Gałganiara. Studium postaci Eufemii

W Pałacu Czapskich można obejrzeć wystawę poświęconą Eufemii – legendarnej modelce, która od lat 60. XX wieku pozowała na Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP. 

Eufemia Jagiełło (1906–1987) pracowała jako modelka w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie od lat 60. XX w., być może nawet do połowy lat 80. Pozowała głównie na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie. Zapadała w pamięć, była wyrazista, bezkompromisowa. Budziła kontrowersje – pozując, śpiewała przedwojenne piosenki, opowiadała dziwaczne historie, dawała korekty, a nawet czasem wróżyła studentkom i studentom. Ten proponowany przez Eufemię model ekspresji, choć istniał w obrębie Akademii, wymykał się jej regułom. Bohaterka wystawy, jak wszystkie modelki i modele, funkcjonowała na peryferiach akademickiego świata. Jej historia nie była rejestrowana – w głównych opracowaniach na temat powojennej ASP w Warszawie nie znajdziemy informacji na jej temat. Modelce udało się jednak częściowo oprzeć procesom historycznego wykluczenia. Poprzez przekazywane ustnie opowieści docierała do świadomości kolejnych pokoleń studentek i studentów. Niektórym „Eufemia” znana jest jako nazwa klubu studenckiego, późniejszej kultowej klubokawiarni, która znajdowała się w piwnicy Pałacu Czapskich od lat 60. XX w. Nieliczni wiedzą, że nazwano ją na cześć bohaterki wystawy.
Nie mogąc znaleźć pisemnych źródeł na temat Eufemii, rozmawiamy z profesorami, wsłuchujemy się w krążące legendy i przyglądamy się przedstawieniom postaci Eufemii utrwalonym na dziesiątkach płócien. Staramy się zbliżyć do efemerycznej bohaterki naszej wystawy. W procesie tym wyłaniają się kolejne fantazmaty Eufemii – muzy, dziwaczki, wariatki, śpiewaczki, kabareciary. Artystki? 
Jej wizerunek, zniekształcony przez liczne zapośredniczenia, wydaje się niemożliwy do wiernego zrekonstruowania. Twarz bohaterki, zamazaną na większości przedstawień malarskich, ujawnia archiwalne nagranie z 1972 roku, na którym zarejestrowano jej występ podczas Balu Gałganiarzy w warszawskiej ASP. W nawiązaniu do niego wystawę nazywamy Gałganiara.

Artystki i artyści: 
Piotr Bogusławski, Magdalena Bołdaniuk-Drozdowska, Czesław Ciapało, Tomasz Ciecierski, Wojciech Cieśniewski, Emilia Dłużniewska, Kazimierz Drozd, Wojciech Freudenreich, Maja Gumińska, Wasylis Jeropulos, Agnieszka Kocińska, Andrzej Krzysztoforski, Cezary Makowski, Aleksandra Karolina Makuch, Szaweł Płóciennik, Zenon Porada, Elżbieta Strzałecka, Włodzimierz Szymanowicz, Tomasz Tatarczyk, Hanna Wierzbicka, Wanda Winkowska-Siennicka, Hanna Wolska, Jerzy Ryszard Zieliński (Jurry), Zygmunt Ziemka, Ewa Żuławska Walentynowicz

Kuratorki: Aleksandra Karolina Makuch, Barbara Orłowska, Katarzyna Ewa Trzeciak