Wędrówki po internecie. Do wyboru, do koloru...

Sławomir Bołdok

Do takiej refleksji nastrajają piękne, o tej porze roku, barwy liści na drzewach, a z drugiej strony, nieznane dzisiejszej młodzieży, zawołania przekupniów i straganiarek przedwojennej Warszawy oferujących rozmaite rzeczy. Tak się bowiem składa,że aktualne wędrówki oferują, bogaty i różnorodny „towar”, który rozłożony na internetowym straganie, mam nadzieję, przyciągnie wzrok i uwagę kolekcjonerów. Ponieważ poprzedni felieton nie obejmował końca września uznałem, że dwa obiekty, które wówczas były licytowane warte są przypomnienia. Prawdziwym wydarzeniem była sprzedaż w domu Stahl w Hamburgu 27 września studium do „Kupca weneckiego” Aleksandra Gierymskiego, o którym nic nie było wiadomo. Niemcy też nie mieli pojęcia co to za obraz i wycenili go tylko na 5.000 €. U nas wokół tego obrazu zrobił się huczek i starania o jego kupno. Ostatnie wiadomości donoszą, że obraz na licytacji uzyskał kwotę 110.000 € netto.

Katarzyna Kobro, Akt

Drugą ciekawostką było wystawienie w Brukseli w domu Louisa Auction 28 września rzeźby Katarzyny Kobro „Akt”, brąz z 1948 r., wys. 47,3 cm, z nr. 141 za 20/25.000 €. Nie wiem czy została sprzedana bo do dzisiaj, a piszę to 8 października, nie ma ogłoszonych wyników. Na tej samej aukcji były jeszcze dwa obrazy Jana Peszke, z czego „Dziewczynki na brzegu morza”, ol. za 6/8.000 €, z nr. 149, były już wystawiane 22 czerwca 2013 r., a z nr. 150 „Macierzyństwo”, pastel, za 1200/1500 € pokazano po raz pierwszy. Ostatnim obrazem u Louizy z nr. 152 było dzieło Józefa Hechta pt. „Ukwiecona łąka” (z kozami), ol. za 800 - 1000 €. Płótno to z zupełnie innym tytułem wystawione już było w Paryżu u Boisgirarda 23 listopada 2011 r. z nr. 217.

Aukcje październikowe zaczynam od Genewy, gdzie w tamtejszym Hotel des Ventes 2 października na aukcji sztuki nowoczesnej i współczesnej oferowano dwa obrazy: z nr. 1029 Stasysa Eidrigeviciusa „Postać”, pastel za 800/1200 CHF i z nr. 1062 Ryszarda Zająca „Gitary - Kompozycja II”, 1982, ol. za 1000/1500 CHF. Też brak wyników.

Odstąpię po raz pierwszy od chronologii, by omówić kilka aukcji, które paryski dom Artcurial-Briest-Poulain-F.Tajan przygotował w jednym miesiącu. Będą to licytacje z 4, 24, 29 i 30 października. Na pierwszej pt. „Obrazy i rysunki dawne i z XIX w.” z nr. 452 pod nazwą: Szkoła polska (Baczewsky) pokazano „Portret dziewczynki z książką”, ol. wyceniony na 2/3.000 € i sprzedany za 2440 €. Nazwisko Baczewski zacne i w przedwojennej Polsce było szeroko znane, jako że rodzina Baczewskich produkowała przez lata we Lwowie słynne wódki, likiery i rosolisy. Firma została zagrabiona w 1939 r. przez okupujące Lwów wojska ZSRR. Ale jakimś cudem w Łańcucie w 1951 r., kiedy wraz z kolegami byłem tam na obozie historyków sztuki, na rynku w knajpie odkryliśmy  i posmakowali alkoholi Baczewskiego. Piszę o tym dlatego by wykazać różnicę między nazwiskami Baczewsky i Baczewski. Baczewsky`ego w Słownika Artystów Polskich nie znalazłem, natomiast  występuje tam dwóch malarzy z XIX w. o nazwisku Baczyński - jeden Józef, a drugi Stefan. Ten ostatni malował portrety. Może więc spece z domu Artcurial źle odczytali nazwisko twórcy, albo może autor nie był Polakiem tylko np. Ukraińcem lub Rosjaninem?

Na kolejnej aukcji (24 października) pt. „Art Contemporain 'Scene 21.1'” mamy w katalogu z nr. 1: Romana Opałki "Opałka 1965 /1 -Detal fotograficzny 5552999”, fot. cz.b., 30,5 x 24 cm w cenie 8-12.000 €. Obiektem jest autoportret artysty, jeden z licznych, które robił i który będzie do kupienia.

29 października na licytacji sztuki abstrakcyjnej i współczesnej w Artcurial uczestniczyć będzie jedynie Igor Mitoraj z dwiema rzeźbiarskimi pozycjami: nr 98 „Eclipse II” z 1978 r., brąz, wys. 32 cm, egz. 21 /30, wyceniony na 2/3.000 €. Nr 99 „Tindaro” z 1977 r. to para rzeźb w brązie, o wys. 18 cm każda, egz. 287/900 wycenione na 800-1200 €.

Maurycy Blond, Krzesło

Najobfitszą aukcją, gdzie będą dzieła polonusów będzie licytacja w dniu 30 października. W zapowiedziach ta impreza miała się nazywać „Ecole de Paris 1905 - 1939” ale widać że Artcurial zrezygnował z tego pomysłu i obrazy zostały wcielone do aukcji pt. „Impresjoniści i sztuka nowoczesna”. W przypadku niektórych autorów będą to zespoły obrazów. Zaczynamy od Bolesława Biegasa, którego „Arlekin”, pastel, gw., z nr. 84, wyceniono na 1500/2000 €. „Krzesło” Maurycego Blonda - Blumenkranca, ol. tkt., z nr. 208, ma cenę szacunkową 600 /800 €. Motyw krzesła z leżącymi nań rozmaitymi przedmiotami występował co najmniej kilkakrotnie w twórczości tego malarza, tyle tylko, że nie były to repliki, ale wariacje przedmiotowe i kolorystyczne na temat. Kolejno, od nr. 218 będziemy mieli 8 pozycji prac Henryka Epsteina. Obiektów jednak będzie więcej ponieważ pod nr. 220 i 220B będą do kupienia dwa zespoły rysunków tuszem i ołówkiem liczące 25 i 24 sztuki. Zatem z nr 218 będzie „Pejzaż” z ok.1920 r. ol. w cenie 4/5.000 €.; 219 to „Rybacy” z ok. 1920 r., ol. za 4/5.000 €; 220 to pierwszy zespół 25 rysunków w cenie 1500/2000 € i z nr 220B - drugi zespół 24 rysunków, w tej samej cenie; nr 221 „Ukwiecone drzewa w Eperon”, ol. za 6/8.000 €; nr 222 „Wiatrak”, ol. za 5/6.000 €; 223 „Pejzaż nadmorski”, ol. za 4/5.000 €; 225 „Wazon z kwiatami i patera z owocami”, ol. za 5/6.000 €. Z nr. 224 do kupienia będzie obraz  Henryka Haydena „Kwiaty w wazonie”, ol. za 1500/200 €. Przy okazji tego obrazu można pokazać wędrówki dzieł pomiędzy paryskimi marszandami. Powyższe „Kwiaty...” były wystawiane u E.Pillona w Wersalu 9 grudnia 2012 i 26 maja 2013, a teraz oferować je będzie Artcurial. Idźmy dalej - z nr. 226 wystawiony zostanie obraz Davida Garfinkela „Carmen”, ol. za 3/4.000 € i tegoż samego „Kąpiące się”, ol, z nr. 229, za 2/3.000 €. Pozycja 234 to praca Rajmunda Kanelby pt. „Kobieta jedząca melon” z ok.1930 r., ol. za 4/5.000 € i z nr. 235 drugi jego obraz „Głowa młodej dziewczyny” z 1931 r., ol. za 3/4.000 €. Dwa interesujące portrety Romana Kramsztyka datowane są na ok. 1925 rok. Nr 240 „Portret mężczyzny”, pastel wyceniono na 12/15.000 €, natomiast „Portret kobiety z fularem na szyi”, ol. na 15/20.000 €.

Abraham Weinbaum, Portret mężczyzny z fajką

Także interesujący jest z nr. 260 „Portret mężczyzny z fajką” Abrahama Weinbauma, ceniony na 3/4.000 €. Moim zdaniem jest to autoportret malarza, co przydaje mu atrakcyjności. Kolejny zespół to 4 obrazy Szymona Mondszajna - Mondzaina, od nr. 262 do 265. Na początku „Wodospad w Badgastein” z 1956 r., ol. za 8/10.000 €, potem „Fontarabia” z 1928 r., ol. w tej samej cenie, trzeci to „Widok z St.Paul de Vence” z 1923 r. ol, za 12/15.000 €, i ostatni „Pejzaż górzysty z Prowansji”, też z 1923 r. i za podobną cenę 8/10.000 €. Ostatnie dwa polonika na tej aukcji są dziełem Leona Weissberga. Będą to - z nr. 271 „Martwa natura z kwiatami, pędzlami, owocami i książką”, ol. za 3/ 4.000 € oraz z nr. 272 „Pejzaż z Prowansji” z 1926 r. za 2/3.000 €.

Wracamy do chronologii. 5 października w USA, a konkretnie w Geneseo w stanie Nowy Jork, w domu Cottone Auctions odbyła się licytacja pary obrazów Władysława Chmielińskiego z nr. 649. Wystawiono „Sanie na leśnej drodze” i „Sanie na wiejskiej drodze”, ol. w jednakowych wymiarach 24 x 34 cm, za 700/1000 $. Prawdopodobnie nie zostały sprzedane.

Wilhelm Sasnal, R. Smithson Marcin Maciejowski, Femininity helps at work

Przyszła kolej na Sotheby`s. Zanim jednak przejdę do konkretnych dzieł sztuki chciałbym się z czytelnikami podzielić pewna refleksją. Otóż przeglądając październikowe aukcje zwróciłem uwagę na małą w tym miesiącu, w tym domu, liczbę imprez poświęconych malarstwu europejskiemu. Za to ze zdziwieniem, w okresie od 3 do 8 października, naliczyłem aż 17 licytacji w Hongkongu poświęconych sztuce Dalekiego Wschodu. Czyżby to była jednorazowa akcja czy też Sotheby's ukierunkowuje swe działanie na Chiny? Do takiego wniosku można dojść biorąc pod uwagę fakty: w rankingach obrotów światowego rynku sztuki Chiny uplasowały się w 2012 r. na 3 pozycji, w tym roku latem odbyły się w Hongkongu targi Art Basel, duża liczba artystów chińskich szturmuje wystawy i aukcje na świecie. Sięgnąłem pamięcią i przypomniałem sobie, że już taką sytuację w latach trzydziestych przewidział znany podróżnik Ferdynand Ossendowski przestrzegając europejczyków przed „żółtym niebezpieczeństwem”. A tym niebezpieczeństwem jest obecnie bogaty rynek chiński, w którego kierunku kierują się światowe pieniądze, towary, dzieła sztuki itd. Chiny są ogromnym i ludnym krajem, który jest w stanie wchłonąć wiele rzeczy ze wszystkich kontynentów.

Ale póki co zajmijmy się naszymi bliższymi rynkami. 9 października u Sotheby`ego w Nowym Jorku odbędzie się aukcja dzieł impresjonistów, sztuki nowoczesnej i rosyjskiej. Będą tam też - z nr. 67 obraz Mojżesza Kislinga „Bukiet różnych kwiatów w wazonie” z 1934 r. ceniony na 50/70.000 $, z nr. 88 Zygmunta Menkesa „Maki w wazonie”, ol. za 8/12.000 $. Na drugiej aukcji Sotheby`ego, 18 października w Londynie pt. „Contemporary Art Day” odbędą się dwie sesje - pierwsza o godzinie 10:30, gdzie będą licytowane obrazy z nr. od 101 do 247 i sesja druga, o godzinie 14:00, gdzie będą nr. od 301 do 425. Na pierwszej, z nr. 236 wystawiony zostanie obraz Wilhelma Sasnala „R. Smithson” z 2002 r., ol. ceniony na 20/30.000 GBP. Na drugiej, z nr. 400 pojawi się obraz Marcina Maciejowskiego „Femininity helps at work” z 2004 r. za 10/15.000 GBP.

Antoni Jan Blank, Napoleon w nocy po bitwie pod Ebelsbergiem z 3 / 4 maja 1809 r.

W Erlagen, w Niemczech, 12 października na aukcji w domu Bergmana, z nr. 679 będzie wystawiona akwarela Leonarda Winterowskiego „Kozak” datowana „Lwów 22.9. 1914”. Rzecz historycznie ciekawa ponieważ jest to pamiątka zajęcia Lwowa przez Rosjan na jesieni 1914 r. i okupacji Lwowa do połowy roku 1915. Winterowski tam wtedy był i naocznie widział tych kozaków. Akwarela będzie do kupienia za 400 €.

Także interesujące będą obrazy w Dorotheum w Wiedniu na aukcji 16 października. Wystawione będą tam dzieła z XIX w., m.in. z nr. 1229 Antoniego Jana Blanka, profesora Szkoły Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Warszawskim, „Napoleon w nocy po bitwie pod Ebelsbergiem z 3 / 4 maja 1809 r.” szacowany na 25/30.000 €. Dosyć drogo, ale Muzeum Narodowe w Warszawie, o ile wiem, nie ma obrazów historycznych tego artysty. Pozostałe obrazy z tej aukcji to: z nr. 1254 Jana Władysława Chełmińskiego „Odwrót spod Moskwy”, duży obraz przedstawiający (w domyśle) konwój karety z Napoleonem przez huzarów, ol. ceniony na 10/15.000 €; z nr. 1258 Wilhelma Kotarbińskiego „Gwiazda wieczorna”, ok. 1900 r. za 80/120.000 €. Obraz ten był już raz na rynku - u Sotheby`ego w Londynie, na aukcji 27 listopada 2007 r. (nr. 152) i wówczas ceniony był na 60/80.000 GBP. Ostatnim obrazem w Dorotheum będzie z nr. 1261 „Czerwony pokój” Stanisława Żukowskiego, ol. w cenie 30/40.000 €.

Władysław Łopusznik, Kompozycja surrealistyczna FV1

Też 16 października w Paryżu w domu Piasa na aukcji sztuki nowoczesnej i współczesnej wystawiony zostanie abstrakcyjny obraz Władysława Łopusznika, z nr. 74, pt. „Kompozycja surrealistyczna FV1” z 1945 r., ol. za 1500/1800 €.

Tego samego dnia, w tym samym mieście, w domu Aguttes na licytacji obrazów z XIX i XX wieku pokazane zostaną - z nr. 169 Rajmunda Kanelby „Kwiaty w wazonie” z 1932 r., ol. szacowany na 1400/2100 €; z nr. 308 Jana Peszke „Akt stojący od tyłu” pastel za 2100/2800 €, który już był wystawiony przez Aguttes w Deauville 20 lipca 2013 r. (z nr 373). Prócz obrazów, z nr. 338 wystawiony zostanie „Perseusz” Igora Mitoraja, brąz, wys. 38 cm, egz. A837/1000 za 4500/ 5000 €. Także w Aguttes 25 października na aukcji obrazów nowoczesnych będą do kupienia: z nr. 39 Mojżesza Kislinga „Bukiet fiołków” z 1929 r. średn. 10,5 cm. za 6/8.000 €; z nr. 40 tego samego „Różowe tulipany” z 1934 r., malutki olej za 10/12.000 €; z nr. 73 Adama Styki „Na brzegu Nilu”, ol.tkt. za 6/8.000 € i z nr. 100 MARYANa czyli Pinchasa Burnsteina „Kompozycja” z 1953 r., ol. za 5/7.000 €.

Edward Mesjasz, Zima

Ciekawostką w domu Mosan w Liege, w Belgii, 17 października będzie z nr. 369 obraz Mesjasza, mało znanego w naszym kraju. Miał na imię Edward i żył w latach 1929 - 2007. Ukończył ASP w Krakowie w 1954 r., jego obrazy znajdują się w Muzeum Okręgowym w Częstochowie i w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Prawdopodobnie wyemigrował z Polski, a może tylko jego obraz tam zawędrował? Obraz pt. „Zima”, ol. został oceniony na 1300/1500 €.

Dwa dni później, 19 października w Londynie u Christiego na aukcji „Post War and Contemporary Art Day Auction” wystawione zostaną: z nr. 236 obraz W. Sasnala „Bez tytułu”, 2002 (narzędzia, sprężyny), ol. szacowany na 8/12.000 GBP i z nr. 263 rzeźba Magdaleny Abakanowicz „Caminando con ombre” z 1998 r., brąz, wys. 176,5 cm za 20/30.000 GBP.

Waldemar Świerzy, Powiększenie Jan Lenica, Nóż w wodzie

W tym samym domu tylko 30 października na aukcji plakatów pojawią się tzw „kultowe” afisze filmowe dwóch znanych artystów: z nr. 198 Waldemara Świeżego „Powiększenie” z 1966 r. za 800/1200 GBP i z nr. 199 Jana Lenicy „Nóż w wodzie” z 1962 r. w tej samej cenie. Te dawne plakaty czołowych twórców znanej niegdyś „polskiej szkoły plakatu” oraz świeże otwarcie  wystawy „Polskie plakaty filmowe z lat 1945 - 1969” w Muzeum Plakatu w Wilanowie przypomniały mi sytuację o której niewiele osób pamięta, a którą chciałbym się pochwalić w myśl porzekadła - jak ciebie nie chwalą to chwal się sam. Otóż jestem osobą, która zainicjowała i przyczyniła się niejako do powstania Muzeum Plakatu w Wilanowie. A było to tak... We wrześniu - październiku 1960 r. odbywał się, po raz pierwszy w Polsce, kongres AICA czyli Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki. Na tę okazję Muzeum Narodowe w Warszawie przygotowało nowy układ Galerii Malarstwa Polskiego, a dział Grafiki Współczesnej, w którym wówczas pracowałem, obszerną prezentację naszej grafiki pod kierunkiem dr Ireny Jakimowicz. Moje zainteresowania plakatem polskim i sukcesy artystów grafików sprawiły, że podsunąłem myśl zorganizowania dla cudzoziemskich krytyków także wystawy polskiego plakatu. Pomysł się spodobał dr Jakimowicz i dyr. Stanisławowi Lorentzowi więc przystąpiłem do działania. W Muzeum w Dziale Dokumentacji był zespół plakatów przedwojennych, którymi opiekowała się Janina Fijałkowska. Wspólnie z nią dozbieraliśmy plakaty od artystów, z teatrów, filmu itd. Ekspozycja zorganizowana na podestach I piętra, na galeryjce i na tzw. gumowcu II piętra, spotkała się z uznaniem krytyków co przekonało dyr. Lorentza do kontynuowania zbierania plakatów. Drukowaną pamiątką tej wystawy jest pierwszy dwujęzyczny katalog MNW „Polska Grafika Współczesna 1900 - 1960”, Warszawa 1960, gdzie obok Ireny Jakimowiczowej piszącej wstęp o grafice, ja dostąpiłem zaszczytu i pisałem o plakacie. Wkrótce, po wystawie i kongresie AICI, napływ nowych plakatów spowodował kłopoty z ich magazynowaniem. Wówczas pojawiła się szansa, że w odbudowywanej ujeżdżalni w Wilanowie będzie miejsce na oddział grafiki reklamowej. Tam, wraz z plakatami przeszła, do męża który był kustoszem Wilanowa, Janina Fijałkowska i dalej kontynuowała zbiór aż doprowadziła do powstania muzeum plakatu. Ale to już inna historia...

Jack Zając, Leżąca koza

Wracamy do naszych baranów - jak mówią Francuzi - czyli do aukcji. Kolejnymi imprezami będą licytacje w domu Bonhamsa. Pierwsza w Los Angeles 21 października, druga w Londynie 23 dnia bieżącego miesiąca. W USA na licytacji pt. „Made in California” odkryłem rzeźbiarza o polskich korzeniach. Jest nim urodzony w 1929 r. Jack Zając, którego trzy kolejne prace będą tam wystawione. Z nr. 37 „Koza z uniesioną głową”, brąz, wys. 47,6 cm, egz. 1/6. Cena, jak już pisałem uprzednio, u Bonhamsa podawana jest od niedawna w określonej walucie i w przeliczeniu - w złotych polskich czyli 3/5.000 $ = 9400/16.000 PLN; nr. 38 „Róg bawoli i czaszka”, brąz na podstawie marmurowej ma wys. 38,1 cm, a cenę 2/3.000$ = 6300/9400 PLN; nr. 39 „Leżąca koza” z 1973 r., brąz, wys. 58,4 cm ma cenę szacunkową 6/8.000 $ = 19/ 25.000 PLN.
Na aukcji londyńskiej 23 października pt. „Impresjoniści i sztuka nowoczesna” z nr. 54 będzie obraz Jankiela Adlera „Martwa natura z owocami i świecznikiem”, ol.tkt. za 5/7.000 GBP = 25/30.000 PLN; z nr. 59 Henryka Haydena „Martwa natura z kwiatami i owocami” z 1945 r., ol.tkt. za 4/6.000 GBP = 20/30.000 PLN; z nr. 89 tego samego artysty „Doliny” z 1969 r., tusz w cenie 600/800 GBP = 3/ 4.000 PLN.

Tadeusz Kantor, Permittez emballage

Z Londynu przenosimy się do Sztokholmu, gdzie w domu Bukowski 22 października na aukcji jesiennej będzie z nr. 205 akwarela H. Haydena „W restauracji” za 20/25.000 SEK oraz dwa obrazy Tadeusza Kantora. Z nr. 226 „Kompozycja”, Paris, 1960, ol. w cenie szacunkowej 175 / 200000 SEK i z nr. 227 „Permittez emballage”, Kraków, 1969, ol. tech. mieszana za 120/ 140000 SEK. Ostatnią licytacją będzie 26 października w Berlinie, w domu Lehr, aukcja pt. „Sztuka XX i XXI wieku”. Pojawi się tam obraz Ryszarda Winiarskiego (nr. 651) „Centrum w zbiorze”, 1988, akryl na desce, 49,5 x 49,5 cm, wyceniony na 1500 €.

Zgodnie z obietnicą, że będę sygnalizował aukcje,do których jeszcze nie ma katalogów w internecie podaję dwie w tym miesiącu - obie odbędą się 26 października, w sobotę. Jedna w Marsylii, w domu Leclere, druga w Paryżu w domu Corvette de Saint Cyr. Czy znajdą się na nich artyści z Polski nie ma gwarancji, ale poszukać można. Życząc aby „złota polska jesień” trwała jak najdłużej liczę na spotkanie za miesiąc.