Wystawa sztuki haptycznej umożliwia osobom niewidomym i słabowidzącym bliski, bezpośredni kontakt z dziełem. Odbiorcy widzący poszerzają swoją percepcję dzieła.
Galerie i muzea w Polsce coraz częściej przygotowują wystawy i wydarzenia z myślą o uczestnictwie w nich odbiorców, będących osobami z dysfunkcją wzroku. Oprowadzania haptyczne umożliwiają poznanie wybranych dzieł sztuki poprzez dotyk. Audiodeskrypcje czy opisy brajlowskie wprowadzają w świat narracji o genezie dzieła i akcie twórczym. Działania te dotyczą z reguły prac wybranych, czy to z kolekcji sztuki, czy ekspozycji. Wystawy, które w całości adresowane są do osób niewidomych i słabowidzących, wciąż należą do rzadkości.
Najnowszym przykładem ekspozycji, którą w pełni można percypować dotykiem, jest wystawa „Dotyk Sztuki/Touch of Art”, będąca pokłosiem Projektu Dotyk Sztuki/Touch of Art, zainicjowanego w 2019 roku i realizowanego przez Instytut Sztuk Pięknych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Założeniem projektu było przygotowywanie ekspozycji w pełni dostosowanej do percepcji dotykowej. Tak powstała wystawa, prezentująca dzieła sztuki haptycznej zrealizowane przez blisko 40 artystów.
Kuratorami projektu są dr Anna Beata Barańska i dr Radosław Skóra.
Anna Beata Barańska:
Projekt Dotyk Sztuki/Touch of Art ma w swoim założeniu przybliżyć dostęp do kultury osobom niewidomym, osobom o ograniczonej percepcji wzrokowej i z niepełnosprawnościami wzroku oraz poszerzenie percepcji odbiorców widzących. (…)
Prezentowane są rzeźby, obiekty artystyczne, instalacje oraz przestrzenne obrazy malarskie. Dla osób niewidomych i niedowidzących przygotowana została ekspozycja w pełni dostępna. Wszystkie prace są dziełami sztuki haptycznej, które oddziałują na widza właściwościami materialnymi, można je dotknąć, pogłaskać, a niekiedy i przytulić. Dotyk wytwarza bardzo bliski, wręcz intymny kontakt pomiędzy dziełem a odbiorcą, pobudza zmysły oraz zachęca do rozpoznawania właściwości przedmiotów i odróżniania faktur Zwiedzanie tego typu ekspozycji ze względu na jej multisensoryczny charakter, to świetna okazja aby zanurzyć się w świecie sztuki współczesnej, odkryć ją, poczuć, posłuchać a nawet posmakować. Dla pełniejszego odbioru prac, została przygotowana dla eksponatów audiodeskrypcja, która ma za zadanie przekazać drogą słuchową werbalny opis treści wizualnych osobom niewidomym i słabowidzącym.
Dla odbiorców widzących zmysłem dominującym do odbioru sztuki jest wzrok i na co dzień w galerii czy muzeum nie mają możliwości swobodnego dotykania dzieł. Ekspozycja projektu Dotyk Sztuki/Touch of Art daje możliwość powiązania zmysłu wzroku i dotyku, a tym samym percepcji poszerzonej. Wrażenia wzrokowe które determinują poznanie pracy, uzupełniane są dotykiem, a nierzadko też i innymi zmysłami, jak: słuchu, węchu czy smaku. Wielozmysłowa percepcja pozwala nie tylko na bliższy, bardziej bezpośredni kontakt z pracą, ale też niejednokrotnie odbiorca zatrzymuje się przy niej na dłużej. Zmysł dotyku dla odbiorców widzących staje się równie ważny jak zmysł wzroku i czyni wystawę w pełni dostępną, a może też i bardziej interesującą…
Pierwsza prezentacja wystawy „Dotyk Sztuki / Touch of Art” odbyła się w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, w Galerii Wystaw Czasowych, w czerwcu 2023 roku.
Druga odsłona wystawy będzie miała miejsce w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej w styczniu 2024 roku.
kuratorzy projektu: dr Anna Beata Barańska, dr Radosław Skóra
Anna Beata Barańska
Studia na Wydziale Artystycznym Instytutu Sztuk Pięknych UMCS w Lublinie na kierunku malarstwo (2001–2006).
W macierzystej uczelni pracuje od 2006 roku, a od 2016 prowadzi Pracownię Technologii i Technik Malarskich.
W 2016 roku uzyskała stopień doktora sztuki w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie sztuki piękne.
Inicjatorka i kuratorka projektu Dotyk Sztuki/Touch of Art. Głównym obszarem jej artystycznych zainteresowań jest malarstwo oraz wideo.
Brała udział w ponad 90 festiwalach i wystawach odbywających się poza granicami kraju i w ponad 70 w Polsce; laureatka kilkunastu nagród i wyróżnień.
Radosław Skóra
Ukończył Wydział Artystyczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2003). W 2020 roku obronił doktorat w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Adiunkt w Zakładzie Rzeźby i Ceramiki na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie. Działalność artystyczna w zakresie rzeźby tradycyjnej, monumentalnej i małej formy rzeźbiarskiej. Jest autorem czterech wystaw indywidualnych; brał udział w 19 wystawach zbiorowych.
Agnieszka Jankowska, FRUŃ II, 2023
Klaudia Górska, TOUCH & TAKE, 202