Piotr Kurka. Opera Dignitas

Piotr Kurka (1958) pochodzi z Poznania i tam też uczęszczał do Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (dzisiejszy Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz), którą ukończył w 1982, uzyskując dyplom w pracowni Jerzego Kałuckiego. Obecnie jest profesorem zwyczajnym, kierownikiem Pracowni Działań Intermedialnych i Fotografii w Katedrze Intermediów na Wydziale Sztuki Mediów Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, a także redaktorem i współwydawcą Zeszytów Artystycznych ASP w Poznaniu, w których regularnie publikował eseje i komentarze na temat najnowszych problemów i zagadnień sztuki współczesnej. Zajmuje się rzeźbą, fotografią, rysunkiem, tworzy także filmy eksperymentalne i wielkoformatowe aranżacje przestrzenne. Współtworzył słynną grupę artystyczną Koło Klipsa.
Wystawa Opera Dignitas to instalacja intermedialna składająca się z trzech elementów: zbioru lasek, projekcji video w pętli oraz kilkunastu małych, ręcznie kolorowanych rycin przedstawiających wnętrza o wyraźnej proweniencji premodernistycznej. Tytuł projektu zawiera słowa-klucze: opera w etymologicznym znaczeniu to dzieło, utwór, wysiłek i w drugim – realnym – dzieło sceniczne będące syntezą sztuk. Obydwa te znaczenia są istotne w kontekście projektu. Drugi człon tytułu, Dignitas, oznacza po łacinie godność, ale jednocześnie jest to nazwa szwajcarskiej kliniki zajmującej się eutanazją – co dodaje złowrogo-paradoksalnego wydźwięku całej nazwie. Celem wystawy jest zwrócenie uwagi na problem wykluczenia osób starszych, które są poddawane postępującej marginalizacji i kulturowej ekspulsji, szczególnie w kulturze zachodniej.
Najbardziej powszechnym znakiem rozpoznawczym osób starych i niedołężnych jest laska. Jednocześnie przedmiot ten w wielu kulturach archaicznych i plemiennych był – i jest nadal – atrybutem godności i starszeństwa: mają ją mistrzowie, szamani, kapłani, wodzowie… Ich laski nie mają standardowej długości, która ma ułatwiać podpieranie – są dłuższe i często zdobione, o ornamentacji zależnej od pozycji społecznej lub przywódczej i nobilitującej roli. To przedłużenie przekłada się na wyprostowaną pozycję i umożliwia kroczenie z godnością. Istotą projektu Piotra Kurki jest dyfuzja tej idei i włączenie w naszą kulturę wręczania laski jako symbolu starszeństwa i godności. Ten prosty gest w sensie choreograficznym oznacza zmianę pozycji na wyprostowaną, co można odczytać zarówno w sensie dosłownym, jak i metaforycznym. Projekt Kurki jest analogiczny do projektu pod tytułem „Lotus Eaters”, zrealizowanego w Szanghaju, polegającego na współpracy z ludźmi wykluczonymi wskutek przyspieszonej i brutalnej industrializacji w Chinach.
Również film prezentowany na wystawie, zatytułowany Opera Dignitas, ma w symboliczny sposób przywrócić ludziom starszym godność. W tym przypadku znaczenia nabiera pierwsze słowo-klucz zawarte w tytule, czyli „Opera”. W materiale można zaobserwować celowo patetyczne „uwznioślenie” uczuć, które są charakterystyczne dla dramatu muzycznego. W operze sztuczność pozy i przesadna dramatyzacja akcentują rudymentarne elementy ludzkiej egzystencji. Podobny rodzaj patosu można zaobserwować podczas wyróżnień lub odznaczeń przyznawanych starszym ludziom. Takie idee realizuje Piotr Kurka, odsłaniając swój sprzeciw wobec cywilizacji śmierci.

Piotr Kurka to artysta ceniony w Polsce i za granicą. W jego dorobku mieści się 35 wystaw indywidualnych i udział w ponad 100 wystawach grupowych. Jest dwukrotnym laureatem stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także stypendiów takich instytucji, jak Kościuszko Foundation, Rockefeller Foundation i Pollock-Krasner Foundation. Organizował wystawy indywidualne w wielu miastach-ośrodkach kultury w Polsce, a także w Nowym Jorku i Marseille. Brał udział w festiwalach i wydarzeniach artystycznych między innymi w Jerozolimie, Zurychu i Oberhausen. Jego prace znajdują się w takich miejscach, jak Muzeum Sztuki Nowoczesnej we Wrocławiu, Muzeum Narodowym w Poznaniu i Centrum Rzeźby Polskiej Orońsko.