Paweł Matyszewski, przygotowując wystawę Z piachem w zębach, czerpie inspirację z gabinetów osobliwości i kunstkamer – kolekcji rozmaitości wytworzonych zarówno przez człowieka, jak i naturę. Kluczowym zamysłem tych przestrzeni było przedstawienia różnorodności wszechświata w jednym, kameralnym miejscu, stanowiącym jego skondensowaną i zminiaturyzowaną wersję. Gabinety te były nie tylko summą wiedzy o świecie, ale również odzwierciedleniem stosunku do niego – tworzyły hierarchie i systematyki.
Matyszewski skupia się jednak na innym aspekcie kunstkamer – nie jako miejscach prezentacji niekwestionowanej wiedzy, lecz jako narzędziach pozwalających na zdobywanie wiedzy w sposób otwarty i procesualny. Idąc tym tropem, artysta wypełnia przestrzeń galerii swoimi malarskimi pracami i obiektami, ale centralnym punktem czyni drewniany stół. Tym gestem nawiązuje do Ole Worma, prekursora geologii i twórcy jednej z ciekawszych kunstkamer, który wykorzystywał stół do tymczasowych zestawień obiektów z różnych kategorii.
Powtórzenie tej „ruchomej” struktury podkreśla procesualność ekspozycji. Matyszewski planuje sukcesywnie wzbogacać wystawę o kolejne ceramiczne obiekty. Tym samym przeformułowuje za każdym razem znaczenia powstałych wcześniej układów i znaczeń. Do tego procesu zaprasza publiczność, oferując doświadczenie wystawy nie tylko z perspektywy obserwatora, ale także uczestnika, który odkrywa klucze do zrozumienia materii, roli zmysłów w poznaniu i potrzeby powrotu do eksploracji otaczającej nas rzeczywistości.
Sam Paweł Matyszewski czerpie inspiracje z kontaktu z przyrodą i swoich doświadczeń jako ogrodnik. Tworzy osobliwe, przyrodniczo-cielesne mapy, łącząc motywy roślinne, sztuczne kamienie oraz barwne, nieprzedstawiające płaszczyzny. To praca z ziemią uczy go reagowania na zmienność natury oraz przewidywania jej zachowań. Zmagając się z wyzwaniami kryzysu klimatycznego, także w swoim ogrodzie, wprowadza większą różnorodność gatunkową, bada relacje między roślinami i otwiera się na eksperymenty. To doświadczenie przenosi na pole artystyczne, proponując widzom podobny trening otwarcia na otoczenie i ciągłego przystosowywania się do zmian.
Artysta w czasie trwania wystawy jest na rezydencji artystycznej, stopniowo eksplorując otoczenie i lokalny kontekst. Dzięki temu przeistacza przestrzeń wystawy w miejsce warsztatów i spotkań z publicznością. Projektowi towarzyszą projekcje materiałów dokumentujących doświadczenia artysty z obserwacji przyrody na rodzinnym Podlasiu, które zestawia z pejzażami nadmorskimi.
Paweł Matyszewski – urodzony w 1984 r. w Białymstoku. Malarz, autor obiektów i instalacji, ogrodnik. Absolwent Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, dyplom w 2009 roku pod kierunkiem prof. Piotra C. Kowalskiego. Doktorat uzyskał w 2021 roku pod opieką dr hab. Dominika Lejmana na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Jego prace były prezentowane w Polsce, Austrii, Białorusi, Czechach, Danii, Estonii, Francji, Gruzji, Hiszpanii, Litwie, Niemczech, Serbii, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii. Stypendysta Narodowego Centrum Kultury (2014) oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2012, 2024). Laureat nagród artystycznych, m.in. Biennale Malarstwa „Bielska Jesień” (2009, 2012) oraz Biennale Sztuki Młodych „Rybie Oko” (2013, 2015). Jego twórczość koncentruje się na marginalnych zjawiskach z pogranicza kultury i biologii, łącząc język realizmu z abstrakcją oraz obrazu z obiektem.
Kuratorki: Weronika Teplicka, Agnieszka Kilian