Pokazad niewidoczne
Włodzimierz Pawlak „Ikony industrialne”, wystawa malarstwa
Po rozmowie z Andrzejem Cieszyoskim, dyrektorem Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu, zaproponowałam Włodzimierzowi Pawlakowi wystawę, ku mojemu zaskoczeniu i radości zgodził się po krótkiej chwili wahania. Włodzimierz Pawlak uznawany jest za jednego z bardziej znaczących polskich artystów współczesnych. Malarz, performer, teoretyk sztuki, poeta. Jego prace częściej dostępne są w najważniejszych muzeach lub kolekcjach prywatnych, rzadziej na indywidualnych wystawach do organizacji których artysta ma stosunek bardziej niż powściągliwy.
Może na decyzję Włodzimierza Pawlaka o wystawie w Przemyślu, wpływ miała fascynacja ikonami i swego rodzaju oczarowanie sztuką i kulturą Rusi. W Jego azylu, rodzinnym domu w Korytowie, oddalonym na bezpieczną odległośd od stołecznego blichtru, spotkaniom z malarzem często towarzyszy śpiew wybitnych współczesnych rosyjskich bardów- szczególnie Włodzimierza Wysockiego.
Wystawa w Przemyślu jest prezentacją najważniejszych cykli i serii obrazów tworzonych przez artystę. "Dzienniki" to obrazy i rysunki, przeważnie w białej kolorystyce, w różnych formatach, które artysta tworzy od kooca lat 80. XX wieku, oznaczając je kolejnymi numerami i datami. Są swoistym zapisem indywidualnej refleksji nad sztuką i życiem. Malowanie w samotności – stawianie uszeregowanych rzędów siedmiu kresek skreślonych ósmą, wpadanie w rytm – bliskie jest medytacji zawieszającej na chwilę bieg czasu i rzeczywistośd dookoła. …
Na pewien czas znikam, nie ma mnie. Kiedyś to potrafiło trwad kilka godzin, ale teraz robię sobie takie święta tylko kilkuminutowe…
W Dzienniku datowanym 14 II – 29 IV 2022, Pawlak dni wybuchu wojny w Ukrainie zaznaczył czerwoną rozlaną farbą w ten sposób odnosząc się do rzeczywistości, zaznaczając swoją niezgodę na przemoc i agresję, wyjątkowo dodając do dzienników warstwę narracyjną.
Rodowód artystyczny Włodzimierza Pawlaka wywodzi się z mazowieckich miasteczek, gdzie pobierał pierwsze lekcje malarstwa, jak również z szacunku dla wszechobecnego po wojnie koloryzmu. Prace, które dały mu przepustkę do edukacji w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, były inspirowane twórczością Jana Cybisa i Eugeniusza Eibischa. Malarstwa uczył się i bronił dyplom w pracowni Rajmunda Ziemskiego a aneks u Ryszarda Winiarskiego. Wpływ dwóch silnych indywidualności malarskich, różnych w podejściu do zagadnieo formalnych, był impulsem dającym młodemu artyście szerszą perspektywę do poszukiwao własnego stylu.
Będąc jeszcze na studiach zaangażował się w działania Gruppy, jednej z ważniejszych formacji artystycznych lat 80. w Polsce. Tworzyli ją młodzi absolwenci ASP: Ryszard Grzyb, Paweł Kowalewski, Jarosław Modzelewski, Marek Sobczyk, Ryszard Woźniak, Włodzimierz Pawlak. W czasie działalności Gruppy brał czynny udział we wszystkich jej wystawach oraz działaniach; pisał teksty do gazety wydawanej przez kolektyw „Oj dobrze już”.
Prace Pawlaka z pierwszej połowy lat 80. stanowiły pełen ironii i specyficznego humoru komentarz do sytuacji w kraju. Dekada lat 80. w której mieściła się SOLIDARNOŚD, społeczny ruch oporu wobec komunistycznych władz kraju oraz dramat stanu wojennego była dla wszystkich czasem bolesnym. Koniec dekady przyniósł wolnośd gospodarczą oraz komercjalizację sztuki i twórczości a zatem koniecznośd odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Artyści w czasach trudnych, jak pokazuje historia, jednoczyli się w grupy artystyczne i realizowali wspólne idee nowej sztuki, wolnej od tradycji i akademii oraz obojętnej na gusta odbiorców.
Po okresie uprawiania sztuki narracyjnej wręcz publicystycznej - zaangażowanej w sprawy społeczne, przekazywanej za pomocą języka nowej ekspresji, Pawlak wszedł w kolejne obszary podparte analizą formy, koloru i faktury odnosząc się do rozważao teoretycznych Malewicza i Strzemioskiego.
Artysta od kiedy zajął się sztuką nie ustaje w pracy twórczej. Pracuje cyklami skupiając się na konkretnym temacie. Jego obrazy są wypadkową doświadczenia, talentu i pogłębionej pracy badawczej. Pawlak uważa, że najważniejszy w malarstwie jest kolor - w tym szczególnie biel. Kolor wznosi malarstwo na wyżyny transcendencji, wpływa na emocje i niesie przesłanie.
Obrazy nazwane przez malarza monochromami, to płótna zamalowane jednym wiodącym kolorem które stanowią dla widza całą gamę przeżyd estetycznych i duchowych. Syntetyczne, pełne nasyconych kolorów płótna, odwołują się do nurtu abstrakcji geometrycznej.
Kolejnym cyklem, którego reprezentację zobaczymy na wystawie w Przemyślu są rozważaniem o miejscu linii i barwy w malarstwie. Problem linii w malarstwie nurtuje wielu twórców chodby wspomnied Jana Dobkowskiego. Pawlak do tych rozważao teoretycznych na temat roli linii i barwy w malarstwie dodaje jeden ważny element zwracając uwagę na fakt, że problemy sztuki nie są tylko własnością artystów. …
zawierają się w każdym rysunku. Nieważne, kto go robi. Może to byd malarz pokojowy, może to byd np. Kazimierz Malewicz. Prowadzone przez Pawlaka eksperymenty z linią odbijaną na płótnie skłaniają do refleksji nad przestrzenią i proporcjami podziału powierzchni obrazu. Kolor linii eksponowany w przygranicznym Przemyślu jest wyłącznie czerwony. Skojarzenia nasuwają się same. Ikona Industrialna,
Jednym z ważniejszych cykli w twórczości Włodzimierza Pawlaka są obrazy z serii „Notatki o sztuce”. Cykl w małych formatach (33 x 24 cm) powstaje nieprzerwanie od 1996 roku. Obrazy z tego cyklu stanowią swoisty szkicownik malarza. Są polem doświadczeo i prowadzonych badao. Jako rozwinięcie rozważao teoretycznych notatki przybierają większe formy. Perfekcyjne posługiwanie się warsztatem i formą skutkuje powstaniem dzieł – notatek będących syntezą języka malarskiego oraz naukowych dociekao.
Ekspozycja w Przemyślu została zbudowana wokół prac głównego cyklu namalowanego w 2004 roku, zatytułowanego „Ikony industrialne”. Nawiązuje on do filozoficznych rozważao artysty na temat roli malarza i malarstwa, stanowi analizę języka i formy oraz jest pewnego rodzaju dialogiem z dawnymi mistrzami, odwołaniem do prac malarzy ikon; byd może pod wpływem rozważao teoretycznych Pawła Florenckiego.
W tytułowym cyklu prac, Pawlak zasymilował filozofię i teorię malarstwa ikon, zwracając uwagę na pierwiastki transcendencji w twórczości plastycznej. Miasto może byd również areną zachwytów niemal mistycznych, których przekaźnikiem jest wrażliwośd malarza. Pierwszy był Malewicz, który powiesił namalowany przez siebie obraz- czarny kwadrat na białym tle- w złotym rogu, w tradycji kościoła wschodniego, miejscu przynależnym ikonom. W Polsce swoją twórczośd wywodził z tradycji prawosławia oraz teologii i duchowości ikony wybitny malarz, teolog i teoretyk sztuki Jerzy Nowosielski.
Wiesława Wideryoska - kuratorka wystawy
Fotografia u góry: Włodzimierz Pawlak, Ikona Industrialna C, 2024