Drugi kwartał 2024 r. miał dwa oblicza. Z jednej strony zobaczyliśmy duże zainteresowanie i wysokie licytacje obiektów wyjątkowej klasy. Z drugiej - na rynku pojawiła się przestrzeń na zakupy okazyjne. Biorąc pod uwagę doświadczenia ostatnich lat, jest to zmiana pozytywna.
11 maja br. na aukcji w Sopockim Domu Aukcyjnym zwycięzca licytacji zapłacił 540 000 zł za powojenną kompozycję Tamary Łempickiej. Praca jest wynikiem poszukiwań artystycznych światowej sławy autorki, w których doświadczenia sztuki kubizmu i futuryzmu artystka przeniosła na język abstrakcji.
Tamara ŁEMPICKA (1898-1980), Kompozycja abstrakcyjna w czerwieni i oranżu, 1950 r., 540 000 zł z opłatą, Sopocki Dom Aukcyjny
Twórczość artystów związanych ze Szkołą Paryską stanowią trzon wielu ważnych kolekcji prywatnych - m.in. Wojciecha Fibaka czy Marka Roeflera. Jednym z najciekawszych obiektów aukcji w Desie Unicum poświęconej École de Paris była „Plaża w Pouldu” Henryka Haydena. Na wysoką cenę (825 000 zł) wpływ miała zapewne nie tylko klasa obiektu, ale także bardzo bogata historia wystawiennicza w instytucjach polskich i zagranicznych.
Henryk HAYDEN, Plaża w Pouldu, 1909 r., 792 000 zł z opłatą, Desa Unicum (fot. Villa la Fleur)
Od wielu lat utrzymuje się ogromne zainteresowanie dziełami Andrzeja Wróblewskiego. W warszawskiej galerii Antiqua et Moderna praca na papierze pt. „Tulipany” z 1955 roku osiągnęła cenę 675 000 zł! Wysokie ceny dzieł Wróblewskiego są wynikiem licznych wystaw i publikacji poświęconych jego twórczości, zaliczanej do ścisłego kanonu polskiej sztuki współczesnej.
Andrzej WRÓBLEWSKI (1927-1957), Tulipany, 1955, 675 000 zł z opłatą, Antiqua et Moderna
Do marca br. w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki można było obejrzeć wystawę ceramiki Henryka Luli pt. „HENRYK LULA - CERAMIKA. SZTUKA MATERII”. Obiekty jego autorstwa rzadko pojawiają się na rynku, a monograficzna aukcja prac Luli w Pragalerii okazała się dużym sukcesem. Udowodniła, że sztuka tego twórcy jest bardzo ceniona i poszukiwana przez kolekcjonerów. Jeden z obiektów pt. „Forma wieloczłonowa” został sprzedany za 78 000 zł, co stanowi rekord aukcyjny gdańskiego rzeźbiarza.
Henryk LULA, Forma wieloczłonowa, 2000 r., 78 000 zł z opłatą, Pragaleria
Nie słabnie zainteresowanie dobrymi pracami polskich artystów przełomu XIX i XX w. Największe nazwiska są często trudno osiągalne, dlatego kolekcjonerzy chętnie licytują te (jeszcze) mniej popularne. Duże powodzenie miała przepiękna “Sorentyńska winnica” F. M. Wygrzywalskiego, wylicytowana w Artessii za 48 000 zł (z opłatami). Obraz charakteryzuje doskonała grą światła, wspaniały śródziemnomorski klimat. Widoki z południa Włoch są sztandarowym tematem malarstwa Wygrzywalskiego.
Feliks Michał WYGRZYWALSKI (1875 - 1944), Sorentyjska winnica, 48 000 zł z opłatą, Artessia Dom Aukcyjny
Interesującym obiektem w katalogu aukcji Polskiego Domu Aukcyjnego był obraz Henryka Dyrdonia - „Gospodarz bronowicki”. Realistycznie namalowana praca ucznia Jana Matejki została sprzedana za 120 000 zł. Tematyka ludowa niezmiennie cieszy się w naszym kraju zainteresowaniem miłośników sztuki dawnej.
Henryk DYRDOŃ (1860 Koszyce - 1894 Kraków), Gospodarz bronowicki (Portret kosyniera w chacie), 1884, 120 000 zł z opłatą, Polski Dom Aukcyjny Wojciech Śladowski
Jednym z wydarzeń drugiego kwartału była czerwcowa licytacja w domu aukcyjnym Polswiss Art. Obrót wyniósł blisko 25 000 000 zł, a w ofercie nie zabrakło arcyciekawych obiektów. Zaciętą walkę stoczono o wybitny portret Edmunda Strążyńskiego autorstwa Witkacego. Obiekt kosztował ponad 800 000 zł, ale cena ze względu na jakość pracy jest jak najbardziej uzasadniona. Brawura, ekspresja koloru i kreski czynią ten wizerunek szczególnie atrakcyjnym. Z kolei, blisko 40 000 zł zapłacono za doskonały impresjonistyczny pastel Jana Peszke przedstawiający dwie kobiety na trawie (na zdjęciu tytułowym: Jan PESZKE (1870 Gołta - 1949 Le Mans), Dwie dziewczyny odpoczywające na trawie, 1900)
Stanisław Ignacy Witkiewicz WITKACY (1885 Warszawa - 1939 Jeziory na Polesiu), Edmund Strążyski (z odwłokiem skorpiona), 1929, 816 000 zł z opłatą, POLSWISS ART
Szczęśliwemu nabywcy udało się włączyć do kolekcji znakomitą pracę Tadeusza Makowskiego za dobrą cenę 312 000 zł. Była to cena okazyjna, gdyż obiekt jest niezwykle reprezentatywny dla sztuki Makowskiego II poł. lat 20-tych XX wieku. Oczywiście, największe emocje rozpalają przedstawienia dzieci z charakterystycznymi trójkątnymi czapkami. Obraz „Dziewczynki z pisklętami” charakteryzuje wielka kultura malarska i niepowtarzalny klimat.
Tadeusz MAKOWSKI (1882 Oświęcim -1932 Paryż), Dziewczynka z pisklętami, ok. 1923-27, 312 000 zł z opłatą, POLSWISS ART
Niespodzianką natomiast był brak zainteresowania surrealistyczną „Apotheosą” Jana Lebensteina. Efektowny obraz miał cenę wywoławczą 270 000 zł. Twórczość tego wybitnego artysty wciąż nie doczekała się ze strony kolekcjonerów należytego zainteresowania, na jakie zasługuje ze względu na swoją oryginalność.
Jan LEBENSTEIN (1930-1999), Apotheosa, 1968, cena wywoławcza 270 000 zł, POLSWISS ART
Duże emocje wzbudza natomiast ekspresja lat 80-tych i 90-tych XX wieku. Płótno Pawła Kowalewskiego „Moi przyjaciele na tle moich przodków” sprzedano za 288 000 zł (rekord aukcyjny za obraz tego artysty). Niespodzianką w katalogu „Polswissu” była praca niemieckiego twórcy Georga Baselitza pt. „Der Hase”, wylicytowana za blisko 6 000 000 zł. Obraz był częścią znakomitej wystawy zorganizowanej przez Polswiss Art w warszawskim ZPAP pt. „Neue Wilde. Old Masters - New Paintings” (do 3 czerwca br.), prezentującą polską ekspresję na tle światowych mistrzów tego kierunku. Po raz kolejny w katalogu znalazła się praca Ewy Juszkiewicz, za którą nabywca zapłacił ponad 3 700 000 zł (rekord aukcyjny artystki).
Paweł KOWALEWSKI (ur. 1958, Warszawa), Moi przyjaciele na tle moich przodków, 1988, 288 000 zł z opłatą, POLSWISS ART
Na aukcji z cyklu New Masters, organizowanej przez Piękna Gallery wielkoformatowy obraz Jakuba Słomkowskiego został sprzedany za 72 000 zł. Mocna selekcja pozytywnie wpłynęła na jakość oferty. W katalogu znalazło się zaledwie 20 prac, z czego wylicytowano 70% oferty.
Jakub SŁOMKOWSKI (ur. 1982), Laurazja – Kraina Olbrzyma, 2020, 72 000 zł z opłatą, Piękna Gallery
Cały czas chętnie licytowana jest twórczość artystów z Grupy Janowskiej. W krakowskiej Desie praca pt. „Scena z Giszowca” autorstwa Ewalda Gawlika, określanego mianem polskiego Van Gogha, osiągnęła cenę ponad 40 000 zł.
Ewald GAWLIK (1919-1993), Scena z Giszowca, 40 200 zł z opłatą, Desa Kraków
Motyw galicyjskich kontrabasistów jest jednym z najbardziej znanych w twórczości Edwarda Dwurnika. Miniaturowych prac w formacie 18 x 13 cm nie brakuje na rynku aukcyjnym, natomiast blisko półtora metrowa kompozycja jest prawdziwą rzadkością. Sopocki Dom Aukcyjny, w którego ofercie znalazł się właśnie ten obiekt, szacował jego wartość na 75-120 tysięcy złotych. Zaciekle licytujący kolekcjonerzy wycenili pracę na blisko 300 000 zł!
Edward DWURNIK (1943 Radzymin - 2018 Warszawa), Galicja, 2001 r., 294 000 zł z opłatą, Sopocki Dom Aukcyjny
16 czerwca br. odbyły się dwie aukcje w Agra-Art. Wśród oferty sztuki dawnej wybijały się prace Władysława Podkowińskiego, Edwarda Okunia i Stanisława Wyspiańskiego. Szkic na płótnie do słynnego “Szału” Podkowińskiego osiągnął kwotę 600 000 zł (500 000 zł cena młotkowa). Na tak wysoką cenę wpłynął oczywiście fakt, że inna wersja Szału, będąca częścią zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie zaliczana jest do kanonu polskiej sztuki. Zważając na wysoki poziom artystyczny i spektakularną dynamikę kompozycji nie jest to cena zaskakująca. Z kolei, „Ave Maria” Okunia została sprzedana za ponad 200 000 zł, niewygórowaną cenę jak na obraz tej klasy, ujmujący nastrojem i wspaniałym światłem. Pastel pt. „Róże” Stanisława Wyspiańskiego kosztowały 2 172 000 zł. Kompozycja nawiązująca do polichromii z krakowskiego kościoła Franciszkanów robiła wielkie wrażenie swoją niespotykaną skalą (114 x 156 cm).
Stanisław WYSPIAŃSKI (1869 Kraków - 1907 Kraków), Róże, 1903 r., 2 172 000 zł z opłatą, Agra-Art
Na udanej czerwcowej licytacji Krakowskiego Domu Aukcyjnego anonimowy nabywca okazyjnie wylicytował ciekawy asamblaż Władysława Hasiora. „Przewodnik dusz” z 1983 roku kosztował 13 200 zł. Warto przypomnieć, że do 8 września br. trwa świetna wystawa twórczości tego artysty w Zamku Królewskim w Warszawie, prezentująca aż 90 prac.
Władysław HASIOR (1928 - 1999), Przewodnik Dusz, 1983, 13 200 zł z opłatą, Krakowski Dom Aukcyjny
27 czerwca w Desie Unicum odbyła się interesująca aukcja Oczy szeroko zamknięte. Nadrzeczywistość w sztuce XX-XXI wieku. W przekrojowej ofercie znalazły się prace m.in. Anny Guntner i Jacka Malczewskiego. Symboliczny obraz Młodej Polski Chimera i artysta został wylicytowany za 150 000 zł. To wielka okazja, praca mimo, że dosyć szkicowa, zawiera w sobie esencję twórczości Malczewskiego. Niezwykle dynamicznie i swobodnie oddany motyw Chimery jest jednym z najistotniejszych motywów sztuki tego artysty.
Jedną z najciekawszych pozycji katalogu Aukcji XXI wieku organizowanej przez Sopocki Dom Aukcyjny był obraz Małgorzaty Szymankiewicz. Pochodząca z 2020 roku praca poznańskiej artystki kosztowała niespełna 23 000 zł. Malarstwo Szymankiewicz zasługuje na uwagę, ze względu na konsekwencję i oryginalność. Artystka kształciła się w pracowni prof. Jerzego Kałuckiego i podobnie jak on posługuje się syntetycznym językiem artystycznym, nie ograniczając przy tym siły wyrazu swoich prac.
Małgorzata SZYMANKIEWICZ (ur. 1980), Bez tytułu, 2020 r., 22 800 zł z opłatą aukcyjną, Sopocki Dom Aukcyjny
Aukcje zagraniczne to przede wszystkim znakomity przegląd arcydzieł światowej sztuki. Kolekcjonerzy często śledzą katalogi w poszukiwaniu wyjątkowych prac i okazji. Na ciekawe obiekty możemy liczyć przynajmniej kilka razy w miesiącu. Natomiast ciężko już mówić o okazjach cenowych. W paryskim Farran Encheres licytowano niezwykle dekoracyjne „Mimozy” Mojżesza Kislinga. Wyceniony przed aukcją na 60 000 - 100 000 euro, obraz ostatecznie kosztował w przeliczeniu ponad 1 100 000 zł. Wiele osób stanęło do walki o wyjątkowy „Portret czytającej” autorstwa Jana Peszke (więcej informacji https://artinfo.pl/artinformacje/rekord-aukcyjny-jeana-peszke). Atrakcyjna estymacja - 10 000 - 15 000 euro została wielokrotnie przebita - obraz, łącznie z opłatami kosztował w przeliczeniu ok. 340 000 zł! Tak wczesna praca artysty jeszcze nigdy nie pojawiła się w obrocie aukcyjnym, dodatkowo obraz wystawiany był w słynnej galerii Durand-Ruel w Nowym Jorku, specjalizującej się w malarstwie światowych impresjonistów. Zainteresowanych twórczością polsko - francuskiego mistrza jest coraz więcej. Z kolei, w londyńskim Sotheby’s za ponad 2 750 000 zł wylicytowano efektowny i dynamiczny „Kulig” Józefa Chełmońskiego. Dzieło, którego prestiż wiąże się dodatkowo z faktem, że eksponowany był na paryskim Salonie w 1884 roku.
Józef CHEŁMOŃSKI (1849-1914), Kulig, 1884 r., ok. 2 200 000 zł, Sotheby's
Tegorocznej edycji Art Basel towarzyszyła aukcja szwajcarskiego oddziału francuskiego domu aukcyjnego Artcurial - Beurret Bailly Widmer. W katalogu znalazły się dzieła Salvadora Dalego, Rene Magritte'a, Paul’a Klee, a także Magdaleny Abakanowicz - „Papillon” z 1974 roku z atrakcyjną estymacją - 30 000 - 50 000 franków. Ostatecznie nabywca zapłacił w przeliczeniu około miliona zł, co krajowi znawcy uznali za cenę odpowiadającą jakości dzieła. Stosunkowo niedrogo sprzedano natomiast „Detal” Romana Opałki podczas aukcji w paryskim oddziale Christie’s. Praca została sprzedana za ok. 1 600 000 zł. Na początku lipca w Awinionie pojawił się bardzo dobry obraz Joachima Weingarta „Femme à sa toilette”. Płótno kosztowało w przeliczeniu niecałe 40 000 zł. Warto zwrócić uwagę na tego twórcę, ponieważ jego ceny są nadal bardzo przystępne. Twórczość Weingarta z okresu międzywojnia eksplorowała zagadnienia kolorystycznej ekspresji, możemy ją uznać za nowatorską i niezwykle oryginalną.
Joachim WEINGART, Femme à sa toilette, ok. 38 000 zł z opłatami, Hotel des ventes d’Avignon
Przeglądając najciekawsze transakcje sztuki zagranicznej, należy wspomnieć „Kwiaty” Andy'ego Warhola, które osiągnęły równowartość ok. 150 000 000 zł na aukcji w Christie’s w Nowym Jorku. Na tej samej licytacji pojawił się „Młyn w Limetz” Claude'a Moneta. Za arcydzieło cesarza impresjonizmu zapłacono w przeliczeniu ok. 93 000 000 zł. Równowartość ok. 20 000 000 zł osiągnęła praca ze słynnego cyklu „Concetto spaziale” włoskiego mistrza Lucio Fontany na aukcji Sotheby's w Londynie. Natomiast uwaga wielbicieli sztuki włoskiego renesansu skierowana była na piękny wizerunek Madonny z Dzieciątkiem autorstwa Sandra Botticellego i jego warsztatu wystawiony w Sotheby’s. Dzięki skrupulatnie udokumentowanej proweniencji dzieła wiemy, że za obraz w 1927 roku zapłacono 550 funtów, co biorąc pod uwagę siłę nabywczą waluty przekłada się na ok. 44 000 funtów w 2024 roku. Cena osiągnięta na aukcji? Blisko 3,5 mln funtów (ok. 17 mln złotych).
Sandro Botticelli (1445 - 1510), Madonna z dzieciątkiem, ok. 17 000 000 zł, Sotheby's
Analizując powyższe fakty, można stwierdzić, że rynek sztuki mimo wielu niesprzyjających okoliczności ma się dobrze. Pojawienie się unikatowych prac w odpowiednich cenach zazwyczaj kończy się zaciętą walką aukcyjną. Dobrą wiadomością jest to, że częściej na aukcjach spotykamy się z okazjami, co jeszcze 2 - 3 lata temu było praktycznie niemożliwe. Charakterystycznym zjawiskiem (nie tylko w Polsce) jest przeniesienie dużej części sprzedaży z publicznych aukcji do tzw. “private sales / off market”. Uważni kolekcjonerzy powinni trzymać rękę na pulsie - jest większa szansa na rozsądne cenowo zakupy. Obraz rynku jest lekko zniekształcony przez dużą ilość aukcji z niską skutecznością sprzedaży i niewielkim obrotem. Należy pamiętać, że często jest to wynik trudności przy tworzeniu oferty, a nie ograniczonego popytu kupujących.
Piotr Posiadała
dyrektor sprzedaży artinfo.pl
Krynicki NIKIFOR (1895-1968), Pejzaż miejski, 18 000 zł, Sopocki Dom Aukcyjny
Georg BASELITZ (ur. 1938), Der Hase, 1986, 5 880 000 zł z opłatą, POLSWISS ART
Tadeusz KANTOR (1915 Wielopole Skrzyńskie - 1990 Kraków), Paraplui emballage z serii Multipart, 1970, 624 000 zł z opłatą, POLSWISS ART
Ewa JUSZKIEWICZ (ur. 1984), Bez tytułu (za Antonem Einsle), 2016, 3 720 000 zł z opłatą, POLSWISS ART
Jan MATEJKO (1838 Kraków - 1893 Kraków), Portret męski, 49 200 zł z opłatą, Dom Aukcyjny Agra - Art
Władysław Ansgary PODKOWIŃSKI (1866 - 1895), Szał - szkic, 1893, 600 000 zł z opłatą, Dom Aukcyjny Agra - Art
Edward OKUŃ (1872 Wólka Zerzeńska - 1945 Skierniewice), Ave Maria, 1902, 201 600 zł z opłatą, Dom Aukcyjny Agra - Art
Henryk WANIEK (ur. 1942, Oświęcim), Ziemia, 1989, cena wywoławcza 20 000 zł, Dom Aukcyjny Agra - Art
Ludwik LESZKO (1890-1957), Plaża w Orłowie, 1932, 11 400 zł z opłatą, Krakowski Dom Aukcyjny
Feliks Michał WYGRZYWALSKI (1875 - 1944), Nimfy na skale, 1925, 43 200 zł z opłatą, Krakowski Dom Aukcyjny
Wojciech WEISS (1875 Leorda - 1950 Kraków), Modelka nad lekturą, lata 20. XX w., 54 000 zł z opłatą, Dom Aukcyjny REMPEX
Mojżesz KISLING, Mimozy, ok. 1 100 000 zł, Farran
Jan PESZKE (1870 - 1949), Jeune femme à la lecture, 1895 r., ok 340 000 zł z opłatami, Farrando
Magdalena ABAKANOWICZ (1930 Falenty - 2017 Warszawa), Papillon, 1974 r., ok 930 000 zł, Artcurial Beurret Bailly Widmer
Roman OPAŁKA, Detail 4666040-4685660, ok. 1 600 000 zł z opłatą, Christie's
Andy WARHOL (1928-1987), Flowers, ok. 150 000 000 zł, Christie's
Claude MONET (1840-1926), Moulin de Limetz, ok. 93 000 000, Christie's
Lucio FONTANA, Concetto spaziale, 1966, Attese, ok. 20 000 000 zł, Sotheby's