Powszechnie doświadczana rzeczywistość konwencjonalna nie jest ostateczną rzeczywistością, w której żyjemy. Żyjemy zanurzeni w rzeczywistości, którą wygenerowały nasze umysły. Jest to rzeczywistość konwencjonalna. Jest ona iluzją, złudzeniem i ma niewiele wspólnego z rzeczywistością Wszechświata. Niejako pod nią lub obok niej istnieje zupełnie inna rzeczywistość. Nie jest widoczna tylko dlatego, że nie każdy potrafi ją zobaczyć. Jest to rzeczywistość wobec konwencjonalnej pierwotna – jest jej podstawą. Podstawą powszechnie przez nas doświadczanej rzeczywistości konwencjonalnej jest rzeczywistość Śunjaty.
W kulturach wschodu na przestrzeni tysięcy lat tylko wybrańcy doświadczali Śunjaty. Dla buddystów jest ona zwieńczeniem całkowitego poświęcenia się praktykom medytacyjnym, ukoronowaniem całego życia. Jednak nawet wśród medytujących buddystów są to rzadkie przypadki – niewielu z nich doświadcza Śunjaty. Umierają z nadzieją doświadczenia jej w następnym życiu. Ci, którym się to udaje za życia są wybrańcami losu (…).
Czym jest Śunjata? Termin Śunjata można przetłumaczyć jako „pozbawiony” – pozbawiony buddyjskiej formy. Bywa także nazywana Pustką. Jest jednym z dwóch niezbędnych składników Nirwany, buddyjskiego Oświecenia. Jest stanem umysłu, w którym doświadcza się rzeczywistości innej niż powszechnie doświadczana rzeczywistość konwencjonalna. W Śunjacie doświadcza się rzeczywistości pozbawionej dualności, pozbawionej formy, pozbawionej myśli, pozbawionej emocji. Ogólnie – rzeczywistości oczyszczonej (…). Śunjata jest stanem umysłu wykraczającym poza współczesną psychologię. Tam, gdzie kończy się psychologia, tam zaczyna się Śunjata. Śunjata jest też pojęciem wykraczającym poza współczesną filozofię, a szczególnie ontologię. Tam, gdzie kończy się ontologia, tam zaczyna się Śunjata. Ontologia będąca nauką o bycie, o istnieniu zatrzymuje się obecnie na istnieniu uświadomionym, realizowanym przez umysł świadomy. Śunjata jest stanem umysłu, w którym jego część świadoma jest nieaktywna. Okazuje się, że pomimo nieaktywności świadomej części umysłu, obserwowane jest istnienie. Dla potwierdzenia istnienia nie jest konieczny umysł świadomy. Analiza Śunjaty zmienia dotychczasowe pojęcia bytu i istnienia. Istnienie nie jest już związane z umysłem świadomym. Istnienie jest faktem nawet wówczas, gdy nie jest uświadamiane, gdy nie dotyczy umysłu świadomego. Wówczas potwierdzeniem istnienia jest samo czyste widzenie, i podświadomy sąd egzystencjalny. Aby definicja istnienia była kompletna, ontologia powinna sięgnąć głębiej, do samych podstaw istnienia, a nie zatrzymywać się na istnieniu uświadomionym w rzeczywistości konwencjonalnej. Głębiej, czyli aż do rzeczywistości Śunjaty. Ontologia Śunjaty daje pogłębioną odpowiedź na pytanie czym jest byt, czym jest istnienie (…).
Po wieloletnich medytacjach uzyskałem dostęp do Śunjaty i mogę doświadczać jej „na życzenie”. Eksploruję więc ją systematycznie i wykorzystuję w swoim malarstwie. Obrazy towarzyszą mi w poszukiwaniach psychologicznych i filozoficznych. Są rejestracją kolejnych etapów doświadczania, eksploracji i odkryć – są próbą malarskiego ukazania fenomenu Śunjaty. To nie jest wystawa buddyjska. Obrazy namalowane zostały przez Europejczyka doświadczającego Śunjaty. Nie jestem buddystą. Jestem ateistą i transbuddystą. W odkrywaniu Śunjaty przyświeca mi duch empirycznego obiektywizmu. Rzeczywistość Śunjaty jest wspaniałym miejscem ontologicznej eksploracji. Sama Śunjata jest doskonałym narzędziem humanistycznego poznania. Eksplorowana w sposób naukowy, jest powtarzalna i niezmienna, jest opisywalna i weryfikowalna. Tam, gdzie kończy się współczesna ontologia, zaczyna się ontologia Śunjaty.
Krzysztof Kuszej, fragment tekstu do katalogu wystawy
kurator: Dariusz Leśnikowski