Najobszerniejsza w historii retrospektywa jednego z najważniejszych i najpopularniejszych polskich malarzy współczesnych, pierwsza od jego śmierci w 2018. Będzie zawierała ponad 450 prac z szesnastu kolekcji muzealnych i jedenastu prywatnych. Wystawie będą towarzyszyły pokazy dwóch filmów animowanych w reżyserii Andrzeja Barańskiego, które „namalował” Edward Dwurnik. W trakcie trwania wystawy odbędzie się również przegląd filmów o sztuce Dwurnika oraz wybranych wywiadów telewizyjnych z artystą.
Dorobek artystyczny Edwarda Dwurnika jest niezwykle bogaty – zarówno, jeśli chodzi o ilość – artysta stworzył ponad 5 tysięcy obrazów (niektóre źródła podają nawet 7 tysięcy, wliczając serie) oraz ok. 20 tysięcy rysunków i grafik, jak i o jakość artystyczną najwyższej próby. W swoim malarstwie nawiązywał do twórczości m.in. Jana Matejki, Nikifora Krynickiego czy Jacksona Pollocka, a także do neoekspresjonizmu niemieckiego lat 80. XX w. Swoje prace grupował w cykle tematyczne. Prymitywizm Nikifora był jego pierwszą, silną inspiracją, która pozostała z nim pod postacią sprzeciwu wobec przyjętych wartości estetycznych. Kolejne cykle miały wyraźne rysy charakterystyczne: „Podróże autostopem” były pełne najdrobniejszych detali i motywów, symbolicznie odzwierciedlających polską rzeczywistość; „Robotnicy” czy „Sportowcy” przewrotnie pokazywali realia PRL-u, a „Warszawa” wyrażała niepokoje społeczne lat 80. Cykle „Droga na Wschód” i „Od Grudnia do Czerwca” poruszały trudny temat ofiar totalitarnego reżimu.
W latach 90. przyszedł „błękitny” etap twórczości artysty, w tym seria kilkudziesięciu, na wpół abstrakcyjnych obrazów morza, a wkrótce po nim fascynacja malarstwem już czysto abstrakcyjnym i pracami Jacksona Pollocka. Uzupełnieniem różnorodności dzieła Dwurnika stał się jeszcze etap kobiecych aktów, po którym z kolei przyszedł czas na interpretację „Bitwy pod Grunwaldem”.
Artystyczna płodność, wielotorowość zainteresowań i wielkie formaty prac – to znaki rozpoznawcze tego niezwykle osobliwego twórcy. Edward Dwurnik słynął także z podejmowania wielkich tematów, a podtytuł retrospektywy – „Polska” – wybrzmiewa równie doniośle.
Wykorzystując imponującą przestrzeń Centrum Sztuki Współczesnej, chcemy, aby twórczość Dwurnika – przewrotna, radykalna i wciąż żywa – miała okazję zaprezentować się w pełnej okazałości. Tym bardziej, że to artysta wyjątkowy dla toruńskiego CSW: to właśnie jego obraz pt. „Kopernik” zainaugurował zbiory sztuki współczesnej CSW „Znaki Czasu”.
Edward Dwurnik urodził się 19 IV 1943 w Radzyminie, zmarł 28 X 2018 w Warszawie. W latach 1963–70 studiował na Wydziale Rzeźby i Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, jednak za swojego najważniejszego mistrza uważa Nikifora Krynickiego, genialnego malarza samouka z Krynicy. Zainspirowany jego pracami rozpoczął w 1965 niezależny od toku studiów monumentalny cykl malarski ukazujący widoki miast „Podróże autostopem”. W latach 1972–92 powstawał cykl „Sportowcy” krytycznie i karykaturalnie portretujący codzienność PRL-u. Równolegle, od 1975, artysta pracował nad pozbawioną rysu krytycznego, bardziej ekspresyjną i dramatyczną serią „Robotnicy”, poświęconą aktualnym wydarzeniom politycznym. W 1983 podziemna Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” przyznała mu Nagrodę Kulturalną za obrazy z cyklu „Warszawa” (1981) proroczo zapowiadające stan wojenny. W czasie transformacji powstały cykle: „Droga na Wschód” (1989–91) – upamiętniający ofiary stalinizmu, oraz „Od Grudnia do Czerwca” (1990–94) poświęcony ofiarom stanu wojennego. Zarówno ideowe, jak i malarskie walory tych obrazów przyniosły artyście uznanie w kraju i za granicą.
W latach 90. powstają cykle będące kontynuacją „Podróży autostopem”: „Niebieskie miasta” (od 1993) i „Diagonale” (od 1996), oraz widoki morskie – „Błękitne” (1992–93) i„Wyliczanka” (1996–99). W kolejnych latach powstają m.in. eklektyczny cykl „Dwudziesty trzeci” (od 1998) oraz abstrakcyjny „Dwudziesty piąty” (od 2000). W 2006 i2007 Dwurnik stworzył rysunki do animowanych filmów Andrzeja Barańskiego „Warzywniak” i „Oaza”.
Kurator: Krzysztof Stanisławski
Edward Dwurnik, Miasto – Warszawa, Krakowskie Przedmieście, 1974, olej, płótno, 92 × 73 cm fot. Krzysztof Deczyński
Dzięki uprzejmości Muzeum Okręgowego w Toruniu
Edward Dwurnik, Tygodniowy artykuł, 1974, olej, płótno, 146 × 114 cm Dzięki uprzejmości Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Edward Dwurnik, Portret nr 71 Dwurnikowie, 1979, olej, płótno, 73 × 100 cm
Dzięki uprzejmości Zachęty Narodowej Galerii Sztuki
Edward Dwurnik, Siostry awangardy 1. K. Kozyra 2. Z. Janin 3. J. Rajkowska 4. A. Baumart 5. D. Nieznalska 6. Anna Konik 7. Ag. Tarasiuk 8. M. Deskur 9. Alicja Żebrowska 10. Pola Dwurnik 11. Julita Wójcik, 2001, akryl, płótno, 146 × 114 cm
Dzięki uprzejmości Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
Edward Dwurnik, Parole, 2005, akwarela, tempera, papier, 46 × 55 cm Kolekcja prywatna
Edward Dwurnik, Ja chcę do Sejmu!!! z cyklu Sportowcy, 2001, akryl, płótno, 146 × 114 cm Dzięki uprzejmości Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
Edward Dwurnik, Bitwa pod Grunwaldem, 2010, olej, płótno, 245 × 600 cm Dzięki uprzejmości Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie