Rozpoznawalny styl obrazów Mikołaja Maleszy to zasługa nie tylko charakterystycznego doboru środków formalnych, ale również zdobywanych na przestrzeni lat doświadczeń, które Artysta wykorzystuje w swoich obrazach. Wszystkie te elementy widoczne są szczególnie w figuralnych kompozycjach, które wypełnione są postaciami oraz miejscami z pogranicza świata realnego i fantastycznych wizji. Osobnym tematem są pejzaże - również bardzo silnie związane z młodością Mikołaja Maleszy w podlaskiej wsi na skraju Puszczy Knyszyńskiej. Obrazy te wprowadzają odbiorcę w stan melancholijnej zadumy. Samotne chaty na tle nagich połaci pól, utrzymane w bardziej realistycznej konwencji, nie są jednak pozbawione charakterystycznych rozwiązań, po które często sięga Artysta. Istotnym elementem, poza przenikaniem się realnych miejsc i postaci z surrealistycznymi wyobrażeniami, jest także równoległa obecność sfery sacrum i profanum. Niektóre obrazy automatycznie nasuwają skojarzenie z ikonami, jednak w twórczości Artysty postaciom świętych towarzyszą „zwykli” ludzie lub zwierzęta, a codzienność przekracza granicę zarezerwowaną dla sfery sacrum - zespala się z nią i przybliża odbiorcy. Obrazy te to opowieść o złożonych relacjach funkcjonujących w świecie, relacjach międzyludzkich z Bogiem, w świecie pełnym zwierząt zarówno realnych, jak i istniejących wyłącznie na obrazach Artysty. Formalnie Mikołaj Malesza sięga po oszczędne, ale bardzo sugestywne środki wyrazu, takie jak kontrastowe barwy, czy mocny kontur. Kompozycje złożone z motywów umieszczonych na niedookreślonych, często jednolitych tłach, pozwalają skupić uwagę odbiorcy na rzeczach istotnych. Postaciom towarzyszą również elementy kompozycji znajdujące się na pograniczu form abstrakcyjnych. Geometryczne płaszczyzny, stanowiące wewnętrzne pola kompozycyjne powierzchni płótna, kadrują przenikające się plany w charakterystyczny sposób. One same zacierają się, kończą w niekiedy nieoczywistych momentach. Wszystko to składa się na twórczość niezwykle oryginalną, która przez swoją konsekwencję jest zauważana i doceniana od lat.
Paulina Świerczyńska-Brzezińska