SWINARSKI Konrad

(1929 - 1975)

Dodaj do listy życzeń

(0)

Konrad Swinarski (ur. 4 lipca 1929 w Warszawie, zm. 19 sierpnia 1975 pod Damaszkiem) – polski reżyser teatralny, telewizyjny, filmowy i operowy, inscenizator i scenograf.
Swinarski stworzył własny styl, dzięki któremu uważany jest za jednego z najbardziej oryginalnych i najwybitniejszych twórców w historii polskiego teatru. Wywarł ogromny wpływ na najlepszych polskich reżyserów teatralnych - Jerzego Grzegorzewskiego, Krystiana Lupę, Jerzego Jarockiego, Grzegorza Jarzynę czy Krzysztofa Warlikowskiego.

Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Katowicach i w Sopocie, na Wydziale Plastyki Sceny Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi oraz na Wydziale Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W trakcie studiów reżyserskich asystował wybitnym reżyserom - Bohdanowi Korzeniewskiemu i Erwinowi Axerowi. Studia ukończył w 1955, ale dyplom uzyskał dopiero w 1972 na podstawie realizacji Snu nocy letniej Williama Szekspira w Starym Teatrze im. Modrzejewskiej w Krakowie.
W czasie studiów zafascynował się twórczością Bertolta Brechta. W 1954 wraz z Przemysławem Zielińskim przeniósł na scenę Teatru Nowej Warszawy sztukę Brechta Karabiny matki Carrar.
Samodzielnym debiutem scenicznym Swinarskiego było przedstawienie Żeglarz Jerzego Szaniawskiego, którego premiera odbyła się 14 maja 1955 w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.
W latach 1955-1957 Swinarski przebywał w Berlinie na stażu w Berliner Ensemble, gdzie asystował Brechtowi. Wraz z innymi asystentami uczestniczył w dokończeniu inscenizacji sztuki Strach i nędza III Rzeszy, rozpoczętej przez Brechta przed jego śmiercią 14 sierpnia 1956.
Po powrocie do Polski Swinarski wystawiał sztuki w teatrach warszawskich: Dramatycznym, Współczesnym, Ateneum i Narodowym oraz w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Reżyserował również za granicą, przede wszystkim w RFN.
W 1960 otrzymał nagrodę im. Leona Schillera przyznawaną młodym reżyserom za wybitne osiągnięcia inscenizacyjne.
W 1965 rozpoczęła się wieloletnia współpraca Swinarskiego ze Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Tam też zrealizowane zostały najsłynniejsze inscenizacje Swinarskiego. Do historii przeszła przede wszystkim cechująca się wyjątkową oryginalnością inscenizacja Dziadów Adama Mickiewicza, których premiera miała miejsce 18 lutego 1973.
W 1975 Swinarski rozpoczął w Starym Teatrze przygotowania do wystawienia Hamleta Szekspira. Prace przerwała jednak śmierć reżysera.
Konrad Swinarski zginął w katastrofie lotniczej pod Damaszkiem. Po jego śmierci redakcja dwutygodnika Teatr (obecnie miesięcznik) ustanowiła nagrodę im. Konrada Swinarskiego przyznawaną co roku reżyserom za najwybitniejsze osiągnięcia artystyczne sezonu. W roku 2007 jej laureatem został Krzysztof Warlikowski za reżyserię spektaklu "Anioły w Ameryce" w TR Warszawa.

Najważniejsze inscenizacje

Karabiny Matki Carrar - Bertolta Brechta (1954, Teatr Nowej Warszawy)

Żeglarz, Jerzego Szaniawskiego (1955, Teatr im. Bogusławskiego w Kaliszu)

Mordercy, Ernesta Hemingwaya (1955, Teatr TV)

Ten, który mówi tak i ten, który mówi nie - Bertolta Brechta (1957, Teatr TV)

Opera za trzy grosze - Bertolta Brechta (1958, Teatr Współczesny w Warszawie)

Smak miodu - Shelagh Delaney (1959, Teatr Wybrzeże w Gdańsku)

Uczymy się myśleć od nowa, program składany (1959, Teatr TV)

Do niedzieli nie daleko - Barbary Witek-Swinarskiej (1959, Teatr TV)

Przesada - Agnieszki Osieckiej (1961, Teatr TV)

Księżyc z Alabamy - wg Bertolta Brechta (1961, Teatr TV)

Dobre uczynki Wojciecha Ozdoby - Andrzeja Mularczyka (1961, Teatr TV)

Frank V - Friedricha Dürrenmatta (1962, Teatr Dramatyczny w Warszawie)

Historia od początku - Jerzego Wittlina (1962, Teatr TV)

Pies ogrodnika - Lope de Vegi (1962, Teatr TV)

Wieczór trzech króli - Williama Szekspira (1963, Lubeka)

Czarowna noc - Sławomira Mrożka (1964, Teatr Współczesny w Warszawie)

Zabawa - Sławomira Mrożka (1964, Teatr Współczesny w Warszawie)

Pluskwa - Władimira Majakowskiego i Męczeństwo i śmierć Jean Paul Marata przedstawione przez zespół aktorski przytułku w Charenton pod kierownictwem pana de Sade Petera Weissa (1964, Berlin Zachodni - Nagroda Krytyki Zachodnioniemieckiej)

Żałosna i prawdziwa tragedia pana Ardena z Feversham w hrabstwie Kent przez nieznanego Autora opowiedziana, tekst anonimowy (1965, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Nie-Boska komedia - Zygmunta Krasińskiego (1965, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Król Edyp - Igora Strawińskiego (1965, Teatr Wielki - Opera Narodowa w Warszawie)

Kartoteka - Tadeusza Różewicza (1965, Tel-Awiw)

Przygoda pana Trapsa - Friedricha Dürrenmatta (1965, Teatr TV)

Woyzeck - Georga Büchnera (1966, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Pokojówki - Jeana Geneta (1966, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Hamlet Williama Szekspira (1966, Tel-Awiw)

Męczeństwo i śmierć Jean Paul Marata przedstawione przez zespół aktorski przytułku w Charenton pod kierownictwem pana de Sade Petera Weissa (1967, Teatr Ateneum im. Jaracza w Warszawie)

Romulus Wielki - Friedricha Dürrenmatta (1967, Berlin Zachodni)

Fantazy - Juliusza Słowackiego (1967, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Kartoteka - Tadeusza Różewicza (1967, Teatr TV)

Mars i Flora - Karola Kurpińskiego (1967, Teatr TV)

Bachantki - Hansa Wernera Henze wg Eurypidesa (1968, Mediolan)

Klątwa - Stanisława Wyspiańskiego (1968, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Sędziowie - Stanisława Wyspiańskiego (1968, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Wszystko dobre, co się dobrze kończy - Williama Szekspira (1969, Dusseldorf; 1970, Helsinki)

Żeglarz - Józefa Szaniawskiego (1969, Moskwa}

Sen nocy letniej - Williama Szekspira (1970, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Diabły z Loudun - Krzysztofa Pendereckiego (1970, Hamburg, Santa Fe)

Maria Stuart - Wolfganga Hildesheimera (1970, Dusseldorf)

Męczeństwo i śmierć Jean Paul Marata przedstawione przez zespół aktorski przytułku w Charenton pod kierownictwem pana de Sade Petera Weissa (1970, Ankara)

Klątwa - Stanisława Wyspiańskiego (1970, Teatr TV)

Żegnaj, Judaszu - Ireneusza Iredyńskiego (1971, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Wszystko dobre, co się dobrze kończy - Williama Szekspira (1971, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Gra - Jamesa Saundersa (1971, Zurych)

Edward II - Christophera Marlowe\'a (1972, Wiedeń)

Ryszard III - Williama Szekspira (1972, Darmstadt)

Dziady - Adama Mickiewicza (1973, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie)

Sen nocy letniej - Williama Szekspira (1973, Darmstadt)

Sędziowie. Tragedya, film fabularny wg dramatu Stanisława Wyspiańskiego (1974 - Nagroda Główna Jury w kategorii filmów telewizyjnych na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku)

Balkon - Jeana Geneta (1974, Oslo)

Wyzwolenie - Stanisława Wyspiańskiego (1974, Stary Teatr im. Modrzejewskiej w Krakowie - Grand Prix i Nagroda Honorowa przyznane pośmiertnie na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w 1976)

Pluskwa - Włodzimierza Majakowskiego (1975, Teatr Narodowy w Warszawie - nagroda tygodnika Przyjaźń)