powtarzających się nazwisk, z aukcji na aukcję, w rozmaitych krajach. Naszych tak często się nie spotyka - czyżby mniej tworzyli, mniej sprzedawali czy brak im wsparcia albo już się opatrzyli?

Cyprian Godebski, Przebudzenie, 1866

Wracając do Sothebyego - 18 maja, również w Nowym Jorku odbędzie się sprzedaż „Sztuki europejskiej z XIX wieku”. Tam z nr. 83 znajdzie się obraz Alfreda Wierusza-Kowalskiego, „Powrót do domu” z polowania o zachodzie słońca, bardzo ładny olej za 30.000-40.000 $. Natomiast 25 maja, tym razem w Londynie, podczas sprzedaży rzeźby z XIX i XX wieku, z nr. 59, będzie Cypriana Godebskiego z białego marmuru figura „Przebudzenie” (1866, wys. 194,5 cm), ceniona na 30.000-50.000 GBP. Godebski, choć większość swego życia spędził we Francji, wraz z ojcem, który objął posadę kustosza w Ossolineum, przyjechał do Lwowa w 1858 roku i mieszkał tam trzy lata. Wykonał w tym czasie pomnik Agenora hr. Gołuchowskiego i wiele medalionów portretowych oraz ozdoby dekoracyjne do Domu Inwalidów Wojskowych. Po powrocie do Paryża przyjeżdżał jeszcze do Lwowa i realizował zamówienia, m.in. zaprojektował medal na Powszechną Wystawę Krajową w 1894 roku we Lwowie. O lwowskim środowisku plastycznym i o handlu sztuką we Lwowie, od końca XVIII wieku do 1945 roku napisałem książkę, w podobnym stylu jak „Antykwariaty artystyczne, salony i domy aukcyjne” (w Warszawie). O lwowskiej książce wie niewiele osób, ponieważ w 2013 roku kupiło ją ode mnie Ministerstwo Kultury. Miało wydać i do tej pory zwleka, mimo pozytywnych recenzji i nie tylko moich monitów.

A wracając do Sothebyego to 26 maja, ponownie w Nowym Jorku odbędzie się kolejna sprzedaż impresjonistów i malarzy nowoczesnych, na której z nr. 73 pojawi się Jana Lebensteina „Figura osiowa nr 70” (1960, olej, ponad 2 metry!) za 25.000-35.000 $. I tyle o Sothebym.

Jerzy Dmitruk, Dryfująca wioska, 1994

Przejdę teraz do licytacji w układzie chronologicznym. O sprzedaży w Chester 1.05., z fałszywym Wieruszem-Kowalskim, było na początku. Inna aukcja 1 maja odbyła się we Francji, w domu Denis Herbette w Doullens. Wystawione zostały trzy obrazy: z nr. 56 i 57 Maryana czyli Pinchasa Burnsteina i z nr. 63 Jana Peszke. Pierwsza z prac Maryana to „Lwy” z 1953 roku - zespół 6 gwaszy za 400-600 €, druga to rysunek kredką „Czerwony lew + 4 łby lwów”, za 200-300 €. Olej Jana Peszke „Kwiaty w wazonie”, wyceniono na 1000-1500 €. Nie podano, gdy o tym piszę 3 maja, wyników sprzedaży. Tego też dnia, w Nowym Jorku, w domu Doyle odbywa się kolejna aukcja impresjonistów i malarzy nowoczesnych, wśród których z nr. 48 znajdzie się Zygmunta Menkesa „Przyjęcie urodzinowe” za 4000-6000 $. W Berlinie, w domu Auctionata 4.05. na „Niewiarygodnej sprzedaży” malarstwa, rysunków i akwarel zostaną wystawione współczesne prace: z nr. 226 Jerzego Dmitruka „Dryfująca wioska” (1994, pastel) za 280-650 € i z nr. 293 i 294 - dwa rysunki  gwaszem i tuszem, w jednakowej cenie po 150-380 € Mariusza Kowala: „Kobieta w kapeluszu” (1993) oraz „Kobieta w stroju tureckim” (1993).

Stefan Norblin, Polska - Kraj polowań, ok. 1930 Samuel Bak, Kompozycja, 1959

Ponownie 7.05. będziemy w USA, a konkretnie w San Francisco, gdzie Poster Conection Inc. organizuje międzynarodową aukcję plakatów. Znajdą się na niej cztery prace o polskiej tematyce: z nr. 286, Władysława Teodora Bendy, afisz z czasów II wojny światowej „Amerykańska pomoc dla Polski” (1942), za 460 $ oraz trzy plakaty turystyczne z około 1930 roku, z nr. 331-333, litografie kolorowe Stefana Norblina - „Polska - Kraj polowań”, za 300 $ i w jednakowej cenie po 360 $: „Polska - Górny Śląsk” z drewnianym kościółkiem oraz „Polska - Górny Śląsk” z górnikiem. W owych latach, dla przyciągnięcia turystów zagranicznych do Polski, która znajdowała się w ciężkim kryzysie gospodarczym w związku z kryzysem światowym, inicjatywę przejawiały - „Gdynia - Ameryka Linie”, towarzystwo żeglugowe duńsko-polskie, które miało wielkie statki pasażerskie - „Batorego”, „Piłsudskiego” i którego najważniejszą linią był kurs Gdynia - Nowy Jork. Innym sponsorem były Polskie Koleje Państwowe. Na ich zamówienie Stefan Norblin wykonał serię plakatów turystycznych reklamujących atrakcje Polski, m.in. polowania, na które zjeżdżali się możni ówczesnego świata. W plakacie o tym motywie - postać myśliwego wzorowana jest na fotografii prezydenta Ignacego Mościckiego.

Także 7.05. w Lambertville, Nowy Jork, w Rago Auction na licytacji XIX i XX wieku sztuki z USA i z Europy, z nr. 154 znajdzie się Samuela Baka „Kompozycja” (1959, olej) wyceniony na 1500-2500 $. Ostatnio pisałem w Wędrówkach o młodszym pokoleniu żydowskich artystów rodem z Polski. Bak jest jeszcze jednym przykładem tych, którzy ocaleli. Wilnianin urodzony w 1933 roku uchował się w czasie okupacji w Wilnie, choć cała rodzina zginęła. Po 1945 roku, jako obywatelowi przedwojennej Polski pozwolono wyjechać, zamieszkał w Łodzi, ale wkrótce wyemigrował w 1948 roku do Izraela. Tam walczył o swoje państwo, tam studiował w Jerozolimie, a potem mieszkał w różnych krajach europejskich aż osiadł w USA. Jego mroczne, ekspresyjne obrazy, chyba podświadomie, są echem wojennej traumy.

10 maja w Nowym Jorku u Phillipsa odbędzie się „sprzedaż dzienna” sztuki z XX wieku i współczesnej. Z nr. 277, jako jedyny z Polaków, wystąpi Wilhelm Sasnal, którego „Pasażerka” (2006, olej) została oszacowana na 30.000-50.000 $ ale licytowana będzie od 15.000 $. Tamże u Bonhamsa, na kolejnej sprzedaży impresjonistów i sztuki nowoczesnej będziemy mieli dwa obrazy Wilhelma Wachtla, ze Lwowa. Z nr. 22 „Budynki wiejskiej farmy” (1947, pastel ) za 1500-2800 $ i z nr. 23 „Ulica w Safed” (w Palestynie, 1929, pastel) za 1800-2500 $. 12.05. w domu De Baecque & Associes w Lyonie, we Francji, na imprezie „Spojrzenie na XX wiek” z nr. 225 wystawione zostaną Wiesława Janasza - trzy popiersia o dwóch głowach (1981, glinka, wys. 44 cm), które wspólnie wyceniono na 400-600 €.

13 maja, w feralny piątek, odbędą się aż trzy aukcje. W Kolonii, w domu van Ham, gdzie na aukcji „Sztuki Piękne” z nr. 645 będzie Franciszka Streitta „Odpoczynek w polu” (1875, olej) ceniony na 6000 €. W Nowym Jorku u Christiego, gdzie na „dziennej aukcji” impresjonistów i nowoczesnych znajdą się trzy obrazy olejne Tamary Łempickiej: z nr. 1293 „Portret pani G.” (ok. 1930, olej) za 200.000-300.000 $; z nr. 1297 „Abstrakcja” (ok. 1953) za 20.000-30.000 $; z nr. 1306 „Jesień” (abstrakcja, ok. 1953) za 40.000-60.000 $. Obok prac Tamary będą dwa oleje Mojżesza Kislinga w jednakowej cenie, po 40.000-60.000 $ - z nr. 1352 „Kwiaty w ludowym wazonie” (ok. 1935) i z nr. 1387 „Mimozy w wazonie” (ok.1942). Ostatnia aukcja tego dnia odbędzie się w Szwajcarii, w Bernie u Dobiaschofsky’ego. Z nr. 551 licytowany zostanie Jerzego Nowosielskiego „Półakt” (1975, olej) za 22.000 CHF czyli 21.000 €.

Artur Kolnik, Kwiaty w wazonie Józef Mojżesz Gabowicz, Matka z dzieckiem

17 maja w Tel Avivie w domu Montefiore na licytacji sztuki nowoczesnej i współczesnej znajdą się obrazy i jedna rzeźba - z nr. 156 Artura Kolnika „Kwiaty w wazonie” za 2500-3500 $, chyba jeden z ładniejszych jego obrazów; z nr. 157 Jankiela Adlera „Kwiaty w wazonie” (ok. 1920, olej, piasek) za 20.000-30.000 $, takie „awangardowe” dzieło, z czasów kiedy eksperymentowano z rozmaitymi tworzywami, z kolażem itp. Obraz był już wystawiany w tym domu, ale spadł z licytacji. Najciekawszym obiektem, wg mnie, będzie z nr. 172 rzeźba w brązie Józefa Mojżesza Gabowicza (Kolno, 1862-1939, Warszawa), który studiował w Petersburgu i w Paryżu, gdzie odnosił sukcesy, wystawiał także w Warszawie. „Matka z dzieckiem” (wys. 68 cm) w stylu miękkiego impresjonizmu, prezentuje znakomity warsztat, świetne uchwycenie budowy ciała i proporcji obu postaci oraz, w domyśle, określa intymne więzy między matką i dzieckiem. Dzieło zostało oszacowane na 7000-8000 $. Też 17.05., w dalekim Sidney, w Australii, w Shapiro Gallery, podczas sprzedaży australijskiej i międzynarodowej sztuki, z nr. 82  wystawiona zostanie kompozycja abstrakcyjna Józefa Stanisława Ostoi-Kotkowskiego „Ornantha” (1976, metal), za 1500-2500 AUD. Autor (1922-1994), o którym już pisałem, był chyba jedynym artystą pochodzenia polskiego na tamtym kontynencie, chociaż po 1945 roku wielu polskich uchodźców przybyło do Australii. Byli to, w większości, ludzie z „niższych” sfer, którym sztuka była obca i swoim potomków nie zainteresowali tą dziedziną. 18 maja w Edynburgu w domu Lyon & Turnbull, podczas sprzedaży malarstwa brytyjskiego i europejskiego, będzie z nr. 4 Władysława Maleckiego „Powrót kawalerii” (1876, olej) niewielki obraz za 500-800 GBP. Tego samego dnia u Tajana w Paryżu na aukcji „Sztuka po wojnie i współczesna”, z nr. 78 będzie Igora Mitoraja rzeźba w brązie, „Stella” (1980, wys. 23 cm, egz. 76/250) za 2500-3000 €.

Następna aukcja „Sztuka i antyki” odbędzie się w Brukseli w domu Horta w dniach 23-24 maja. Z nr. 1 będzie Edwina Maćkowiaka olej zatytułowany „Czas” (2001) za 400-600 €; z nr. 285 Leopolda Ludwika Straszyńskiego „Zabójstwo św. Lamberta” (1860, olej), stosunkowo nisko wycenione na 700-900 €. Św. Lambert był w VII wieku (w dzisiejszej Belgii) biskupem, który miał zatarg o władzę z ówczesnym władcą, podobnie jak u nas król Bolesław Śmiały z biskupem Szczepanowskim. Straszyński, malarz i rysownik, który m.in. z Juliuszem Kossakiem i Franciszkiem Kostrzewskim robił rysunki do drzeworytniczych ilustracji dla wydawnictw krajowych, być może mieszkał w okolicy Radomska, bo tam jest jedyny w kraju kościół parafialny pod wezwaniem św. Lamberta i stąd się pewnie wziął motyw obrazu. Trzeci olej, z nr. 374, Mieczysława de Rakowskiego, pejzażysty z Belgii, o którym już kilkakrotnie wspominałem, nosi tytuł „Targ w Ostendzie”, powstał w 1924 roku, a oszacowano go na 500-700 €.

Ludwik Straszyński, Zabójstwo św. Lamberta, 1860

22 maja u Pillona w Wersalu, na licytacji „Floralies 2016” będzie z nr. 104 Mojżesza Kislinga olejny „Portret młodej artystki”, za 30.000-35.000 € oraz z nr. 119 rzeźba Jana Lambert-Ruckiego „Byk z profilu” (ok. 1937, brąz, wys. 60 cm, egz. 3/8), za 12.000-15.000 €. Na ostatniej aukcji miesiąca „Sztuka XIX wieku”, 25 maja u Ketterera w Monachium będzie, z nr. 9, Jana  Chełmińskiego „Polowanie par force” (1876, olej), modny wówczas motyw, z szeroką panoramą barwnie wystrojonych jeźdźców, sprzedawany za 12.000 €.

W maju większość imprez przesunięta jest na drugą połowę miesiąca, szczególnie przez domy które już w czerwcu, ostatnim miesiącu sezonu 2015/2016, nie zorganizują sprzedaży. A potem dla wielu firm będą dłuuugie wakacje. Ja jeszcze postaram się pokazać co będzie w czerwcu, a na razie życzę wszystkim dobrej pogody i samopoczucia w tym miesiącu.