styczeń 2008

Malarstwo i historia Tadeusza Kalinowskiego są doskonałym powodem, by zastanowić się, jak powstaje i czym jest historia sztuki – jak czas i środowisko, w których żyjemy determinują kategorię naszego sukcesu, wpływają na wartość dzieł.

Zdjęcie: Tadeusz Kalinowski, Ambasador, akryl na płótnie, 130x110 1976(1).

Niezwykła różnorodność środków formalnych, pozornie beznamiętne kopiowanie ikon kultury masowej, zadziwiająca zręczność warsztatowa i ogromna ilość zamalowanych płócien – fenomen Radka Szlagi, pokazywanego na przestrzeni ostatnich miesięcy w dwóch prestiżowych galeriach, poznańskim Arsenale i krakowskim Zderzaku, jest wypadkową jego zainteresowań medium malarstwa oraz estetyczną wrażliwością osobistą na świat zewnętrzny.

Zdjęcie: Radek Szlaga, Miś i owieczki, 2005, akryl, płótno. Fot. dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Starter.

Wadżra to jeden z podstawowych symboli hinduizmu i buddyzmu. W sanskrycie, języku starożytnych Indii, oznacza grom. Była niszczycielską bronią Indry, najważniejszego boga wedyjskiego panteonu, boga życia, który przynosił udręczonej suszą ziemi błogosławiony deszcz i sprawował władzę nad mocami burzy i błyskawic.

Zdjęcie: Wadżra skrzyżowana, brąz, 12 cm. Fot. Jarosław Panasiuk.

Czy kupując jakąś rzecz zastanawiamy się czasem nad źródłem jej pochodzenia? Czy warunki pracy stworzone dla osoby wytwarzającej ten przedmiot były odpowiednie i bezpieczne, a wynagrodzenie, jakie następnie otrzymała adekwatne do nakładu jej pracy? Dla wielu współczesnych i świadomych swoich wyborów konsumentów nie jest to wcale obojętne. Dlatego tak ważnym i zyskującym coraz szersze grono zwolenników jest zjawisko zwane Fair Trade, czyli uczciwy handel, który opiera się na współpracy krajów bogatych z biedniejszymi państwami czy regionami Ameryki Południowej, Afryki oraz Azji.

Zdjęcie: Zestaw szklanych naczyń wykonanych z poddanych recyklingowi butelek tranSglass®, proj. Emma Woffenden, Tord Boontje wraz z grupą gwatemalskich rzemieślników Artecnica.

Ostatnie aukcje wykazują, że są na rynku duże pieniądze do inwestowania w dzieła sztuki i antyki. Z malarstwa jednak z reguły nie sprzedają się najdroższe pozycje. Gdy się im przyjrzeć, to brak powodzenia nie dziwi. Zazwyczaj oferowane są po cenach, które powinny uzyskać po długiej licytacji. Jeśli są to prace poszukiwanego autora, takiego jak Jacek Malczewski, to są to zwykle słabsze obrazy, które nie cieszą się popytem. Albo, jak w przypadku Tadeusza Makowskiego, krążą plotki o falsyfikatach, co skutecznie odstrasza od zakupu. Sporo się też oferuje za duże sumy malarstwa dawnego, do którego klientela podchodzi nieufnie, nie wiedząc, ile ono jest naprawdę warte.

Zdjęcie: Jerzy Wardak, Portret secesyjny, 1970, fotografia czarno-biała, papier fotograficzny, 49 x 60 cm. Rempex 28.11.2007 (4.800) 4.800

Okazuje się, że kapitulacja może być dobrym punktem wyjścia do stworzenia inspirującej wystawy. Twórcy wystawy Design contre design poddali się wobec zawiłych dziejów wzornictwa. Zamiast systematycznej lekcji historii zaaranżowali niespodziewane konfrontacje przedmiotów (głównie mebli) i zaskakujące spotkania twórców i epok (zasadniczo od rewolucji przemysłowej po dzień dzisiejszy). Na tej wystawie chronologia eksploduje.

Zdjęcie: Poul Henningsen, Spiral Chair, 1932. Galerie Dansk Moebelkunst, Paryż © Galerie Dansk Moebelkunst – DR

Jak głosi jedna z chińskich legend, dwanaście zwierząt (szczur, bawół, tygrys, zając, smok, wąż, koń, koza, małpa, kogut, pies i świnia) posprzeczało się pewnego dnia o to, które z nich miałoby stać na początku rocznych cykli.
O rozstrzygnięcie sporu poproszono bogów, a ci ogłosili konkurs. Polegał on na tym, że wszystkim zwierzętom nakazano jak najszybciej przeprawić się na drugą stronę rzeki. Nagrodą w konkursie miało być przewodnictwo w rocznych cyklach. Przewodnictwo poszczególnych lat zależało od tego, w jakiej kolejności zwierzęta trafiły na drugi brzeg rzeki. Wszystkie spotkały się na brzegu rzeki, a następnie do niej wskoczyły. Szczur niepostrzeżenie wskoczył na grzbiet bawoła i kiedy ten przygotowywał się do wyjścia na brzeg, szczur zeskoczył na ląd i wygrał zawody. Świnia, która z natury była bardzo leniwa ukończyła wyścig jako ostatnia. I w ten sposób szczur stał się patronem pierwszego roku w całym cyklu, bawół kolejnego, a świnia została ostatnim zwierzęciem cyklu.

Zdjęcie: Kompletna kolekcja dwunastu figur zodiakalnych, Chiny, dynastia Qi, ok. 550-577, malowana terakota, wys. ok. 18 cm

„Zabawa do upadłego“ zachodniego społeczeństwa to zasadniczy temat twórczości Erica Fischla, to baudelaire’owska ennui, śmiertelna nuda, we współczesnym wydaniu. Fischl ukazuje w toczącym się życiu na plaży, przed telewizorem lub w monotonii amerykańskich przedmieść człowieka zdegradowanego do funkcji przedmiotu. Powiązana z nim przestrzeń podkreśla jego izolację, istnienie „obok“ a nie „z“.
Portretowane osoby wydają się być zastygłe w orgiastycznych, obscenicznych sceneriach, jak na zatrzymanej klatce filmowej. Seksualność i przemijanie, melancholia i samotność, to tylko niektóre z całej palety ludzkich odczuć, które Fischl wyraża w swych wielkoformatowych obrazach. Świat na nich jest sceną teatralną, na której produkują się ludzie zastygli w narcystycznych i ekshibicjonistycznych pozach, jakby w oczekiwaniu na jakąś katastrofę, której i tak nie można zapobiec.

Zdjęcie: Eric Fischl, Ten Breaths: Samaritan, 2007, widok wystawy w Kestnergesellschaft. Fot. Maria do Rosário Neto. Dzięki uprzejmości Jablonka Galerie, Köln – Berlin

Felietony Katarzyny Bik, Moniki Małkowskiej, Piotra Sarzyńskiego, Pio Nagłowskiego Kalendarium najbliższych aukcji, giełd kolekcjonerskich
Notowania aukcyjne
Wystawy i wydarzenia w Polsce i na świecie
Nowe ksiązki o sztuce
Oferty polskich galerii, domów aukcyjnych i antykwariatów
Biuletyn SAP
Katalog skradzionych i zaginionych dóbr kultury
I więcej informacji o sztuce...