Od marzenia do spełnenia

Historia Muzeum Narodowego w Warszawie to nie tylko losy kolekcji oraz osób, które przez dziesięciolecia gromadziły dzieła sztuki i dbały o ich bezpieczeństwo. To również historia kolejnych siedzib muzealnych i starań, by zbiory pokazać publiczności w budynku funkcjonalnym i nowoczesnym. Ten fragment dziejów Warszawy szczęśliwie znamy dzięki zachowanym źródłom, prezentowanym na tej wystawie. Możemy na niej oglądać przedwojenne projekty gmachu muzealnego, co pozwala na wyobrażenie sobie, jak miało wyglądać warszawskie Muzeum Narodowe w wizjach ówczesnych architektów.

W nowo powstałym po studwudziestotrzyletniej niewoli państwie polskim już w 1919 roku zorganizowano konkurs na projekt dzielnicy rządowo-muzealnej na terenie Ujazdowa. Idea wbudowania Muzeum Narodowego w kompleks gmachów rządowych świadczy o wybitnie państwowotwórczej roli, jaką przypisywano wówczas sztuce, nie dziwi zatem, że po rezygnacji z tego projektu, w 1924 roku, rozpisano kolejny konkurs na gmach Muzeum Narodowego w Alei 3 Maja. Na wystawie można obejrzeć prace konkursowe, wzbogacone o rysunki projektowe Jana Heuricha z 1925 roku, oraz plansze projektowe z następnego, ogłoszonego rok później konkursu, w którym wyłoniono ostatecznie zwycięski projekt Tadeusza Tołwińskiego. Ekspozycja pokazuje obowiązujące w latach 20. i 30. trendy w architekturze gmachów publicznych, pozwala też odpowiedzieć na pytanie, dlaczego spośród wielu koncepcji wygrał właśnie projekt Tołwińskiego.

Narracja wystawy biegnie chronologicznie. Akt erekcyjny i akt oddania Muzeum narodowi polskiemu otwiera część poświęconą najciekawszym etapom budowy obecnej siedziby Muzeum. Co ciekawe, niemal od razu po jego oddaniu do użytku, zamierzano przystąpić do rozbudowy, plany te przerwał jednak wybuch II wojny światowej. Później wielokrotnie powracano do tych zamierzeń, co zaowocowało dobudowaniem do gmachu głównego tzw. ryzalitu w 1972 roku. Jednak ta inwestycja nie zaspokoiła potrzeb na miarę zadań MNW i  przybywających zbiorów. Wystawa zwraca uwagę publiczności i decydentów na problemy, z którymi zmaga się największa narodowa instytucja kultury.