Wystawa dzieł Józefa Chełmońskiego wieńczy wieloletni projekt realizowany przez kuratorów i konserwatorów z muzeów narodowych w Warszawie, Poznaniu i Krakowie. Prace obejmowały wnikliwe studia nad dorobkiem malarza, poszukiwania zaginionych dzieł artysty oraz wszechstronne badania konserwatorskie. Ich efektem jest seria spektakularnych wystaw prezentowanych kolejno w każdej z zaangażowanych instytucji.
W Muzeum Narodowym w Poznaniu przez niemal cztery miesiące będzie można zobaczyć blisko 200 dzieł: 122 obrazy, 14 szkicowników i 58 prac na papierze, które pozwolą oglądającemu poznać, przypomnieć i odkryć na nowo jednego z najważniejszych polskich malarzy XIX wieku. Obiekty pochodzą ze zbiorów muzealnych z całej Polski, kolekcji prywatnych oraz muzeów ze Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii i Węgier.
Poznańska ekspozycja pomyślana została jako klasyczna prezentacja twórczości artysty w układzie chronologicznym i podziale przestrzeni odpowiadającym najważniejszym etapom życia: od malarskich studiów w Warszawie i Monachium (1869–1874), poprzez działalność w słynnej Pracowni w Hotelu Europejskim w Warszawie (1874–1875), pobyt w Paryżu (1876–1887/1888), aż po najdłuższy rozdział życia związany z mazowiecką Kuklówką. Taki podział pozwala zobaczyć najważniejsze w danym etapie malarskie idee, rozpoznać ciągłość podejmowanych wyzwań, a także uwypuklić cezury i znaczące przełomy w twórczości. Wystawa obejmuje dzieła monumentalne i szkice malarskie, tworzone na przestrzeni 45 lat, w tym najbardziej znane arcydzieła jak: Pogoda. Jastrząb, Orka, Jesień, Babie lato, Bociany czy zakupiony do zbiorów MNP roku 2023 obraz Wieczór letni – wspomnienie Ukrainy. Tak obszerna prezentacja pozwoli prześledzić wszechstronność i oryginalność artystycznych propozycji malarza: od realizmu, przez romantyzm aż po akcenty symboliczne i mistyczne. Siła indywidualnego talentu oraz zmysłowa wyrazistość malarstwa Józefa Chełmońskiego niezmiennie fascynuje i zachwyca i znajduje w tej wystawie pełną reprezentację.
Osobną częścią wystawy jest prezentacja rysunków Józefa Chełmońskiego.Te bardzo ciekawe, rzadko eksponowane w muzeach obiekty dają nam wgląd w warsztat mistrza. Służyły one rozmaitym potrzebom – od zanotowania wrażenia, przez studia ruchu czy postaci i sprawdzanie rozmaitych koncepcji kompozycyjnych, po notatki krajobrazowe i – najrzadsze w rysunkowym dorobku artysty – studia portretowe. Z uwagi na wymogi konserwatorskie ekspozycja rysunków ma trzy, zmieniane co sześć tygodni, odsłony. Każda z prezentacji ułożona jest analogicznie, uwzględniając porządek tematycznych motywów.
Istotną różnicą w stosunku do warszawskiej ekspozycji jest poszerzenie wyboru dzieł. Wśród nich zobaczymy chociażby Kulig, znany również pod tytułem Karnawał w Polsce. Z pewnością stanie się szczególnie bliski sercom Wielkopolan, ponieważ przed II wojną światową należał do rodziny Raczyńskich z Rogalina. Obraz pojawił się na aukcji londyńskiego domu aukcyjnego Sotheby’s latem 2024 r. , gdzie został zakupiony do prywatnej kolekcji. Będzie to jego pierwsza prezentacja od dziesiątków lat.
Wystawie towarzyszy monumentalne wydawnictwo obejmujące tom esejów autorstwa zespołu kuratorskiego oraz katalog wszystkich obrazów olejnych i związanych z nimi rysunkowych studiów. Dla zwiedzających poznańską wystawę przygotowano syntetyczny przewodnik po ekspozycji. Bogaty program wykładów, spotkań i oprowadzań usatysfakcjonuje miłośników sztuki w każdym wieku.
kuratorka: Maria Gołąb
współpraca kuratorska: Arkadiusz Krawczyk
Zdjęcie powyżej: Józef Chełmoński, Bociany, 1900, Muzeum Narodowe w Warszawie
Zdjęcia poniżej: Józef Chełmoński 1849-1914, wystawa w Muzeum Narodowym w Poznaniu, fot. materiały prasowe Muzeum Narodowego w Poznaniu
