Przedsiębiorca i gorący propagator sztuki fotograficznej, a przy tym tłumacz licznych książek na temat technik fotograficznych istniejących w tamtym okresie. Był właścicielem sklepu fotograficznego na ul. Marszałkowskiej 110 w Warszawie oraz zakładu na ul. Chmielnej, kolejne jego atelier znajdowało się na Al. Jerozolimskich 34.
W 1898 roku wraz z Jadwigą Golcz założył spółkę Golcz-Szalay (funkcjonowała do 1905) zajmującą się handlem materiałami i przyborami do fotografii. W pierwszych latach XX wieku prowadził przedsiębiorstwo fotograficzne i litograficzne na ul. Marszałkowskiej 110 pod szyldem Szalay Grünhauser (na początku współpracował bowiem z drukarzem, litografem i fotografem Edmundem Grünhauserem), które później funkcjonowało pod tym samym adresem, ale inną nazwą: Skład materiału i produktów fotograficznych - Stanisław Szalay.
Współpracował z fotograficznym pismem „Światło”. Równolegle interesował się książkami wydawanymi w różnych krajach europejskich. W 1899 roku przetłumaczył z niemieckiego Anleitung zur Photographie (Wstęp do fotografii) autorstwa Włocha Giuseppe Pizzighelli’ego, znanego badacza wyspecjalizowanego w procesie wywoływania zdjęć przy użyciu soli platynowej. W 1901 roku wydał mały przewodnik Przepisy dla fotografów miłośników i zawodowych, w którym tak tłumaczył cel tej publikacji: przedstawić wszystkim tym, którzy zajmują się fotografią liczne reguły, (...) które mogłyby im ułatwić pracę pod kątem praktycznym. Dodaje, że wybrał reguły, eksperymentowane przez siebie, lub zarekomendowane i rozwinięte przez ważnych profesjonalistów w Polsce lub zagranicą. Widać więc wyraźnie, że Szalay pragnął podzielić się z szerszą publicznością swoją wiedzą z dziedziny rozwoju fotografii europejskiej.
Artysta pełnił rozliczne funkcje społeczne, m.in. został jednym z założycieli, a potem asesorem Warszawskiego Towarzystwa Fotograficznego, przekształconego w 1907 roku w Polskie Towarzystwo Przyjaciół Fotografii. Był także członkiem protektorem Kasy Emerytalnej i Pomocy dla Fotografów - pierwszej organizacji zawodowej zrzeszającej członków tego zawodu. Współtworzył Komisję Fotograficzną przy Polskim Towarzystwie Chorograficznym. W styczniu 1904 roku Szalay dołączył do komitetu redakcyjnego pisma „Fotograf Warszawski”, które ukazywało się z małą przerwą w latach 1904-1914, ale jego działalność przerwał wybuch I wojny światowej. W piśmie tym Szalay opublikował kilka cykli artykułów, np. Fotografowanie przy sztucznym świetle czy Sposób pigmentowy. W 1904 roku wydał książkę Pierwsze zasady fotografii, a w roku następnym przetłumaczył z niemieckiego i wydał Podręcznik fotografii praktycznej. Przewodnik dla amatorów i zawodowców autorstwa Ernsta Vogla, syna słynnego fotochemika i fotografa Hermanna Wilhelma Vogla.
W 1912 roku artysta wziął udział w Warszawie w wystawie fotograficznej Krajobraz Polski, na której reprezentował siebie indywidualnie oraz prezentował działalność swego zakładu. Dwa lata później wydał książkę Jak fotografować? Wskazówki dla początkujących amatorów fotografii, wydanie to zostało wznowione trzykrotnie między 1914 a 1930 rokiem.
Stanisław Szalay zmarł w Warszawie 25 stycznia 1920 roku w wieku 52 lat. Został pochowany na Powązkach. Jego sklepy zostały zamknięte po kilku latach, a w 1932 roku rodzina przekazała jego archiwa do biblioteki przy Polskim Towarzystwie Przyjaciół Fotografii w Warszawie.

W swych fotografiach Szalay z pasją i miłością pokazuje nam różnorodność ziem polskich swojej epoki: wszechobecną naturę, pejzaże wiejskie niejednokrotnie ze zwierzętami, czyste i spokojne miasta, ale również i osoby niezmiernie nas wzruszające, bo żyjące w warunkach skrajnej biedy i w większości świadome, że bez wątpienia chodziło o jedno jedyne zdjęcie ich życia.

Opracowanie - Witold Zahorski