Syberia już tu jest. Połączenie Krakowa z syberyjską Północą jest namacalne i trwałe, piękne i zaskakujące. Na wystawie można zobaczyć to, co przywieźli z Syberii ludzie powracający z zesłania, będącego karą za udział w powstaniu styczniowym, jak też ci, którzy wyjechali w tamte strony dobrowolnie, by przeżyć przygodę i zdobyć bogactwa. A było to w czasach, gdy dziećmi byli dziadkowie dzisiejszych dziadków! Kogo napotkali polityczni więźniowie caratu? A co przydarzyło się poszukiwaczom złota i chciwym marzycielom? Jedni robili tam interesy, inni rozwijali naukę, byli tacy, co zaznali ocalenia i miłości; niektóre historie skończyły się zaś dramatem. Jedno jest wspólne wszystkim – w pozornym pustkowiu spotykali innych ludzi – żyjących nad Cieśniną Beringa Czukczów, Aleutów, Koriaków, Ewenów z górskich osad Kamczatki, Selkupów z lasów w okolicach rzeki Taz i Nieńców z kanińskiej tundry oraz Półwyspu Jamalskiego.
Na wystawie zobaczymy przywiezione z Północy futrzane ubrania, postaci morskich myśliwych siedzących w maleńkich kajakach, arkan do kierowania stadem reniferów, inuickie amulety, ślubny strój kobiecy będący także ubiorem szamanki. Ktoś zaśpiewa o nienieckiej dziewczynie.
Od 2016 roku badacze z Muzeum Etnograficznego wyprawiali się na Syberię w ślad za syberyjską kolekcją, by tam spotkać współcześnie żyjących ludzi. Wyprawy te, jak i badania archiwalne w innych kolekcjach syberyjskich, pozwoliły rozwiązać kilka zagadek. O szczegółach etnograficznych śledztw opowiadamy na stronie internetowej naszego muzeum, specjalnie do tego powołanej.
Wystawa jest okazją, by spotkać uczonego i zesłańca Benedykta Dybowskiego; Lilianę Aslapową, Koriaczkę z Pietropawłowska (jej prawdziwe imię to Eweki); Izydora Sobańskiego, ukaranego zesłaniem do Guberni tobolskiej; Zinoidę Barmicz – Nienkę – sędziwą posiadaczkę szamańskiego stroju swej babki z Omy, osady znad Morza Barentsa; podróżnika i poszukiwacza złota Konstantego Podhorskiego; Stanisława Nuteventina, czukockiego artystę, tworzącego rzeźby w kle morsa; tajemniczego zesłańca Jana Żurakowskiego; starszego już Pawła Kuboljewa z selkupskiej osady Ratta. Wszyscy oni spotykają się z nami, by wspólnie przyjrzeć się temu, co doprowadziło do utworzenia się polsko-syberyjskich połączeń. Wystawę współtworzą także zwierzęta i duchy: te z przeszłości i te jak najbardziej współczesne. Wszystkie te głosy cicho snują północną opowieść.
Wystawa bazuje na wynikach współczesnych badań terenowych na Syberii prowadzonych przez MEK w latach 2016–2019. Badania zostały sfinansowane ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, w ramach projektu pn. „Antropologiczna reinterpretacja kolekcji syberyjskiej ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie pochodzącej od polskich badaczy Syberii XIX wieku”. Projektem kierowała prof. UJ dr hab. Grażyna Kubica-Heller, a badania prowadzili Andrzej Dybczak, Jacek Kukuczka i Magdalena Zych.
Zespół kuratorski: Andrzej Dybczak, Jacek Kukuczka, Anna Zabdyrska, Magdalena Zych