„Mutants” to indywidualna wystawa Nadii Markiewicz, prezentująca prace site-specific dedykowane przestrzeni zdesakralizowanego, średniowiecznego kościoła. W perspektywie gotyckiej rozety umieszczonej w oknie na ścianie wschodniej – symbolu piękna, ideału i miłości, wyrasta wśród ułożonych na posadzce prezbiterium płyt nagrobnych osobliwy ogród, o wyjątkowych cechach spontanicznych mutacji genetycznych nazywanych Sportami.
Do przygotowania pracy „Mutants” artystka nawiązała współpracę z ogrodami botanicznymi, gdzie odszukała i sfotografowała wyjątkowe okazy. Spontaniczne mutacje róż ukazane na zdjęciach to nieprzewidywalne, bezkierunkowe zmiany w informacji genetycznej, bez wyraźnego wpływu czynników środowiskowych. Takie okazy są często selekcjonowane i rozmnażane, trafiają do sprzedaży jako te wyjątkowe, niezwykłe i pożądane. Artystka, w nawiązaniu do własnej niepełnosprawności, opowiada w swojej pracy o biologicznej różnorodności, która występuje również w ciałach ludzkich. Wskazuje na mutacje, które są głównym warunkiem ewolucji i przystosowania do nowych warunków środowiskowych, bez których nie przetrwałoby życie na ziemi. W swojej pracy artystka odwraca tę sytuację, nadaje temu „Innemu” – często wykluczonemu, uznanemu za gorszego, cechy mitologicznych herosów, pół-bogów, pół-ludzi, czy popkulturowych superbohaterów obdarzonych nadprzyrodzonymi umiejętnościami, którzy zostali powołani do życia, aby ratować świat.
Kolejnym elementem instalacji są negatoskopy stosowane w medycynie do przeglądania zdjęć rentgenowskich. Artystka umieściła na nich zdjęcia z różanego ogrodu, zaznaczając w ten sposób ich analogię do ludzkiego ciała. Odnosi się do powszechnego zjawiska medykalizacji i prób naprawiania tego, co czasem jest po prostu wyjątkowe.
Jedno ze zdjęć umieszczonych na negatoskopie ukazuje ogród w szerszej perspektywie. Przestajemy dostrzegać każdy element osobno, ogród się staje jednym organizmem, a każda jego część ma swoją rolę, tworząc unikalny charakter całości.
„Osoby z niepełnosprawnością od zawsze stanowiły element społeczeństw, wpisując się w ich obrazy. Bardziej jednak niż sama niepełnosprawność obrazy te cechowało nastawienie tak zwanego ogółu społeczeństwa, uznanego za reprezentującego normę, do osób z niepełnosprawnością”.1
Artystka, eksplorując temat cielesności i odmienności, celebruje cechy wymykające się tym powszechnie uznanym za cechy “wyjściowe” wobec zbioru powszechnie przyjętych wymagań społecznych. Markiewicz w swoich pracach przypomina odbiorcom o systemowym traktowaniu odmienności, marginalizowaniu, dyskryminacji w obawie przed „innością”, „stereotypowym postrzeganiu osób z niepełnosprawnością, jako niewygodnych czy roszczeniowych”.2 Ukazując własne ciało, na swoich warunkach, odzyskuje podmiotowość, eksploruje jego właściwości, traktując swoją niepełnosprawność jako siłę.
„Może zatem warto budować w społeczeństwie nie postawy próbujące sprowadzać osoby niepełnosprawne i ich aktywności do powszechnie akceptowanych, lecz postawy uznające wartość w odmienności i piękno w inności?”3
Kurator: Maciej Bychowski
Nadia Markiewicz – artystka wizualna, performerka, autorka instalacji oraz video. Doktorantka na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Absolwentka Pracowni Działań Przestrzennych prof. Mirosława Bałki na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Studiowała również na Gerrit Rietveld Academie w Amsterdamie oraz odbyła staż w Studio of Performance na FaVU VUT w Brnie prowadzonym przez Julie Bénę i Jakuba Jansę. Rezydentka International Studio and Curatorial Program w Nowym Jorku (2023). Laureatka nagrody Europe Beyond Access przyznanej przez Zachętę Narodową Galerię Sztuki i British Council (2021) oraz Grand Prix na 10. Biennale Sztuki Młodych Rybie Oko (2022). Jej prace pokazywane były m.in. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki, Kunsthalle Bratislava, Sto Lat Gallery w Nowym Jorku.
1, 3. Edyta Nieduziak,”Utopia „nie inności” w niepełnosprawności. Na marginesie rozważań o sztuce osób niepełnosprawnych”
2. Małgorzata Kupsiewicz “Słownik pedagogiki specjalnej”