David Smith - rzeźba - Centre Pompidou w Paryżu

Z okazji setnej rocznicy urodzin wybitnego amerykańskiego rzeźbiarza: Solomon R. Guggenheim Foundation z Nowego Jorku, Tate Modern w Londynie i Centrum Pompidou w Paryżu zorganizowały wystawę monograficzną Davida Smitha. Wystawa prezentująca 46 rzeźb oraz 12 rysunków pochodzących z licznych prestiżowych kolekcji amerykańskich zarówno publicznych jak i prywatnych jest unikalną tego typu prezentacją w Europie. Satysfakcję zwiedzających pogłębia fakt, że do ekpozycji starannie dokonano wyboru eksponatów, starając się zaprezentować publiczności rzeźby najbardziej reprezentatywne i najważniejsze dla całego dorobku artysty, który jednoznacznie zrewolucjonizował charakter rzeźby amerykańskiej w połowie ubiegłego stulecia. 

David Smith miał szczęście spotkać na początku lat trzydziestych emigranta rosyjskiego pochodzenia Johna Grahama, dzięki któremu rzeźbiarz zawarł znajomość z malarzami awangardy takimi jak Stuart Davis, Willem de Kooning czy Arshile Gorky. To właśnie Graham przyczynił się do „przedstawienia” ostatnich kierunków i tendencji w malarstwie francuskim przyszłym „kolosom” sztuki amerykańskiej. Dla samego Davida Smitha najważniejsze wydawało się „odkrycie” rzeźb w metalu Pabla Picassa oraz Julio Gonzaleza. To właśnie pod ich wpływem wykonał pierwszą rzeźbę w metalu w roku 1933. Już w następnym roku artysta zagospodaruje dużą pracownię w hangarze na Brooklynie, gdzie będzie pracował do roku 1940. Po opuszczeniu Nowego Jorku, Smith zamieszka na północy tego samego stanu w Bolton Landing, niedaleko jeziora George 

Od roku 1933, czyli od momentu stworzenia pierwszej rzeźby spawanej w metalu do chwili śmierci w wyniku wypadku samochodowego w roku 1965, artysta ulegał początkowo sukcesywnie różnym wpływom, by z kolei później wkraczać kolejno w okresy różnych fascynacji. Jest to ewidentnie widoczne w zaprezentowanej wystawie. Komisarz wystawy w Paryżu - Isabelle Monod-Fontaine dysponując stosunkowo małą przestrzenią na pokazanie całego zestawu, gdyż tylko 900 m² - zdecydowała się na dokonanie wyboru przestrzeni otwartej, w której w każdym punkcie wystawy można oglądać całość pokazu, obserwując wszystkie 46 rzeźb jednocześnie. W miarę pokonywania przestrzeni i przechodzenia od eksponatu do eksponatu kąt obserwacji ulega systematycznie zmianie, co w efekcie oznacza możliwość oglądania całości wystawionych dzieł ze wszelkich możliwych miejsc w sali ekspozycyjnej. Nie oznacza to jednak, że widz uzyskał totalną swobodę. Rzeźby zostały ustawione w siedmiu rzędach, każdy z nich oznacza kolejny chronologiczny okres w twórczości artysty. Oglądanie wystawy może przypominać pokonywanie bardzo prostego, pozbawionego niespodzianek labiryntu, który prowadzi nas od dzieła najstarszego pochodzącego z roku 1933 do „najmłodszego” na wystawie eksponatu pochodzącego z roku 1965. 

W pierwszym okresie twórczości, ograniczonym przez specjalistów datami 1933-1945, Smith pracował nad formami małych rozmiarów, w których widoczna była jego znajomość europejskich stylów takich jak kubizm, konstruktywizm i surrealizm. Artysta zafascynowany był relacjami pomiędzy przestrzenią pełną i pustą, a za najbardziej charakterystyczne dzieło została uznana „Agricola Head”. Na początku lat czterdziestych w twórczości artysty pojawiły się elementy autobiograficzne poprzedzające okres symboliczny (1945-1947). Zaraz po wojnie następuje prawdziwa eksplozja w twórczości artysty, coraz bardziej ufnego w swoje możliwości kreatywne i potencjał techniczny. Stypendium przyznane w roku 1950 przez Guggenheim Foundation pozwoliło artyście na przygotowanie ogromnego zaplecza materiałowego. Pojawiają się pierwsze realizacje dużych rozmiarów. Najbardziej charakterystyczne są prace przygotowane w oparciu o jedną jedyną literę alfabetu, jak na przykład „17h’s” czy „24 Greek Y’s” wchodzące w skład serii „The Letter”. W analogicznym okresie do serii „liter” powstał cykl rzeźb zainspirowany dzikim pejzażem otaczającym posiadłość artysty w Bolton Landing. 15 rzeźb zostało zatytułowanych „Landscapes”, a 10 następnych było bezpośrednio związanych z tematem. W okresie tym artysta coraz bardziej odsuwał się od inspiracji światem przedmiotów i figuracji. Seria „Agricola” kontynuowana w latach 1951-1957, charakteryzuje się pojawieniem linii horyzontalnej, która zdominowała ten okres twórczości artystów. Rzeźby zrealizowane w tym czasie tak bardzo są skonstruowane w obrębie dominacji linii poziomych, że odnosi się wrażenie, iż „kryją w sobie” abstrakcyjne obrazy. Ostatnimi seriami Smitha są : „Tanktotem”, „Voltri” oraz „Cubi”. Szczególnie interesująca jest historia serii „Voltri” - artysta wykonał 27 rzeźb w czasie pobytu w Spoledo w roku 1962 na zaproszenie rządu włoskiego. Praca ta okazała się na tyle „wciągająca”, że artysta po powrocie do Stanów Zjednoczonych wykonał następne dwadzieścia pięć rzeźb zatytułowanych „Voltri Bolton”, „Volton” lub pop prostu „VB”, w większości z nich wykorzystał fragmenty metalu przywiezione do domu z pobytu w Europie. W serii tej ujawniło się zainteresowanie artysty naturalnym kolorem metalu oraz pojawiającym się nalotem rdzy. „Cubi” - ostatnia seria rzeźb Smitha zapowiada pojawienie się rzeźby minimalistycznej. 30 dzieł powstałych w ostatnich dwóch latach życia artysty charakteryzuje się uproszczonymi, monumentalnymi formami. Te kombinacje form cylindrycznych, prostokątnych oraz sześciennych, wykonane są z polerowanej stali nierdzewnej. Według dobrych znawców twórczości Smitha - artysta realizując te architekturalne konstrukcje, wyzwolone z kompozycji „pełnych” form przestrzennych - odnalazł w nich odpowiedzi na wszelkie problemy formalne, którym stawiał czoła na początku swej twórczości we wczesnych latach trzydziestych.