marzec 2009

Z twórczością Doroty Nieznalskiej związany jest pewien paradoks. Z jednej strony jest ona w samym centrum publicznego zainteresowania. Od prawie siedmiu lat toczy się proces w sprawie „Pasji”, w której artystka miała się rzekomo dopuścić obrazy uczuć religijnych. Pierwszy proces zakończył się w roku 2003 wyrokiem skazującym. Sąd wyższej instancji uchylił jednak wyrok i proces rozpoczął się na nowo. Teraz utknął w martwym punkcie. Okazuje się, że trudno jest powołać biegłego, albowiem niemal wszyscy krajowi krytycy, historycy teoretycy sztuki już publicznie wypowiedzieli się na temat „Pasji”. Oznacza to, że naukowcy mają wyrobione zdanie na jej temat i ich opinie mogłyby zostać podważone przez którąś ze stron procesu jako nieobiektywne. Trzeba zatem szukać biegłych za granicą, ale może się okazać, że sądu na to nie stać. I tu błędne koło się zamyka.
Z drugiej jednak strony, sama artystka i jej po-pasyjna działalność są skrzętnie omijane przez układających programy publicznych galerii.


Dorota Nieznalska, „Król Polski”, fot. materiały prasowe Galerii Piekary w Poznaniu

W samym sercu Berlina, w pobliżu stacji kolejki miejskiej Friedrichstrasse, stoi monstrualny bunkier. W 2003 roku surowy kloc niedaleko Friedrichstrasse oczarował kolekcjonera sztuki współczesnej Christiana Borosa, który – nie zdając sobie do końca sprawy z czekających go trudności – nabył bunkier z przeznaczeniem na swoje zbiory i berlińską siedzibę. Po pięciu latach ujarzmiania przestrzeni – głównie za pomocą piły diamentowej (z 120 pomieszczeń zrobiono 80) – Christian Boros otworzył podwoje swojej warowni dla gości. W weekendy przestrzeń prywatna zamienia się bowiem w publiczną. Imponuje nie tylko sam mistrzowsko zrewitalizowany bunkier, ale i dobór eksponatów. Co ciekawe, wystawa nie ma kuratora – to sami autorzy prac wyszukiwali dla nich miejsce i aranżowali prezentację. Każdy artysta zajmuje osobne pomieszczenie i dzięki temu może – niezależnie od sąsiadów
– nawiązać intymny dialog z widzem.


Olafur Eliasson, „Berlin Colour Sphere”, 2006, fot. materiały prasowe Boros Collection

Jak powstają Twoje projekty miejskie? Ma dla Ciebie znaczenie, czy są one realizowane nielegalnie, czy zgodnie z prawem?
Większość rzeczy w mieście powstało nielegalnie. Kiedy pracuję nielegalnie, nie muszę nikogo pytać o zgodę, konsultować projektu, uzgadniać terminu. To ważne, daje poczucie nieskrępowanej swobody.
Dlaczego nie pozostałeś artystą tworzącym jedynie na ulicy?
Bo znalazł się ktoś, kto zaprosił mnie do galerii.
Jakie wartości, których w nielegalnej przestrzeni miejskiej brakuje, możesz otrzymać od państwowych galerii?
Ciepłą strawę, alkohol i honorarium.
Życiową pracę, zajmowanie się sztuką oddzielasz od egzystencjalnej praktyki?
W moim wypadku jest to dosyć mocno odseparowane. Moi sąsiedzi nie przypuszczają, że ten cichy i spokojny mężczyzna, pielący za dnia swój ogródek, wraz z nastaniem nocy zamienia się w bestię, która przemalowuje billboardy i może nasikać na ich groby.

Peter Fuss, „Art is boring”, 2006, fot. dzięki uprzejmości Petera Fussa

Możesz podać przybliżony obszar Twoich inspiracji? Powtarzające się motywy, tropy?
Filmy. Rzeczywistość. Szaleństwo. Zakrzywienia postrzegania świata.
W swoich pracach nawiązujesz często do klasycznych dzieł filmowych. Jaki film wywarł na Tobie największe wrażenie?
Filmy są częścią mojego życia, mojego świata, albo raczej jednym z obiektywów, przez który świat postrzegam. Mogę powiedzieć o ostatnich silnych wrażeniach filmowych. Dość niedawno odkryłem twórczość Johna Cassavetesa. Nie mogłem się pozbierać po „Glorii” i „Love Streams”. Uwielbiam Genę Rowlands.
Praca twórcza przynosi ukojenie, satysfakcję czy niepokój? Co jest bodźcem do dalszych wyborów, dalszych poszukiwań?
Aktualnie przeżywam lekki kryzys. To znaczy wiem, co chcę zrobić, robię to, ale to nie przynosi wymiernej radości, albo wręcz przeciwnie, przynosi tylko lęk i stres. Ponadto czasem dobiegają do mnie głosy o tym, że sztuka umarła i bycie artystą jest passé. Wtedy to już sam nie wiem, czy to, co robię, ma sens, czy nie lepiej zająć się czymś innym, bo przecież wszystko już było. Aktualnie próbuję spojrzeć na świat z wielu różnych perspektyw. Podtrzymuję chaos w mojej głowie i delektuję się zimową depresją.


Łukasz Jastrubczak, „White video”, fot. dzięki uprzejmości Łukasza Jastrubczaka

Ponadto w najnowszym „Arteonie” tekst Eulalii Domanowskiej o Piotrze Wysockim, laureacie 5. edycji konkursu Samsung Art Master oraz recenzje: Justyny Balisz z berlińskiej wystawy „re.act.feminism” i Karoliny Majewskiej z „Dispersion” w londyńskim ICA. A także dwugłos Magdaleny Moskalewicz i Michała Haakego w sprawie intencji, czyli „Co autor miał na myśli?”, a w ramach „Kroniki” recenzje Przemysława Chodania z pierwszej z cyklu „Akcja Rewaloryzacji Abstrakcji” wystawy w galerii f.a.i.t. i z prezentacji „Inne bajki” w krakowskim Pawilonie „Wyspiański 2000”, relacja Magdaleny Szyjakowskiej z podwójnych targów sztuki współczesnej w Sztokholmie i rozważania Artura Kamczyckiego dotyczące wątku czasu poruszonego w wystawie „Real Time. The End of Days and New Beginnings. Reflections on Art in Israel, 1998-2008” w Muzeum Izraela w Jerozolimie.