Szabatowy dzień, w którym utworzono getto (16 listopada), był straszny. Ulica nie wiedziała, że getto zostanie zamknięte, dlatego spadło ono na ludzi jak grom z jasnego nieba. – pisał jesienią 1940 roku Emanuel Ringelblum, twórca Podziemnego Archiwum Getta Warszawy. Dokładnie 80 lat później Żydowski Instytut Historyczny upamiętniając tamte zdarzenia przygotował wystawę pt. Gdzie jesteś? Rdz 3,9.
16 listopada 1940 roku zamknięto i odizolowano zostało getto warszawskie. Liczącą czterysta tysiące osób społeczność żydowską odcięto od reszty świata i zamknięto na obszarze o powierzchni zaledwie 307 ha. O tym, co czuli mieszkańcy getta, jak komentowali zamknięcie jego granic, czego się obawiali i skąd czerpali nadzieję, wiadomo głównie dzięki dokumentom zachowanym w Archiwum Ringelbluma. Poprzez materiały źródłowe takie jak: zebrane relacje, świadectwa rysunkowe oraz dokumentację fotograficzną twórcy wystawy Gdzie jesteś? Rdz 3,9 spróbują przybliżyć odwiedzającym Instytut graniczne stany emocjonalne i egzystencjalne, jakich doświadczały setki tysięcy ludzi stłoczonych
w centralnej części Warszawy, za murem.
Bóg zwraca się do nas pytaniem: gdzie jesteś? Nie jest to pytanie o miejsce zamieszkania, adres, ale o to, kim jesteśmy, co wiemy o sobie, gdy poznajemy siebie w sytuacji utraty niewinności i gdy rodzi się pierwsze poczucie winy.
dyrektor ŻIH, prof. Paweł Śpiewak
Ekspozycja podzielona została na jedenaście stanowisk, punktów granicznych m.in. takich jak strach, bezczas, niepewność czy głód wyznaczających doświadczenie życia
oraz śmierci w getcie warszawskim. Istotę poszczególnych części można zrozumieć słuchając na specjalnie przygotowanych audioguide’ach relacji zebranych w Archiwum Ringelbluma, patrząc na obrazy i zdjęcia wykonane w getcie. Za dobór oraz opracowanie prezentowanych rysunków odpowiada dr Piotr Rypson, główny kurator ŻIH, współtwórca tej ekspozycji,
a za kolekcję fotograficzną Anna Duńczyk-Szulc, autorka książki i kuratorka wystawy poświęconej zdjęciom z Archiwum Ringelbluma. Kluczowym elementem całości są wspomniane nagrane relacje z getta, czytane przez aktorów: Magdalenę Lamparską, Jerzego Radziwiłowicza, Mateusza Damięckiego oraz Martina Budnego w reżyserii Agnieszki Olsten.
Architektura wystawy i sposób poruszania się po niej widzów mają przybliżyć doświadczenie egzystencji w getcie – jednak bez próby inscenizacji czy stosowania ekspresyjnej scenografii. Chcielibyśmy, aby w stanach granicznych, których dotykamy na wystawie, widzowie odnaleźli również przekaz uniwersalny, odnoszący się także do innych miejsc i zdarzeń. – zaznaczają twórcy ekspozycji.
Na wystawie pokazywany jest archiwalny film zarejestrowany w 1941 roku na taśmie 8 mm przez Alfonsa Ziółkowskiego, który miał przepustkę pozwalającą na wejście do getta. Materiał został udostępniony ŻIH przez Ericka Bednarskiego.
Kuratorzy: Paweł Śpiewak, Piotr Rypson
l
