Stanisław Fijałkowski

Wystawa „Stanisław Fijałkowski”, której kuratorem jest Alberto Zanchetta, to pierwszy powrót artysty do Włoch od roku 1972, gdy wziął udział w XXXVI Biennale Sztuki w Wenecji. Wybór 27 prac przybliża włoskiej publiczności malarską ewolucję Fijałkowskiego, z której wyłania się zamiłowanie artysty do abstrakcji pozostającej pod wpływem środkowoeuropejskich doświadczeń malarskich oraz emocjonalnego podejścia do koloru.

Mistrz malarstwa abstrakcyjnego w swoich kompozycjach bawi się minimalistycznymi formami i kolorem. Wszystkie prace charakteryzują się szerokim tłem, od delikatnych kolorów wczesnych lat po ciemniejsze odcienie późniejszego okresu, na którym często można znaleźć znaki graficzne i formy wywodzące się z elementów geometrycznych.

W latach 60. materialność i bujność chromatyczna uległy stłumieniu, ustępując miejsca czystemu malarstwu. Na płótna powracają okrągłe kształty, stożki, wstążki czy linie, by w latach 70. przekształcić się w słynne Autostrady, które zmierzają ku górze, wyznaczając ścieżkę wzniesienia. Poprzez proces malarski artysta uwolnił się od wszelkich łańcuchów łączących go ze światem zewnętrznym, dążąc tym samym do osiągnięcia transcendencji i otwierając drogę do komunikacji z boskością.

Zapowiadane przez Fijałkowskiego wspięcie się do wolności jest ściśle związane zżyciem wewnętrznym i duchowym. We współczesnym świecie, coraz bardziej pozbawionym świętości, wyrzeczenie się materializmu staje się źródłem nadziei i zbawienia. Jak twierdził rosyjski malarz Wassily Kandinsky, kolor i abstrakcja oferują uprzywilejowany dostęp do duszy, pozwalając jej się przebudzić i wibrować. Dzieł Fijałkowskiego, choć odległych od sztuki tradycyjnej, nie da się zaszufladkować w jednej kategorii abstrakcji: artysta całkowicie zanurzył się w procesie malarskim, wykorzystując go jako środek do zerwania z czasem i przestrzenią oraz dążąc do przekroczenia granic dwuwymiarowość i opisania obrazu jako rytuału założycielskiego, zachowującego swoje tajemnice.

Jak pisze kurator Alberto Zanchetta: „Artysta zajmował się przede wszystkim tym, by stworzyć nie coś nowego, ale autentycznego. Pozbawiając sztukę narcystycznych pułapek intelektualnych elukubracji, Fijałkowski zanurzył się w swoim ekspresyjnym medium: malarstwo płynęło spontanicznie pod dyktando ekstatycznego zachwytu”.

Od młodzieńczych obrazów inspirowanych postkubizmem i fowizmem po dojrzałe prace eksplorujące czyste malarstwo i duchowe wznoszenie się jednostki, artystyczna podróż Fijałkowskiego przejawia się w całej swej dojrzałości: poprzez redukcję znaków i kolorów do absolutnego minimum, artysta podkreśla emocjonalną intensywność swoich prac. Każdy obraz jest osobnym bytem i stanowi autentyczny wyraz przygody związanej z intensywnym i niepowtarzalnym stanem umysłowo-emocjonalnym.

Wystawie towarzyszy dwujęzyczny katalog, w językach włoskim i angielskim, zawierający tekst kuratora Alberto Zanchetty, zaktualizowaną biografię autora, a także kilka historycznych zdjęć, widoki instalacji sal galerii, jak również reprodukcje fotograficzne wszystkich wystawianych prac. Ekspozycja została zorganizowana pod patronatem Konsulatu Generalnego RP w Mediolanie.

Stanisław Fijałkowski (ur. 1922 w Zdołbunowie, zm. 2000 w Łodzi) był uczniem Władysława Strzemińskiego i Stefana Wegnera na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, gdzie później został profesorem. To jeden z najbardziej uznanych polskich artystów, którego prace można znaleźć wnajważniejszych kolekcjach muzeów igalerii na całym świecie, m.in. Tate w Londynie, Museum of Modern Art w Nowym Jorku i Muzeum Puszkina w Moskwie.

7.III.72, olej na płótnie, 1972 r.