Artyści od baroku do czasów współczesnych za pomocą martwej natury starali się przedstawić piękno przedmiotów i elementów przyrody, równocześnie dając popis swoich umiejętności warsztatowych. Funkcjonuje ona w malarstwie jako samodzielny temat od XVII w. Znana była już od czasów starożytnych, gdzie początkowo stanowiła fragment większych kompozycji religijnych, rodzajowych czy historycznych. Podobnie było w średniowieczu i renesansie, gdzie martwa natura towarzyszyła scenom figuralnym i często miała znaczenie symboliczne lub pojawiała się jako element dekoracyjny. Pierwszym obrazem w typie martwej natury był Kosz z owocami Caravaggia z ok. 1596 r. Rozkwit tego gatunku nastąpił w epoce baroku. Największymi osiągnięciami wykazali się w tej dziedzinie malarze holenderscy i flamandzcy, którzy spopularyzowali ten temat w całej Europie Zachodniej. Kompozycje tych mistrzów cechuje bogata i różnorodna tematyka. Znajdujemy na nich naczynia, bukiety kwiatów, warzywa, owoce, zwierzęta, owady i instrumenty muzyczne. Pojawiają się również motywy morskie oraz wanitatywne związane z marnością świata oraz przemijaniem życia. Artyści w sposób wnikliwy analizowali malowane przedmioty, ukazując ich materialność, poprzez oddanie różnych faktur obiektów. Mistrzowsko operowali kolorem i światłem stwarzając iluzję rzeczywistości.
Wiek XIX przyniósł duże zmiany w malarstwie. Artyści zaczęli powoli odchodzić od realizmu, poszukiwali nowych rozwiązań zarówno w konstruowaniu kompozycji dzieła, spojrzeniu na barwę i światło. Zmianie uległ również sposób postrzegania oraz przedstawiania otaczającej rzeczywistości. W II poł. XIX w. impresjoniści przywrócili do łask martwą naturę. Na swoich płótnach starali się uchwycić oraz utrwalić pierwsze zmysłowe wrażenie widzianego przedmiotu, za pomocą intensywnych kolorów oraz światła. Natomiast w swoich licznych martwych naturach Paul Cézanne dążył do obiektywnego ukazania malowanych przedmiotów. Uważał, że każdy z nich widziany jest z innego punktu widzenia, ma własną perspektywę i uproszczoną bryłę. Rozważania artysty stały się przyczynkiem do rozwoju martwych natur kubistów z początku lat 20. XX w, kiedy malarze poszukiwali nowych koncepcji sztuki oraz dzieła, wykorzystując nowe materiały oraz stosując nowatorskie techniki. W sztuce po II wojnie światowej pomimo dużej różnorodności kierunków, artyści awangardowi nie odrzucili tego gatunku i chętnie sięgali po ten temat, dający im możliwość swobodnej kreacji.
Wystawa Świat zatrzymany – Martwa natura na przestrzeni wieków w zamyśle organizatorów ma ukazać ten niezwykle ważny w dziejach sztuki temat malarski w przekrojowym ujęciu. Widz oglądając zgromadzone na ekspozycji wspaniałe dzieła, może prześledzić, jak zmieniały się koncepcje artystyczne w podejściu do tego tematu pod względem treści, formy oraz zagadnień formalnych. Wybór różnorodnych prac daje możliwość obcowania z artystami należącymi do najbardziej uznanych twórców sztuki polskiej i europejskiej.
Eksponaty prezentowane na wystawie pochodzą z muzeów: Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Okręgowego w Rzeszowie oraz Muzeum Okręgowego w Tarnowie.