kwiecień 2008

Od chwili śmierci Jana Pawła II w 2005 roku w Polsce postawiono ponad dwieście papieskich pomników. W finansowanie tych przedsięwzięć z chęcią włączają się lokalne samorządy, statuy stawiane są zarówno na przykościelnych placach, jak i w eksponowanych miejscach miast.

Wielu artystów, zwłaszcza rzeźbiarzy, wyczuło specjalną „koniunkturę” na pomniki i tworzy kolejne, sztampowe przedstawienia zmarłego papieża. W samym Toruniu stoją aż trzy takie figury. Pomnik, popiersie, a przynajmniej obraz przedstawiający przygarbionego starca o zmęczonej, choć pełnej sympatii twarzy, zdobi każdy kościół w Polsce. Najtańsza rzeźba może kosztować już od 4 do 5 tysięcy złotych – odlana z polimerowego włókna. Artystyczna jakość poszczególnych wyobrażeń papieża mocno się waha. Wszak nie o formę chodzi, a o oddanie hołdu i upamiętnienie jednej z najważniejszych postaci w historii Polski. Jest to aktualne zwłaszcza teraz, gdy trwa proces beatyfikacyjny Jana Pawła II.

Zdjęcie: Peter Fuss, Santo subito, fot. Studio BWA

Zbigniew Makowski to postać nietuzinkowa. Obcowanie z jego sztuką to jak rozwiązywanie zagadki, próba odszyfrowania ukrytych znaczeń, odczytania pozostawionej przez autora wiadomości.

To także dryfowanie przez surrealistyczne obszary wyobraźni artysty-erudyty. Jego zamiłowanie do sztuki dawnych mistrzów, literatury, filozofii, mitów i legend znajduje swoje odzwierciedlenie w pracach, które poprzez swe liczne nawiązania i odniesienia do spuścizny artystyczno-literackiej wymagają od widza wiedzy, wyobraźni i zaangażowania. Oglądając prace Makowskiego można przenieść się w nierealny świat symboli, znaków, cyfr i przeróżnego kroju liter, odnaleźć fascynacje twórcy światem kabały i magii. Wszechstronność zainteresowań idzie w parze z poszukiwaniami artystycznych środków wyrazu i specjalnym przygotowaniem materiałów.

Zbigniew Makowski. Wąski Dunaj №5, galeria Atlas Sztuki, Łódź – do 13.04.2008;
Zbigniew Makowski, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław, 7.04-11.05.2008.

Zdjęcie: Zbigniew Makowski, Kirke, 1959-1979, technika mieszana, 24x35,5, wł. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, fot. Arkadiusz Podstawka.

W Muzeum Miasta Gdyni trwa wystawa fotografii Tadeusza Wańskiego, który szybko zdobył uznanie środowiska, stając się jednym z najważniejszych polskich fotografików XX w.

Pierwsza odsłona tego monograficznego pokazu ma miejsce, jak się wydaje, nieprzypadkowo w Gdyni – mieście, z którym Wański był związany przez wiele lat. Mieszkał tu od 1938 roku, kierując oddziałem spółki handlowej Import kawy i herbaty Małecki Wański, założonej pierwotnie w Poznaniu, a zajmującej się, oprócz działalności zaznaczonej w nazwie, także sprzedażą towarów spożywczych, paleniem kawy i pakowaniem herbaty. Wański jako przemysłowiec i kupiec odnosił niemałe sukcesy, kierując spółką do jej zamknięcia w 1951 roku. Jednak dużo większe uznanie przyniosła mu działalność na polu fotografii, którą zajął się dość późno, bo w 1922 roku, mając blisko trzydzieści lat.

Tadeusz Wański. Fotografie 1930-1957, Muzeum Miasta Gdyni – do 13.04.2008.

Maria Ewa Łunkiewicz-Rogoyska była kobietą piękną i światową w najlepszym tego słowa znaczeniu, o bogatym życiu osobistym i towarzyskim.

Artystyczne przyjaźnie łączyły ją z takimi wielkimi postaciami awangardy pierwszej połowy XX wieku jak: Amédée Ozenfant, Fernand Léger, Piet Mondrian, Michel Seuphor, Georges Vantongerloo, Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro oraz Henryk Stażewski. Portretował ją Witkacy. Ale inaczej niż w przypadku tych gwiazd światowej i polskiej sztuki, jej twórczość dopiero jest odkrywana.

Zdjęcie: Maria Ewa Łunkiewicz-Rogoyska, Akt IIc dynamicznoekspresyjny, sygnowany l.d. tempera, karton, 100x70, Rynek Sztuki, Łódź, 30.01.2005, lot 43.

Aleksander Rodczenko (1891-1956) należał do najaktywniejszych twórców awangardy rosyjskiej. Wśród wielu dziedzin, jakimi się zajmował, znalazła się także fotografia, której chciał nadać nowe środki wyrazu, adekwatne do przemian, jakie zachodziły w jego kraju.

Zaczynał od malarstwa. Po szkole artystycznej w Kazaniu, gdzie po raz pierwszy spotkał się z futurystami, w roku 1915 przeniósł się do wrzącej artystycznie Moskwy. Wkrótce brał już udział w wystawach nowej sztuki. Zainspirowany suprematyzmem Malewicza oraz eksperymentami Tatlina odszedł od figuracji. Po rewolucji działał w rządowym Instytucie Kultury Artystycznej (Inchuk), którego od roku 1921 był dyrektorem. Przyczynił się tu do propagowania produktywizmu (ten nacisk na społeczny i utylitarny charakter sztuki doprowadził m.in. do opuszczenia Instytutu przez Kandinsky’ego). Sam porzucił malarstwo sztalugowe, aby zająć się projektowaniem architektury wystawienniczej, scenografii, mebli, ubrań, plakatów, reklam i grafiki książkowej. Wtedy też zaczął interesować się fotografią. Początkowo wykonywał fotomontaże, jak chociażby ilustracje do poematu Majakowskiego Pro eto (Moskwa 1923).

Aleksander Rodczenko – Revolution in Photography, The Hayward Gallery, Londyn – do 27.04.2008.

Zdjęcia: Aleksander Rodczenko, Pionierka, 1930, odbitka artysty, wł. prywatna, © DACS 2008 © Rodchenko archives.

Do takiego przekonania upoważnia mnie instalacja Serce, którą Christian Boltanski pokazuje w galerii Foksal.

Słyszymy, że serce artysty bije mocno i rytmicznie. Krótkie, sekundowe przerwy, chcę wierzyć, że nie są spowodowane ani względami technicznymi, ani tym bardziej stanem przedzawałowym, lecz owym stanem szczególnym, który Francuzi nazywają petite mort, gdy przestajemy oddychać, serce zamiera, a nas przenika rozkosz w języku polskim trywialnie określana mianem orgazmu.

Christian Boltanski. Serce, Galeria Foksal, Warszawa – do 11.04.2008.

Zdjecie: Christian Boltanski, Serce, Galeria Foksal, 2008, fot. J. Gładykowski / Galeria Foksal.

Jeszcze 15 lat temu, kiedy Damien Hirst wykonywał słynny cykl Natural History, składający się z martwych zwierząt zanurzonych w formalinie, i kiedy jego prace zaczęły osiągać zawrotne ceny na aukcjach, nikt nie słyszał o artyście o nazwisku Doig.

Londyński świat artystyczny był wówczas znacznie bardziej zainteresowany nową sztuką, oddaloną o lata świetlne od „starodawnego”, nudnego malarstwa. Jakiś czas temu sytuacja się odmieniła, i choć Damien Hirst utrzymał pozycję czołowego angielskiego twórcy, to nagle świat krytyków sztuki zainteresował się niemodnymi olejami na płótnach. Oczy wszystkich zwróciły się wówczas w kierunku Petera Doiga, malarza szkockiego pochodzenia, wychowanego w Kanadzie, mieszkającego obecnie na Trynidadzie.

Peter Doig, Tate Britain, Londyn – do 27.04.2008; ARC/Musée d’Art moderne de la Ville de Paris, Paryż, 29.05.-7.09.2008; Schirn Kunsthalle, Frankfurt, 9.10.- 4.01.2009.

Zdjęcie: Peter Doig, Reflection (What Does Your Soul Look Like?), 1996, olej, płόtno, © Peter Doig, dzięki uprzejmości Victoria Miro Gallery, Londyn.

Na najnowszej wystawie w CSW możemy oglądać zespół prac wykorzystujących strategię rekonstrukcji (re-enactment).

Po co przenosić minione zdarzenia w teraźniejszość, po co modyfikować przeszłość, po co ją ponownie odgrywać, w końcu – po co podglądać wszelkiej maści hobbystów, którzy inscenizują historyczne bitwy? Rzecz jasna po to, by przeanalizować wpływ mediów na społeczną recepcję głośnych wydarzeń (zarówno tych z udziałem tak zwanych zwykłych ludzi, jak i prezydentów), a co za tym idzie, przyszpilić wszelkie manipulacje i nadużycia. Jednak przede wszystkim dlatego, że, było nie było, historia magistra vitae est, a więc ku przestrodze.
Obecne na wystawie powtórzenia możemy podzielić z grubsza na dwie części. Po pierwsze, będą to wierne rekonstrukcje w skali 1:1 lub z „korektą” danego zdarzenia. Po drugie, znajdziemy tu kilka odtworzeń dokonanych przez nie-artystów, lecz przez artystów podejrzanych i udokumentowanych.

History Will Repeat Itself. Strategie rekonstrukcji w sztuce współczesnej, CSW Zamek Ujazdowski – do 13.04.2008.

Zdjęcie: Rod Dickinson, Graeme Edler, Steve Rushton, The Milgram Re-enactment, 2002.

Turyn ma ambicje zdetronizowania Mediolanu jako stolicy włoskiego designu. Dowodem tego jest prezentowana obecnie we wrocławskim Muzeum Architektury wystawa Piemonte Torino Design.

Historia ekspozycji sięga 1991 roku, kiedy to we Włoszech ukazał się numer pisma „Przegląd Techniczny i Dokumentacja” w całości poświęcony turyńskiemu wzornictwu. Temat okazał się zupełnie nieopracowany, a zarazem na tyle nośny, że zainteresowało się nim Stowarzyszenie Inżynierów i Architektów w Turynie. W wyniku kilkuletnich, szeroko zakrojonych badań powstała wystawa Torino Design – od samochodu do łyżki. Otwarta w 1995 roku ekspozycja, dowiodła, że design ma w regionie długą i zakorzenioną tradycję.
Wystawa Piemonte Torino Design kontynuuje pomysł i misję edycji z 1995 roku, stanowi więc ciąg dalszy dokumentacji wzornictwa przemysłowego tego regionu Włoch. Tym razem zdecydowano się pokazać ponad 250 wyrobów zaprojektowanych bądź/i wyprodukowanych na terenie Piemontu przez 200 projektantów i firm. Obiekty te, jak mają nadzieję organizatorzy, dokumentują wiodącą pozycję (regionu) w tej dziedzinie.

Piemonte Torino Design – wystawa włoskiego wzornictwa przemysłowego z Regionu Piemont, Muzeum Architektury, Wrocław – do 6.04.2008.

Zdjęcie: Adriano Design, siedzisko Puzzle, 2004, producent: Metalmobil – Isedit.

Do takiego nazwiska nie trzeba dodawać żadnych przymiotników czy innych określeń. Chyba, że ktoś bardzo chce nazywać go arcymistrzem.

Antonio Canova to prezentacja dziewięciu rzeźb i pięciu obrazów artysty. Ten wycinek twórczości najsłynniejszego rzeźbiarza klasycyzmu możemy podziwiać w przyjemnym wnętrzu piwnicy Arsenału Muzeum Książąt Czartoryskich Krakowska wystawa jest dość kameralna – nie zobaczymy tu wielu prac Canovy. Jednak oglądanie nawet niewielkiej ilości dzieł artysty tej klasy może być niezapomnianym przeżyciem.

Antonio Canova, Muzeum Narodowe w Krakowie – Arsenał Muzeum Książąt Czartoryskich, Kraków – do 4.05.2008.

Zdjecie: zdjęcie z wystawy Antonio Canova, autor: Jacek Świderski.

4 marca 1928 roku w warszawskiej Zachęcie otwarta została jubileuszowa wystawa z okazji trzydziestopięciolecia twórczości rzeźbiarza Władysława Gruberskiego. 80. rocznica tego wydarzenia stała się okazją do przypomnienia drogi twórczej artysty uznawanego za jednego z najświetniejszych medaljonerów polskich.

Władysław Gruberski (1873-1933) bardzo wcześnie stał się artystą dojrzałym i ukształtowanym, o silnej i niezależnej osobowości oraz rozległej skali talentu.
Uprawiał sztukę sakralną, był twórcą pomników, projektował medale, a także trofea sportowe, jest też autorem powszechnie znanej odznaki lotniczej, zajmował się również ceramiką. Przede wszystkim był jednak znakomitym portrecistą, mistrzem plakiety i medalionu.

Zdjęcie: Władysław Gruberski, Na pamiątkę sprowadzenia prochów Juliusza Słowackiego, medal (awers) 1927, brąz, śr. 5, wł. Muzeum Mazowieckie w Płocku.

Wystawa zorganizowana przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie pokazuje eksponaty pochodzące z Działu Średniowiecza i Archeologii Czasów Nowożytnych muzeum.

Część pochodzi z licznych wykopalisk, w których brali udział pracownicy PMA. Innym źródłem pochodzenia obiektów znajdujących się w kolekcji są dary, najczęściej kolekcjonerów bądź przypadkowych właścicieli cennych średniowiecznych klejnotów. Dużo obiektów trafiło do muzealnych zbiorów w wyniku przejęcia kolekcji innych placówek, jak np. Muzeum Narodowego w Warszawie.

Skarby wieków średnich, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie – do 20.05.2008.

Zdjęcie: Srebrny naszyjnik spleciony z szesnastu drutów, XI w.