Prezentujemy wybrane elementy projektu artystycznego stworzonego przez Gabrielę Bulišovą i Marka Isaaca, stypendystów Fulbrighta (2022-23), w Polsce. Ich wspólna praca dotyczy zagadnienia „rozproszonej Zagłady” (dispersed Holocaust) i polega na upamiętnianiu osób, które zostały zabite nie w obozach koncentracyjnych, lecz w swoich rodzinnych miejscowościach lub w ich pobliżu.
Główna część projektu to portrety zamordowanych, wykonane w historycznej technice fotograficznej – antotypii, w której do emulsji światłoczułej dodano wyciągi z roślin: kwiatów, liści i owoców własnoręcznie zebrane przez artystów w miejscach straceń ofiar Holokaustu. Niektóre z tych portretów bledną i powoli zanikają z racji swej eksperymentalnej techniki, dając metaforyczny wyraz utracie pamięci o zmarłych. Portretom towarzyszą wizerunki starych drzew-świadków, które do dziś rosną w miejscach masowych mordów i pochówków, i na poziomie molekularnym wciąż wchodzą w interakcję z ofiarami, podobnie, jak drobna roślinność użyta do antotypii. Artyści stworzyli również „lumen prints” z ziemi zebranej z tych miejsc oraz „watergrams” z wody z rzek, do których wyrzucano prochy ofiar. Zdjęcia wykonano przedwojennymi aparatami.
Projekt powstał pod opieką merytoryczną prof. Sławomira Ratajskiego, wykładowcy Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, prowadzącego Pracownię Koncepcji Artystycznych. Wystawa w zasadniczej odsłonie prezentowana była w Pałacu Czapskich w Warszawie.
Gabriela Bulišova i Mark Isaac – artyści multimedialni, którzy współpracują przy kameralnych projektach mających wypełnić lukę pomiędzy sztukami pięknymi a pracą dokumentalną. Ona jest Czeszką i Amerykanką, on Amerykaninem, oboje skończyli kierunek Photography and Digital Imaging na Maryland Institute College of Art w Baltimore, w stopniu MFA. Ich twórczość obejmuje fotografię, wideo, teksty i muzykę skupiającą się na kryzysie klimatycznym, masowych więzieniach, różnorodności, pamięci, traumie i pojednaniu. Ich zaangażowanie w te kwestie napędzane jest pasją do wywołania znaczących zmian w świadomości społecznej i zmian postępowania w kręgach władz. Otrzymali między innymi cztery stypendia Fulbrighta na tworzenie projektów związanych z odpowiedzialnością społeczną na całym świecie. Ich prace wystawiane były w Kanadzie, na Cyprze, w Finlandii, na Syberii, na Słowacji, w Korei Południowej, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i na Ukrainie.
prof. Sławomir Ratajski – artysta wizualny, dziekan Wydziału Sztuki Mediów ASP w Warszawie. Jeden z czołowych twórców nurtu tzw. nowej ekspresji w Polsce. W latach 1990-1994 organizował międzynarodowe sympozja artystyczne z udziałem artystów z Polski, Hiszpanii, Grecji i Niemiec. W latach 2007–2021 pełnił funkcję Sekretarza Generalnego Polskiego Komitetu ds. UNESCO.