Dziś, gdy nocą zadzieramy głowy w górę, patrzymy w sztuczne gwiazdy. Te pulsują, przemieszczają się, mylą się nam z prawdziwymi, które są tylko tłem dla elektrycznych cieni. Musi zdarzyć się coś naprawdę niezwykłego, aby przez plątaninę sieci tkanych przez drony, sputniki czy samoloty zobaczyć odległe planety. Na co dzień godzimy się na mechaniczne zaćmienia.
Obrazy na wystawie są opowieścią o trudności spojrzenia z nadzieją w górę. Paruch opowiada o błękicie pokratkowanym, zachlapanym, pociętym liniami, który przemienia klasyczny pejzaż malarski. Tamtego nieba już nie ma. Artysta sprawdza, ile potrzeba, by powstał obraz. Używa minimalnych środków wyrazu. Korzysta z ilustracji z polskiej edycji radzieckiego podręcznika do meteorologii (Chromow S.P., Meteorologia i Klimatologia, Warszawa, 1969). Rysunki tłumaczące zasady przemieszczania się powietrza czy zmiany ciśnienia to często jedna linia – prosta, czasem zakrzywiona, obwieszona cyframi. Niewiele wystarczy, aby wytłumaczyć mechanizm pejzażu. Paruch dzieli obraz na kawałki kilkoma kreskami. Prószy, pryska aerografem, wciera, chlapie. Używa niedużo farby. Szaroniebieskie tła podbija brudną czernią. Wyraźny kolor pojawia się rzadko. Mechaniczne linie są kontrastowe. Detal dorysowuje ołówkiem. Zależy mu na różnych materiach. Matowe aple zestawia z błyszczącymi. Szuka maksymalnych efektów minimalnym kosztem. Kończy w momencie, gdy kompozycja przestaje być szkicem.
Wystawa Atmosfera szczątkowa przywołuje również echa wojny w Ukrainie. Ma wyrażać niezgodę na krzywdę dziejącą się niedaleko. Pejzażom towarzyszą fotomontaże z cyklu Camouflage Department, w których ukryte w roślinnych formach czołgi przyjmują kształty dziwnych zwierząt, mechanicznych potworów z sennych koszmarów.
Stefan Paruch (ur. 1978), zajmuje się malarstwem i multimediami. Jest autorem montażu filmów dokumentalnych oraz projektów z pogranicza filmu i sztuk wizualnych. Absolwent Wydziału Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Wyższego Studium Montażu w Szkole Filmowej w Łodzi. Pracuje jako profesor uczelni w Instytucie Edukacji Artystycznej Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.
Fotografia u góry: Stefan-Paruch, bez tytułu, 2024
Stefan Paruch, Ślizg, 2023
Stefan Paruch, Tektoniczny próg i jego rozwój, 2023