październik 2012

Pablo Picasso miał doskonałe wyczucie koloru, choć do historii sztuki przeszedł przede wszystkim jako gwałciciel zasad anatomii i perspektywicznej konstrukcji obrazu. W jego twórczości wyróżnia się kilka okresów kolorystycznych: okres błękitny, okres różowy – niektórzy badacze dodają także tzw. okres czerwony, czyli czas po 1944 roku, kiedy Pablo Picasso był aktywnym członkiem partii komunistycznej.
Kuratorka nowojorskiego Guggenheim Muzeum, Carmen Giménez, autorka ekspozycji „Picasso and the Age of Iron” w 1993 roku oraz „Spanish Painting From El Greco to Picasso: Time, Truth and History,” w latach 2006-2007, postanowiła tym razem wyróżnić kolejny etap w twórczości Hiszpana – okres czarno-biały, niczym paski na koszulce, w której Picasso był często fotografowany. Jest to zarazem wątek przekrojowy, trwający przez całą, długą karierę artysty. Na wystawie zatytułowanej „Picasso Black and White” otwartej 5 października prezentowanych jest 118 obrazów, rzeźb i prac na papierze, których głównym wyróżnikiem jest właśnie brak kolorów.


Foto: Pablo Picasso, „Pocałunek ”, 1969, olej na płótnie, 97,2 x 130,2 cm, Koons Collection, © 2012 Estate of Pablo Picasso/Artists Rights Society (ARS), New York, Photo: David Heald materiały prasowe Guggenheim Museum w Nowym Jorku

Z Agatą Jakubowską, monografistką Aliny Szapocznikow, rozmawia Piotr Bernatowicz

Piotr Bernatowicz: Co jest Twoim zdaniem największą wartością, jaką twórczość Aliny Szapocznikow wnosi do dwudziestowiecznej rzeźby?
Agata Jakubowska: Z jednej strony można powiedzieć, że jej prace z lat 60. pokazywane na wystawach dziś zawierają to, czym teraz interesuje się świat artystyczny. Że trafiają w aktualne nurty – zainteresowanie kulturą popularną, estetyką lat 60., Holokaustem, traumą – co czyni z Szapocznikow aktualną artystkę. Z drugiej strony, patrząc bardziej ogólnie, dla mnie najbardziej wartościowe jest to połączenie, o którym przed chwilą wspomniałam, eksperymentów formalnych z wypowiedzią na temat kondycji ludzkiej, podmiotowości, której nie da się scalić, która jest pofragmentowana i w jakimś sensie nierozszyfrowywalna.


Foto: Alina Szapocznikow (1926-1973), „Lampe-bouche (Illuminated lips)”, c. 1966, © The Estate of Alina Szapocznikow/Piotr Stanisławski/ADAGP, Paris, materiały prasowe MoMA

Druga połowa XIX wieku dała kobietom możliwość zdobywania artystycznego wykształcenia poza prywatnymi lekcjami i rodzicielskim kształceniem, wyjścia z domu, odnalezienia własnego miejsca w świecie. Te poszukiwania często rozpoczynały się od własnej pracowni. Utrzymywanie pokoju, samodzielnego, nie dzielonego z przyjaciółkami, mężami i dziećmi mieszkania, okazywało się niemożliwe bez pomocy rodziny, bez wsparcia przyjaciół. Było jednak koniecznym warunkiem twórczości. Posiadanie własnego miejsca ma znaczenie praktyczne i metaforyczne. Bez swobody myśli, ciszy i samotności sztuka jest niemożliwa.
Bilińska wyszła za mąż na rok przed swoją śmiercią. Boznańska tego kroku nie zrobiła. Joanna Sosnowska interpretuje los artystek jako poświęcenie dla sztuki, jako oddanie ciała sztuce (Joanna Sosnowska, „Olga Boznańska”, w: „Artystki polskie”, praca zbiorowa pod red. Agaty Jakubowskiej, Warszawa 2011, s. 189). Zaznacza przy tym, że artystki tamtego czasu częściej dokonywały równie kategorycznego wyboru na niekorzyść sztuki: zostawały matkami, żonami, zakonnicami; oddawały sztukę, rezygnowały z niej. Boznańska i Bilińska nie tyle poświęcały się sztuce, co ją wybrały. Ich decyzja była rewolucyjna i heroiczna.


Foto: Olga Boznańska, „Portret kobiety (Cyganka)”, 1888, Muzeum Narodowe w Krakowie

W najnowszym „Arteonie także Piotr Kosiewski, za autorami lizbońskiej prezentacji książek z kolekcji Gulbenkiana, zastanawia się: czy świat istnieje poza książką, czy może księga jest światem. O festiwalu z okazji 50. rocznicy Fluxusu pisze Karolina Staszak, a historię kolażu przybliża Mat Maria Bieczyński. Poza tym w październikowym numerze „Arteonu” podsumowanie muralowego sezonu, a w dziale „Czytanie sztuki” – odczytanie obrazu „Le Pont de l’Europe” Gustave’a Caillebotte’a
W „Arteonie” tradycyjnie również komentarze, recenzje książkowe, aktualia i inne stałe rubryki.