Perspektywa to konwencja obrazowania, dzięki której na płaszczyźnie uzyskujemy wrażenie trójwymiarowości i głębi. Lecz nie tylko: ludzkie ciało samo w sobie jest perspektywą. Termin „sztuki wizualne” zakłamuje ich wielozmysłową naturę. Ograniczanie malarstwa jedynie do postrzegania go jedynie zmysłem wzroku wyklucza cielesność doświadczania. Badania z zakresu neuroestetyki udowodniły, że osoby urodzone jako niewidome potrafią w swoich rysunkach budować perspektywę. Postrzeganie przestrzenne jest niezależne zarówno od widzenia, jak i od dotykania palcami – opiera się bowiem na całym ciele, a przede wszystkim na zakorzenionych w nim zmysłach równowagi i kinestetycznym. Zmysł równowagi umożliwia czucie położenia ciała w przestrzeni; kinestetyczny zaś, zwany też czuciem głębokim, pozwala na orientację jak ułożone są części ciała bez patrzenia na nie. Obydwa te zmysły, obok podstawowych pięciu, są więc kluczowe dla kondycji czującego ciała. To właśnie w owym czującym ciele mieszka perspektywa.
Malarstwo Jakuba Ciężkiego oraz wypełniony ciemnością obiekt Lidii Kot pobudzają poczucie owej perspektywy w naszych ciałach. Wielkoformatowe kompozycje artysty odwołują się często do architektury: okien i fasad, a płótno „Haemoglobin is the key” łączy te motywy z cielesnością i tętniącą w naszych żyłach krwią. Stając przed obrazami Ciężkiego, odczuwamy ich oddziaływanie od stóp, poprzez brzuch, po czubek głowy. To motywy wręcz ikonicznie uzmysławiające, że malarstwo nie powstaje jedynie dla oczu. Wrażenie to zyskuje swoją kulminację, gdy wejdziemy do wnętrza obiektu Lidii Kot. Doznajemy w nim ciemności, w której – jako powidoki pod powiekami – towarzyszą nam widziane przed chwilą kompozycje Ciężkiego. Czujemy wielkość przestrzeni całym ciałem, a perspektywa, która w nas mieszka, dochodzi do głosu szczególnie intensywnie. Wystawa Lidii Kot i Jakuba Ciężkiego to zatem droga, w trakcie której coraz intensywniej doświadczamy faktu, że wzrok nie musi być i nie jest dominującym zmysłem w kontakcie ze sztuką.
Tekst: Marta Smolińska
Lidia Kot, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu (dyplomy w Pracowni Rzeźby prof. Jana Berdyszaka oraz w Pracowni Malarstwa prof. Jana Gawrona); stypendystka Ministra Kultury 2005/2006. Od 2022 roku doktor sztuki. Przedmiotem jej badań jest czerń oraz jej oblicza w sztuce, nauce i medycynie. Realizuje także projekty związane z obszarem widzenia, widzialności, barwy, oddechu, synestezji.
Jakub Ciężki, urodzony w Lublinie w 1979r. W latach 1998-2003 studia na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie. Dyplom z wyróżnieniem w pracowni malarstwa prof. Jacka Wojciechowskiego. Stypendysta Ministra Kultury w programie stypendialnym Młoda Polska na rok 2013. Dwukrotnie otrzymał stypendium artystyczne Prezydenta Miasta Lublin (2015, 2016). Otrzymał Grand Prix oraz wyróżnienia redakcji „Artinfo.pl” i „Artluk” na Biennale Malarstwa „Bielska Jesień 2011". Mieszka i pracuje w Lublinie.
Kuratorka wystawy: prof. dr hab. Marta Smolińska