„Opowiedz mi swoje miasto” to ostatnia, polska odsłona międzynarodowego projektu „Telling the City”, zainicjowanego przez litewskiego partnera Vaikų Žemė, projektu wpisującego się w program obchodów 800-lecia Wilna, które przypadły na 2023 rok. Oś projektu stanowi wystawa ilustracji współtworzona przez dwudziestkę artystek i artystów z czterech krajów bałtyckich: Litwy, Łotwy, Estonii i Polski.
W listopadzie 2023 roku, w przestrzeniach Litewskiej Biblioteki Narodowej im. Martynasa Mažvydasa w Wilnie, otwarto pierwszy pokaz, w 2024 roku ekspozycja powędrowała w lutym do Estońskiego Centrum Literatury Dziecięcej, w maju do Łotewskiej Biblioteki Narodowej w Rydze (współorganizowana przez IBBY Latvia), a obecnie gości w Nadbałtyckim Centrum Kultury w Gdańsku.
Pod naczelną kuratelą Justinasa Vancevičiusa z Vaikų Žemė reprezentację ilustratorską na wystawę „Telling the City” wybierała obsada kuratorska reprezentująca poszczególne kraje: Jolita Liškievičienė (LT), Silvija Tretjakova (LV), Ulla Saar (EST) i Anita Wincencjusz-Patyna (PL). Zaproszone twórczynie i twórcy mieli przygotować oryginalne prace specjalnie na ten pokaz. Nieograniczani w wyborze techniki, mieli odpowiedzieć realizacją plastyczną na jeden z dość otwartych interpretacyjnie wątków: miasto jako żywy organizm, codzienne i odświętne życie w mieście oraz miasta nieodkryte (utopijne i tajemnicze). Źródeł inspiracji mogli szukać zarówno w teraźniejszości centrów życia, jak i ich historycznych obliczach, a nawet futurystycznych.
Największą siłą wystawy jest różnorodność stylistyczna i formalna prezentowanych prac, wynikająca także z wybranych przez grono autorskie technik artystycznych – na wystawie bowiem zobaczyć można obok najliczniejszych wydruków ilustracji zrealizowanych w środowisku cyfrowym, także prace oryginalne wykonane kredkami, pisakami, gwaszami lub akrylami na papierze, rysowane piórkiem i tuszem, kolaże łączone ze skanami, a nawet odbitki linorytnicze.
Jeszcze większą różnorodność da się zaobserwować w warstwie konwencji obrazowej i samej treści. Obok monochromatycznych nokturnów, kolorowe kompozycje wieloelementowe przypominające projekty murali, obok komiksowo ujętych scen dynamicznego miejskiego życia, liryczne fantazje malarskie, obok popartowych wizji przyszłości ekspresyjne notatki reportażowe z hali targowej, obok modernistycznych wedut bajkowe ujęcia miast, w których głównymi bohaterami są istoty nieludzkie. Ruch, hałas, werwa i chaos sąsiadują z melancholią i wyciszeniem, choć propozycji tętniących dynamicznym pulsem znajdziemy tu jednak więcej.
Wśród twórców uczestniczących w wystawie są zarówno artyści o uznanym dorobku, przedstawiciele starszego pokolenia, średniego, jak i młodzi, ale nikt nie jest osobą debiutującą na polu ilustracji. Choć warto zwrócić uwagę, że w wypadku tej wystawy nie przyszło im projektować szaty graficznej do żadnej książki, do żadnego konkretnego tekstu – jeśli już, to do wyimaginowanej „wielkiej księgi życia miejskiego”, którą ostatecznie buduje 37 prac.
Polska odsłona projektu, zatytułowana „Pokaż mi swoje miasto”, poza samą wystawą, koncentruje się na Gdańsku i zurbanizowanym pejzażu pomorskim. Towarzyszy jej wydawnictwo Miasto:stop autorstwa Anny Stępniewskiej z projektem graficznym Maćka Blaźniaka, jednego z uczestników wystawy. Bohaterem tej książki aktywnościowej, swoistego przewodnika po Gdańsku, zwracającego jednocześnie uwagę na innych, nieludzkich mieszkańców oraz istotność podejścia ekologicznego do funkcjonowania w tkance miejskiej, jest Trzmiel Mieszczuch.
Czyje tak naprawdę jest miasto? Co może nam dać i co my możemy dać miastu od siebie? Zapraszamy do wielowymiarowej podróży po rozmaitych znanych i mniej znanych albo jeszcze nieodkrytych miejscach – od Paryża do Katmandu, od Rygi do Wrocławia, przez gąszcz dżungli miejskiej i nad brzeg morza, na szczyt wzgórza i do strasznej okolicy, na przyjęcie urodzinowe, do wspólnych zimowych igraszek i na zakupy w hali targowej!
Anita Wincencjusz-Patyna, kuratorka polskiej części projektu „Telling the City”
W WYSTAWIE UDZIAŁ BIORĄ:
Ieva Babilaitė (LT), Maciek Blaźniak (PL), Katarzyna Bogucka (PL), Dominika Czerniak-Chojnacka (PL), Inga Dagile (LT), Ragne Hoog (EST), Simona Jurčiukonytė (LT), K2rte/Kärt Einasto (EST), Aušra Kiudulaitė (LT), Gosia Kulik (PL), Gundega Muzikante (LV), Aleksejs Naumovs (LV), Līva Ozola (LV), Anita Paegle (LV), Martynas Pavilonis (LT), Adam Pękalski (PL), Maria-Liisa Plats (EST), Ulla Saar (EST), Reda Tomingas (EST), Anna Vaivare (LV)
Fotografia u góry: Polska - Dominika Czerniak-Chojnacka
Polska - Katarzyna Bogucka