Jarosław Kozakiewicz w interdyscyplinarnym projekcie UNDERGROUND rozważa możliwości przyglądania się życiu, które toczy się pod ziemią. Koncepcję obserwatorium przedstawia w formie rzeźbiarskiej makiety budynku, uzupełnionej o rysunki inspirowane naturalnymi procesami zachodzącymi w glebie oraz zdjęcia mikroskopowe autorstwa Karla Ritza, profesora biologii gleby z uniwersytetu w Nottingham. Oprawę dźwiękową wystawy przygotowały artystki z Kolektywu PEŁNIA. Otwarcie wystawy już 13 marca w Galerii Rynek 30 w siedzibie głównej Muzeum Warszawy.
Jarosław Kozakiewicz od trzech dekad działa na styku sztuki, nauki i architektury. W UNDERGROUND łączy kompetencje artystyczne i projektowe z najnowszymi badaniami naukowymi. Na wystawie w Galerii Rynek 30 artysta prezentuje koncepcyjny projekt obserwatorium życia w glebie. Struktura budynku, przedstawionego w formie rzeźbiarskiej makiety, zainspirowana jest formami organicznymi i opiera się między innymi na architektonice sieci Hartiga. Ta osobliwa, labiryntowa struktura umożliwia mykoryzę, czyli współżycie roślin i grzybów, ich wzajemną komunikację.
Kozakiewicz odwraca ideę obserwatorium astronomicznego, kierując spojrzenie ku dołowi, w głąb, w kierunku ciemności, gdzie bytuje aż jedna czwarta ziemskich gatunków. W łyżeczce ziemi ogrodowej może znajdować się dziesięć tysięcy gatunków bakterii i grzybów, czyli miliony osobników. Życie na powierzchni nie byłoby możliwe bez tej pulsującej masy. Celem Jarosława Kozakiewicza nie jest realizacja samego budynku obserwatorium, lecz upowszechnienie najnowszej wiedzy na temat ekosystemów leśnych i biologii gleby, a tym samym uwrażliwienie na tematy ekologiczne.
– Człowiek bardzo długo odwracał wzrok od życiodajnej przestrzeni, która znajduje się pod jego stopami, patrzył w niebo i zatracał się w fantazjach podróży kosmicznych i podboju kosmosu – mówi Jarosław Kozakiewicz. – Dziś jesteśmy świadkami całkowitej zmiany paradygmatu. Wielopoziomowy kryzys, którego doświadczamy, zmusił nas do ustawienia ostrości widzenia na samą materię, materię życia na planecie – dodaje Zofia Machnicka, autorka tekstu towarzyszącego projektowi.
Idea UNDERGROUND Jarosława Kozakiewicza zyskuje w Galerii Rynek 30 nową formę wyrazu dzięki oprawie dźwiękowej i performensowi, które przygotował Kolektyw PEŁNIA (Aleksandra Chciuk, Joanna Dreczka, Natalia Kędzierska i Alicja Pangowska). ELEKTROGLEBA to przełożenie mykoryzy, czyli współistnienia i komunikacji roślin i grzybów w glebie, na język dźwięku. Poprzez połączenie czterech środowisk dźwiękowych członkinie Kolektywu PEŁNIA badają czy człowiek, natura i wytworzone przez niego światy są w stanie osiągnąć stan współistnienia i czy możliwa jest dźwiękowa mykoryza. Performens odbędzie się w niedzielę 23 marca o godz. 14.00.
Nowe konteksty otworzą się dzięki wydarzeniom towarzyszącym wystawie. W programie niedzielne oprowadzania kuratorskie i autorskie, a także performans Magdaleny Siemaszko i obserwacja mikroświata z Jędrkiem Owsińskim. Szczegóły: www.muzeumwarszawy.pl/wystawa/underground-jaroslaw-kozakiewicz.
Jarosław Kozakiewicz to artysta, którego dzieła sytuują się na pograniczu rzeźby, nauki i architektury. W centrum jego trwającej od prawie trzech dekad praktyki artystycznej znajduje się niezmiennie ludzkie ciało. Kozakiewicz łączy je z otaczającym światem w rzeźbach, działaniach typu environment, schematach architektonicznych i projektach kształtowania krajobrazu realizowanych w Polsce i Europie.
Artystyczno-architektoniczne projekty Kozakiewicza czerpią z niezwykle wszechstronnych inspiracji, które uwzględniają genetykę, fizykę, astronomię, a także współczesne myślenie o ekologii oraz starożytną kosmologię. Rezygnując z poczucia pewności, które oferuje nauka, Kozakiewicz dzieli się z odbiorcą poetyckimi badaniami nad naturą wcielonego bytu.
Poszukiwania artysty zaowocowały m.in. utopijnymi i krytycznymi projektami z zakresu architektury i sztuki ziemi. Niektóre z nich zostały nagrodzone w prestiżowych konkursach architektonicznych – artysta otrzymał wyróżnienie w konkursie na projekt Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu Znaki Czasu (2004). W 2005 roku projekt Kozakiewicza wygrał międzynarodowy konkurs na Park Pojednania w pobliżu Muzeum w Auschwitz-Birkenau, a w 2007 roku ukończony został Projekt Mars – przedsięwzięcie przekształcające krajobraz po byłej kopalni węgla brunatnego wokół jeziora Bärwalde w Niemczech. Realizacja przyjęła postać wałów ziemnych uformowanych w ogromny kształt ludzkiego ucha. Inne projekty to często utopijne propozycje rozwiązań ekologicznych lub symbolicznych w zakresie planowania przestrzennego (Transfer, 2006) lub architektury (Oxygen Towers, 2005). W 2006 roku Kozakiewicz reprezentował Polskę na 10. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji.
kuratorki: Dorota Stolarska-Kultys, Zofia Rojek
tekst: Zofia Machnicka
Fotografia u góry: Jarosław Kozakiewicz, fot. z archiwum artysty
Jarosąaw Kozakiewicz, Wikłanie III, 2024