Wystawa Mirosława Bałki SEMPER FRAGMENTUM w Galerii Starmach to druga, po dwudziestu latach, wystawa artysty w tej samej przestrzeni galeryjnej.
SEMPER FRAGMENTUM dedykowana jest miejscu. Budynek Galerii Starmach mieszczący się przy ul. Węgierskiej 5 na krakowskim Podgórzu. Gmach galerii jest zaadaptowanym do celów wystawienniczych zabytkowym Domem Modlitwy zboru izraelickiego Zuchera, zbudowanym w latach 1879-1881, z ceglaną fasadą utrzymaną w stylistyce Rundbogenstilu. W strukturze budynku zaznaczony jest podział na sień główną, boczną oraz oddzielne przestrzenie dla mężczyzn i kobiet, a przede wszystkim ARON HA-KODESZ (ŚWIĘTĄ ARKĄ) – wnęką (szafą), w której przechowano zwoje Tory (rodałów), umieszczoną zgodnie z europejskim zwyczajem przy wschodniej ścianie głównej sali modlitw. Ten szczególny element w budynku GALERII/DOMU MODLITWY, jest pamiątką po starożytnej skrzyni zwanej Arką Przymierza (Aron ha-Brit). W czasach biblijnych Izraelici przechowywali w niej dwie kamienne tablice z Dziesięciorgiem Przykazań, zwane Tablicami Przymierza.
Kontekst hasydzkiego Domu Modlitwy w dzielnicy Podgórze-terenie byłego getta żydowskiego ma istotne znaczenie, bo Mirosław Bałka zawsze „przysłuchuje się” architekturze miejsca, w którym wystawia swoje prace.
Łac. SEMPER FRAGMENTUM oznacza ZAWSZE FRAGMENT. Ekspozycja w Galerii Starmach to, po berlińskiej wystawie FRAGMENT w Akademie der Künste (28 października 2011 – 8 stycznia 2012 r.), formie retrospektywnego spojrzenia na powstałe w różnym czasie i wystawiane w różnych miejscach prace wideo Bałki, kolejna wystawa, która jest poszerzoną reminiscencją prac różnego gatunku, stworzonych na różnych etapach jego twórczości.
SEMPER FRAGMENTUM to retrospekcja sięgająca po wczesne prace na papierze z lat 90. aż po obecne, po sześć projekcji wideo z Tomaszem Stańko grającym na trąbce do koszy na śmieci – pingwinów w nadwiślańskim lesie, powstałymi w 2004 r. („Walking/Waking Up 1”, 2004, video DVD, 13 sekund w pętli, „Walking/Waking Up 2”, 2004, video DVD, 18 sekund w pętli, „Walking/Waking Up 3”, 2004, video DVD, 34 sekundy w pętli, „Walking/Waking Up 4”, 2004, video DVD, 19 sekund w pętli, „Walking/Waking Up 5”, 2004, video DVD, 35 sekund w pętli, „Walking/Waking Up 6”, 2004, video DVD, 35 sekund w pętli) oraz wzbogacona o nowe prace, stworzone z myślą o samej galerii.
Po raz pierwszy zobaczymy nową rzeźbę o wysokości 210 cm, złożoną z sześciu betonowych trylinek (nazwa trylinka pochodzi od nazwiska jej wynalazcy Władysława Trylińskiego, opatentowana w 1933 r. i produkowana m. in. przez Kamieniołomy Miast Małopolskich, działających podczas okupacji jako Steinbrueche der Galizischen Staedte GMBH), ustawionych jedna na drugiej na stalowej podstawie, przypominająca, ale tylko formą, niekończące się kolumny, jakie tworzył Constantin Brâncuși oraz sześć żółtych neonów wypełnionych gazem: SPATHIPHYLLUM, SANSEVIERIA, CHLOROPHYTUM, POLYPODIUM, FICUS, 766.
Pięć z nich odnosi się do łacińskich nazw roślin, które charakteryzują się właściwościami filtrującymi powietrze we wnętrzu. Ostatni – 766 – przywołuje na myśl liczbę judaistycznych Domów Modlitwy, które znajdowały się na terenach Polski.
Wielowątkowa SEMPER FRAGMENTUM w Galerii Starmach nie jest efektem „reakcji” bezpośredniej na jeden z problemów. Jest kolejną odsłoną postawy twórczej Mirosława Bałki wobec tego, co się kiedyś działo, i co się wydarzyło. Istotny jest w niej kontekst lokalny, krakowski.
Jak w przypadku każdej z jego ekspozycji jest rezultatem analizy historii i przestrzeni samego miejsca, próbą dokumentowania pewnych sytuacji z przeszłości i dotykania niełatwych, jak i trudnych wspomnień.
Wystawie będzie towarzyszyć publikacja Mirosław Bałka. SEMPER FRAGMENTUM, zawierająca tekst Andy Rottenberg, rozmowę Andrzeja Szczepaniaka z artystą oraz materiał ilustracyjny.
Mirosław Bałka w 1985 roku ukończył Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Głównym elementem jego wczesnych poszukiwań twórczych były transpozycje figury człowieka. Po 1990 roku jego zainteresowania przeniosły się na przedmioty otaczające człowieka w kształcie prostych figur geometrycznych - łóżko, trumna, urna. Do wykonywania swoich prac używa najczęściej przedmiotów codziennego użytku: lastrika, mydła, popiołu, filcu, starych desek, zardzewiałych prętów. Tematem jego dzieł jest poczucie niepokoju, wyobcowania, braku sensu, zaś inspiracją pozostają miejsca gdzie tworzy - dom rodzinny i pracownia.
Prace Bałki są licznie reprezentowane w najważniejszych kolekcjach muzeów sztuki współczesnej. W Polsce jego dzieła najczęściej można oglądać w warszawskiej Galerii Foksal. W 1994 roku jego prace udostępniło dla polskiej publiczności Muzeum Sztuki w Łodzi. Artysta reprezentował Polskę na najbardziej prestiżowych pokazach międzynarodowych: Biennale w Wenecji (1990, Aperto; 1993, 37,1 cont. w Pawilonie Polskim), Documenta IX w Kassel (1992), XXIV Biennale w Sao Paulo (1998), I Biennale w Liverpoolu (1990). Mirosław Bałka jest autorem pomnika ofiar katastrofy promu „Estonia”, zrealizowanego w 1998 roku w Sztokholmie.
