Artystki i artyści: Ronald Mevs, Jacques Pierre, artyści ze szkoły malarstwa Vodou Charles Art Jerry
Haitańskie vodou, często (mylnie) pisane jako voodoo, jest religią i kulturą wywodzącą się bezpośrednio z burzliwej historii Haiti. Wystawa Vodou Politics przedstawia kontekst polityczny i historyczny, rozpoczynając opowieść od obrazów Jacques’a Pierre’a o tym samym tytule, by następnie skupić się na dwóch przykładach współczesnej sztuki haitańskiej: abstrakcyjnych pracach na papierze Ronalda Mevsa oraz obrazach vodou młodych artystów ze szkoły Charles Art Jerry.
Obecna sytuacja Haiti, skutek złożonej przeszłości kolonialnej, opresji religijnej i nieskutecznych programów pomocy zagranicznej przesyconych korupcją, jest jednocześnie swoistą soczewką, w której skupia się wiele problemów współczesnego świata. Niewolnicy sprowadzani od XVI wieku na wyspę Hispaniola przez Hiszpanów, a później przez Francuzów, pochodzili z różnych regionów Afryki (na przykład z dzisiejszego Konga, Beninu czy Senegalu). Dzisiejsze haitańskie vodou ukształtowało się najpierw w wyniku tego zderzenia tradycji, które zaowocowało stworzeniem wspólnego systemu wierzeń, a następnie w wyniku przymusowej chrystianizacji niewolników narzuconej przez Hiszpanów, Francuzów i w końcu Amerykanów. W rezultacie dzisiejsze vodou jest o wiele bardziej skomplikowanym systemem religijnym, niż mogłoby to wynikać z hollywoodzkiego wizerunku „voodoo”. W codziennym życiu wielu Haitańczyków vodou nie sprowadza się do używania laleczek czy tworzenia zombi, ale raczej skupia się na prośbach kierowanych do duchów, loa, o zdrowie, dobre zbiory czy lepsze dochody, dokładnie tak jak katolicy proszą swoich świętych.
Intensywnie narracyjne prace Jacques’a Pierre’a są próbą ujęcia złożoności kultury Haiti: jej kolonialnej historii, współczesnej polityki zdominowanej przez wpływy Stanów Zjednoczonych i niezwykle skomplikowanej wszechobecnej religii vodou. Jak mówi Ronald Mevs: „Postkolonialne prześladowania vodou doprowadziły do systematycznego niszczenia obiektów kultu oraz spowodowały dotkliwy brak wizualnej reprezentacji kultury i historii. Można się zastanawiać, czy haitański malarz nie jest ofiarą tej historii bez obrazów wytwarzającej rodzaj pragnienia, które determinuje uporczywą narracyjność haitańskiego malarstwa”. Jeśli chodzi o jego własną, abstrakcyjną, twórczość, komentuje: „Z moimi własnymi fantazjami powróciłem do natury. Nie natury w wymiarze realnym, ale nadprzyrodzonym”.
Szkoła malarstwa vodou Charles Art Jerry powstała w slumsach Port-au-Prince, stolicy Haiti, jako bezpłatna szansa dla dzieci i młodzieży na nauczenie się rzemiosła, co w przyszłości może im ułatwić znalezienie pracy. Dochód ze sprzedanych prac wraca do młodych ludzi, którzy dzięki temu mogą lepiej radzić sobie w życiu codziennym lub szukać innych możliwości kształcenia.
Fundacja Asoto powstała z zamiarem prezentacji oraz poznania często mylnie przedstawianych zjawisk kulturowych. Oddajemy głos lokalnym artystom z różnych części świata, aby opowiedzieli o swoich społecznościach oraz przygotowujemy materiały przybliżające ich sytuacje polskiej publiczności. W naszym pierwszym projekcie pokazujemy kulturę i historię Haiti poprzez sztukę związaną z religią vodou.
zdj. na górze: Ronald Mevs, Bez tytułu, 2020. Dzięki uprzejmości Galerii Jednostka i Fundacji Asoto
Nestly, "Grand Bwa", 2020. Dzięki uprzejmości Galerii Jednostka i Fundacji Asoto
Jerry, "Agwe", 2021. Dzięki uprzejmości Galerii Jednostka i Fundacji Asoto
Charles Jerry, "Maitresse Dantor", 2021. Dzięki uprzejmości Galerii Jednostka i Fundacji Asoto
Jacques Pierre, "Vodo Politic", 2018. Dzięki uprzejmości Galerii Jednostka i Fundacji Asoto