Polska jest jedyną rzeczą, na której mi zależy, a raczej nie, niech powiem „szczerze”, kultura polska na całym terytorium państwowym polskim jest mi najcenniejsza, bo wiem, że istnieją narody bez terytorium, bez państwa, bez języka, ale nie przetrwają narody bez kultury.
Colterie, 1 stycznia 1940
Na Sądzie Bożym przyznam, że jako człowiek słaby, może nieraz działałem przeciwko bożemu przykazaniu. Ale przeciw Polsce - nigdy!
Kraków, kwiecień 1984
Z „Dzienników wypadków” Karola Estreichera jr.
Karol Estreicher jr (1906-1984), XI Prezes Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Absolwent Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, profesor dr hab. w macierzystej uczelni.
W sierpniu 1939 r. ewakuował z Krakowa do Sandomierza słynny ołtarz z Kościoła Mariackiego dłuta Wita Stwosza.
Po wybuchu II wojny światowej w 1939 r. i rozbiciu jego oddziału przedarł się przez Węgry do Francji, gdzie na rozkaz generała Władysława Sikorskiego opiekował się ewakuowanymi z Polski dziełami sztuki, które tuż przed kapitulacją Francji przewiózł z Bordeaux do Anglii polskim statkiem „Chorzów”.
W latach 1940-1945 kierował biurem rewindykacji polskiego mienia kulturalnego przy Rządzie Polskim w Londynie.
Był współtwórcą i aktywnym członkiem „The Vaucher Committee”, która gromadziła wykazy dzieł sztuki zagrabionych przez Niemców w okupowanej m.in. Polsce oraz w Kartotece pomysłu Karola Estreichera nazwiska grabieżców (ponad 600 nazwisk). W latach 1945-1947 major Karol Estreicher był najskuteczniejszym polskim rewindyka- torem zagrabionych skarbów kultury narodowej, rozproszonych na terenie byłej III Rzeszy Niemieckiej. W maju 1946 r. przywiózł do Krakowa pociągiem składającym się z 26 wagonów: Ołtarz Mariacki, obrazy Rembrandta, Canaletta i inne skarby kultury. Redaktor i współautor książki „Straty kultury polskiej pod okupacją niemiecką” i autor książki „Nie od razu Kraków zbudowano”.
Twórca i I dyrektor Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius. XI. Prezes Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1958-1984). Profesor historii sztuki w mundurze, strażnik polskiego dziedzictwa kultury.
Zdjęcie: Mjr Karol Estreicher z obrazem Leonarda da Vinci „Dama z Gronostajem”, 30 kwietnia 1946