Krajobrazy (w) pamięci. Pejzaż w polskiej fotografii


08.10.2021 - 12.11.2021

Pejzaż w polskiej fotografii, na której prezentowane są prace polskich fotografek i fotografów, począwszy od prac „ojca polskiej fotografii” ‒ Jana Bułhaka, przez prace twórcy Kieleckiej Szkoły Krajobrazu ‒ Pawła Pierścińskiego, prace konceptualne i eksperymentalne ‒ jak np. Jarosława Kozłowskiego czy Janusza Bąkowskiego, aż po bardzo współczesne fotografie Macieja Stępińskiego. Eksponowane fotografie pochodzą z kilku polskich kolekcji prywatnych.

Około 1908 roku w Wilnie Jan Bułhak, inspirowany malarstwem Ferdynanda Ruszczyca, stworzył termin fotografiki (fotografii artystycznej). Bułhak był artystą, który sporządził portret międzywojennej Polski, a pod wpływem koncepcji impresjonistycznych, ale również postulatów patriotycznych, w świadomy sposób dążył do kreacji „fotografii ojczystej”, skupionej na wartościach narodowych. W polskiej fotografii zaszczepił piktorializm. Artysta ten był ważną osobistością w polskim środowisku fotograficznym, także po II wojnie światowej, a z jego kręgu wywodziła się m.in. Fortunata Obrąpalska, której fotografie również są znaczącym elementem wystawy. Prace Obrąpalskiej wykonane pod koniec lat 40. XX wieku w poznańskim Parku Sołackim są bardzo dobrym przykładem asymilacji malarskiego stylu fotografii Bułhaka; posiadają nie tylko wartość artystyczną, ale także historyczną. Począwszy od lat 40. w polskiej fotografii dochodzą do głosu modernistyczne metody i tematy, zmienia się sposób kadrowania, zdjęcia stają się coraz bardziej dynamiczne i aktualne. Z czasem w fotografii pojawia się też pejzaż industrialny (co również unaoczniają prace Fortunaty Obrąpalskiej czy Bronisława Schlabsa). Kolejną istotną dla wystawy postacią jest Edward Hartwig, którego twórczość fotograficzna w dużej mierze wyrastała z inspiracji Fotoklubu Wileńskiego. Hartwig był czołowym reprezentantem powstałego w 1936 roku Lubelskiego Towarzystwa Fotograficznego, które w 1938 roku zorganizowało Wystawę Fotografiki Polskiej. Jego prace wpisywały się w program „fotografii ojczystej” Bułhaka ‒ łączyły tradycję piktorializmu i treści narodowe. Był jednym z założycieli Polskiego Związku Artystów Fotografów w 1946 roku (nazwa została zatwierdzona w 1953 roku). W twórczości Hartwiga abstrakcja łączy się z surrealizmem.

Lata 50. i 60. XX wieku wprowadzają nowe wątki w komponowaniu obrazu fotograficznego ‒ z jednej strony poetyckie i kontemplacyjne prace Jerzego Kosińskiego, a z drugiej eksperymenty formalne Stefana Wojneckiego. W tym czasie powstają również całkowicie odrębne prace Marka Piaseckiego z abstrakcyjnego cyklu Muralia. Na wystawie zobaczyć można też prace fotograficzne Zdzisława Beksińskiego, Jerzego Lewczyńskiego i Bronisława Schlabsa.

Na osobne omówienie zasługują prace Pawła Pierścińskiego ‒ twórcy Kieleckiej Szkoły Krajobrazu. Na wystawie zestawiono ze sobą wczesne prace tego twórcy, dokumentujące piękno pejzażu Kielecczyzny ‒ bromowe fotografie czarno-białe z późniejszymi eksperymentalnymi kolażami z lat 80. eksplorującymi temat krajobrazu. Konceptualny pejzaż jest odrębnym podtematem ekspozycji, wśród prac prezentowanych znajdą się: Fotoneutronikon Jerzego Rosołowicza z lat 70., monumentalna praca Jarosława Kozłowskiego Aparat z 1971‒1972, prace Andrzeja Lachowicza z cyklu Cienie, Fotografia konkretna, cykl Stare miasto Janusza Bąkowskiego z lat 70. czy praca Zdzisława Dłubaka.

Abstrakcyjny pejzaż miejski zapisany światłem to temat rozwijany przez kolejnego twórcę  ‒ Antoniego Mikołajczyka. Fotografie tego artysty są wyrazem poszukiwaniem relacji dzieła ze światem realnym, relacji przedmiotu z jego obrazem, miejsca i funkcji światła, relacji przestrzennych i czasowych. Ewolucja jego twórczości podążała w kierunku coraz bardziej czystego i bezpośredniego użycia światła w dziele, towarzyszyła temu postępująca redukcja formy, oczyszczania dzieła ze zbędnych elementów. Odrealniony i zdehumanizowany pejzaż to przewodni motyw fotografii Macieja Stępińskiego. W eksponowanych fotografiach artysta przedstawia pozbawioną ludzkiej obecności infrastrukturę dróg i autostrad.

Przekrojowa i zbiorowa wystawa prezentująca polską fotografię pejzażową jest inicjatywą wyjątkową. To klucz do zrozumienia i zaobserwowania przemian w historii polskiej fotografii pejzażowej, ale jednocześnie przypomnienia twórczości wielu artystów, jak również okazja do porównania metod i technik artystycznych w obrębie tradycyjnej fotografii bromowej (np. solaryzacji, wtórnika, odbitek negatywowych), barwnej fotografii analogowej oraz cyfrowych technik współczesnej fotografii.  Wystawę dopełniać będzie katalog z tekstami: prof. UAM dr hab. Marianny Michałowskiej, prof. UAM dr hab. Macieja Szymanowicza oraz Bogusława Deptuły.

 

 

Galeria Piekary
61 811 35 55

św. Marcin 80/82

61-809 Poznań

08.10.2021 - 12.11.2021

Patronat medialny