Czerwony to kolor szczególny dla fotografii. W ciemni zastosowanie lamp emitujących światło tej barwy pozwala na bezpieczną obróbkę papierów światłoczułych, a więc na zmaterializowanie się obrazu fotograficznego. Umożliwia przejście z ulotnego niebytu w mający konkretne fizyczne cechy obraz. W Rzece podziemnej Łukasza Rusznicy czerwone światło towarzyszy zaistnieniu na fotografiach yōkai – potworów, bohaterów historii i opowieści pochodzących z japońskiego folkloru. Tutaj swoich ciał użyczają im osoby poznane przez artystę w Takamatsu, jednym z miast portów Morza Wewnętrznego. Tym samym czerwień staje się barwą, która odsłania świat mitów, umożliwia kontakt z tym, co tajemnicze, podświadome, groźne.
Metafora ciemni pozwala nawiązać do materialności obrazu, nie jest jednak realnością doświadczenia Rusznicy w jego fotograficznej pracy. Jest grą językową ułatwiającą opisanie tego, co być może inaczej byłoby nieopisywalne. Z kolei dla Rusznicy taką „grą” jest Japonia. Folklor, krajobraz czy napotkane osoby stały się dla niego figurami retorycznymi w opowieści wykraczającej poza wizualny słownik fotografii podróżniczej. W Rzece podziemnej istnieje bowiem tylko natura i nadwrażliwa reakcja na bodźce wizualne, nie sama Japonia.
Rzeka podziemna jest nieustannym przenikaniem się dwóch porządków, balansowaniem na pograniczu istnienia i nieistnienia. Od krwistej czerwieni przechodzi w najczarniejszą matową czerń. W przestrzeni wystawy czerń zyskuje także swój bardzo konkretny, materialny wymiar – oprawionej w ramę powierzchni pomalowanej pochłaniającą 99,6% światła farbą. Obiekt ten staje się zatem z jednej strony zaprzeczeniem fotografii, będącej przecież zapisem światła, z drugiej zaś odnosi się do alchemicznego lustra łączącego naszą rzeczywistość z tym, co znajduje się tuż za jej granicami. Barwy Rzeki podziemnej grają z percepcją, z wizualnymi przyzwyczajeniami, ale też uruchamiają emocjonalne reakcje zależne od osobistych doświadczeń i kulturowej symboliki związanej z danym kolorem.
Łukasz Rusznica (ur. 1980) – od ukończenia studiów na wydziale Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego jego prace były wystawiane w wielu galeriach w Polsce i za granicą. Autor książek fotograficznych Subterranean River, Smog, Near Infra, Toskana i zaprojektowanej przez Thomasa Schostocka – Najważniejszego i tak Wam nie powiem. Laureat Sekcji ShowOFF Miesiąca Fotografii w Krakowie 2012 oraz NAGRODY WARTO 2015. W 2016 roku został zaproszony do projektu European Eyes on Japan i wyjechał do Japonii na rezydencję artystyczną. Laureat nagrody Griffin Art Space – Lubicz 2017 przyznanej za najlepsze portfolio w ramach Miesiąca Fotografii w Krakowie 2017. Obecnie jest kuratorem w galerii fotograficznej Miejsce przy Miejscu należącej do Ośrodka Postaw Twórczych we Wrocławiu. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Wrocław (2020).
kurator: Paweł Bąkowski