Wystawa koncentruje się wokół terminu TRANSGRESJI, rozumianej jako przekraczanie granic i norm – zarówno estetycznych, jak i społecznych – w celu wywołania żywej reakcji u odbiorców. To właśnie ten gest przekroczenia, niezgody na zastany porządek, stanowi oś interpretacyjną całego projektu.
Centralnym punktem ekspozycji jest rzeźba Przyjaźń – bezkompromisowa reinterpretacja emblematycznej pracy Aliny Szapocznikow. Oryginalna realizacja, doskonale znana miłośnikom sztuki, przedstawiała dwóch mężczyzn – symboliczny sojusz Polski i ZSRR. Obecnie dzieło to znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, instytucji będącej współczesną „świątynią sztuki”.
Orłowski nie tyle prowadzi dialog z Aliną Szapocznikow, ile z epoką, w której przyszło jej tworzyć – z jej ideologiczną atmosferą, językiem propagandy i estetyką monumentalizmu. W jego realizacji znika pierwotny układ dwóch obejmujących się mężczyzn; ich miejsce zajmują kobiety – monumentalne, geometryczne postaci, zredukowane do surowych, niemal abstrakcyjnych form. Ich bliskość można odczytywać jako symbol przyjaźni, siostrzeństwa, solidarności, ale i intymności. To wyraźny gest emancypacyjny, odrzucający patriarchalny porządek wizualny, obecny zarówno w historycznych narracjach, jak i we współczesnych systemach reprezentacji.
W nowej odsłonie historia zostaje opowiedziana na nowo – bez politycznych gestów, bez ideologicznych wymogów, bez męskiego spojrzenia. Pomnik przedstawia dwie kobiety – monumentalne, geometryczne figury o ostrych, uproszczonych formach. Ich bliskość sugeruje przyjaźń, solidarność, a może nawet intymność. Jednak to nie jest jedynie gest emancypacyjny – to także komentarz do dzisiejszych napięć i niepokojów.
Paweł Orłowski zadaje pytania: czy więzi międzyludzkie – przyjaźń, miłość, solidarność – mogą istnieć niezależnie od systemów politycznych, czy też są przez nie nieuchronnie kształtowane? Dwie kobiety stojące obok siebie mogą symbolizować akt sprzeciwu wobec mechanizmów historii – próbę wyzwolenia się z cykli zależności.
Dopełnieniem wystawy jest cykl piętnastu prac na papierze, które powstały podczas rezydencji Pawła Orłowskiego w Fundacji Juana i Pilar Miró w 2025 roku. W przestrzeni galerii zaprezentowane zostaną realizacje bezpośrednio nawiązujące do formy i symboliki rzeźby – nie jako szkice czy przygotowawcze notatki, lecz jako osobne dzieła. Kompozycje, wykonane w technice opracowanej przez Pawła Orłowskiego na poprzednich rezydencjach w Fundacji, operują językiem odbicia i fragmentaryzacji, przenosząc elementy przestrzenne w medium papieru.
Artysta nadaje tym pracom wyraźnie popkulturowy charakter – szybki, kolorowy, bezkompromisowy i wywrotny – odwołując się do estetyki współczesności, w której dominują intensywność, gest i przekaz wizualny. W duchu, który stanowi echo twórczości Joana Miró, prace te wzmacniają transgresyjny ton całej wystawy, budując pomost między formą rzeźbiarską a obrazem graficznym jako równoprawnymi środkami ekspresji.
Organizatorzy wystawy: Van Rij x Artinfo
Wystawa będzie dostępna w ramach Muranowskiej Majówki:
16 maja - Piątek - 12:00-21:00
17 maja - Sobota - 12:00-24:00
18 maja - Niedziela - 12:00-20:00