Artystki UA: Katya Buchatska, Katya Libkind, Lucy Ivanova, Olha Marusyn, Anna Ivchenko, Inga Levi, Daria Molokoiedova, Marharyta Polovinko, Dasha Chechushkova, Olia Yeriemieieva, Sana Shahmuradova Tanska, Yuliia Danylevska, Kateryna Aliinyk, Viktoriia Rozentsveih, Karina Synytsia
Artystki PL: Magdalena Franczak, Katarzyna Kozyra, Małgorzata Pawlak, Ewa Zarzycka, Marta Zgierska
Zespół kuratorski: Alya Segal, Waldemar Tatarczuk
Partnerzy: Galeria Artsvit, Fundacja Katarzyny Kozyry
Wystawa „Secondary Archive: Women Artists in War” rzuca nowe światło na sztukę kobiet, które tworząc w kontekście wojny, przekształcają swoje doświadczenia w uniwersalny i ponadczasowy język sztuki. Łączy różne spojrzenia zarówno twórczyń, których wojna dotyka bezpośrednio, jak i artystek z Polski, które przeżywają konflikt na zupełnie innym poziomie. Będzie można zobaczyć różne formy ekspresji, jak malarstwo, rysunek czy fotografia, ale też instalacja, obiekt i wideo. Otwarcie wystawy odbędzie się w sobotę, 18 maja, o godz. 19.00 w siedzibie Galerii Labirynt przy ul. Popiełuszki 5. Projekt jest realizowany w partnerstwie z Galerią Artsvit (Dnipro) i Fundacją Katarzyny Kozyry.
Uczestniczki wystawy w swoich pracach nie przedstawiają wojny bezpośrednio – zdjęcia z pola walki czy skutki rosyjskich ataków rakietowych na infrastrukturę cywilną Ukrainy dziś niestety nie robią już na nikim wrażenia. Utrata domu wskutek wojny, wymuszone przesiedlenia nie mogły nie wpłynąć na praktykę twórczą artystek. Odwołują się do wspomnień o domu i dzieciństwie oraz sprawdzają nowe możliwości praktyk upamiętniania.
Wojna podkreśla nie tylko znaczenie domu, ale także zmusza na nowo zastanowić się nad znaczeniem ziemi. Krajobraz, gleba, obszary geograficzne stały się jednymi z najczęstszych tematów, z którymi dziś pracują ukraińskie artystki.
Zresztą temat, do którego artystki zawsze się zwracały i robią to nadal, czyli ciało, również pojawia się przed nami w zniekształconej i zmienionej przez wojnę formie. Artystki na nowo zastanawiają się nad relacją z własnym ciałem, seksem, opieką oraz generycznym ciałem jako przedmiotem wojny.
W ramach wystawy z ukraińskimi artystkami podejmują dialog artystki z Polski, zajmujące się pokrewną tematyką: domem, ciałem, ziemią. Dzięki temu możemy zobaczyć głębsze powiązania kultury ukraińskiej i polskiej, tendencje w sztuce wschodnioeuropejskiej w podejmowaniu tematów drażliwych, a także porozmawiać o powszechnej solidarności kobiecej.
Wystawa odbywa się w ramach kolejnej odsłony ukraińskiej edycji projektu Secondary Archive. To projekt zainicjowany przez Fundację Katarzyny Kozyry, który ma na celu badanie i archiwizację sztuki kobiet głównie środkowo- i wschodnioeuropejskiej, obejmując okres od II wojny światowej do czasów współczesnych. Archiwum, dostępne pod adresem secondaryarchive.org, składa się z wypowiedzi artystek – nieznanych stron biografii i praktyk twórczych, często marginalizowanych, zaniedbanych, zapomnianych lub mało znanych szerokiej publiczności. 15 marca 2024 do platformy dołączyło 15 ukraińskich artystek pracujących głównie z doświadczeniami związanymi z pełnoskalową inwazją rosyjską. – Jest to bardzo ważny projekt, ponieważ nie tylko zwraca uwagę na praktykę artystyczną kobiet w Ukrainie, ale także archiwizuje niematerialne dziedzictwo czasu wojny z perspektywy doświadczenia kobiet. Pozwala to na refleksję w czasie rzeczywistym nad przeżyciami i zmianami, które zaszły w pracy artystek po 24 lutego 2022 roku – wyjaśnia Iryna Polikarchuk, dyrektorka Galerii Artsvit w Dnieprze.
Projekt „Secondary Archive. Women Artists in War” jest wspierany przez Unię Europejską w ramach programu House of Europe.
Fotografia u góry: Marharyta Polovinko, Bez tytułu, papier, krew, 2023