Wystawa Dani Karavan: Artysta/Obywatel koncentruje się na głównych realizacjach izraelskiego twórcy Daniego Karavana (1930, Tel Awiw – 2021, Tel Awiw), który zaprojektował i stworzył ponad 80 instalacji rzeźbiarskich na skalę architektoniczną na całym świecie. Był on laureatem cenionych nagród dla artystów przyznawanych zarówno w Izraelu, jak i poza jego granicami, w tym: Nagrody Izraela, nagrody Praemium Imperiale – Japońskiego Stowarzyszenia Artystów oraz tytułu Artysty UNESCO na rzecz Pokoju.
Karavan urodził się i wychował na piaszczystych wzgórzach młodego Tel Awiwu, który w tych czasach był u progu przekształcania z niewielkiej wizjonerskiej osady w „prawdziwe” nowoczesne miasto. Jego ojciec Awraham (Abie) Karavan był pierwszym architektem krajobrazu Tel Awiwu. Od niego twórca nauczył się cenić i szanować naturę. Jego matka, Zehawa, była miłośniczką muzyki klasycznej, troskliwą matką i humanistką. Pod jej wpływem Karavan-dziecko stał się mężczyzną z silnym kręgosłupem moralnym. Jako dziecko i nastolatek był zaangażowanym i aktywnym członkiem ruchu młodzieżowego „Ha-Szomer Ha-Cair” [Młoda Straż] – świeckiego socjalistycznego ruchu robotniczego – najpierw jako rekrut, później jako przewodnik. Jego liderzy zachęcali młodych członków do szacunku wobec innego, natury i sztuki oraz do bycia społecznie świadomymi i zaangażowanymi obywatelami. W takim bezpośrednim społecznym, środowiskowym i moralnym klimacie młody Dani Karavan sformułował swoje credo, które później przełożyło się na praktykę, kiedy stał się artystą zawodowym i osobą publiczną.
W przeciwieństwie do wcześniejszych wystaw poświęconych realizacjom Daniego Karavana, koncepcyjnym i technicznym punktem wyjścia niniejszej ekspozycji nie jest sztuka. Nie jest to też próba przedstawienia rozwoju jego dzieł w kolejności chronologicznej. W sercu tego pokazu leżą raczej stwierdzenia, które Karavan prezentował publicznie, przede wszystkim w swoich esejach, felietonach i listach, w odniesieniu do zagadnień publicznych, które dotykały, a często ścierały się z jego publiczną sztuką i programem. W takich przypadkach dzieła służyły mu za papierek lakmusowy do pomiaru i oceny stopnia tolerancji i moralności społeczno-politycznej lub, dokładniej, stopnia niesprawiedliwości wynikającej z określonej sytuacji. Oczywiście, strategia kuratorska przyjęta dla tej prezentacji wymaga podejścia wybiórczego, narzędzia edytorskiego, w odniesieniu do wielkiego dorobku artystycznego rzeźbiarza. Jednocześnie ten specjalny pryzmat kuratorski otwiera drogę, dzięki której Karavan, osoba i jego dzieła, mogą być analizowane, doświadczane i oceniane. W okresie ponad 60 lat swojej kariery twórca opracował specjalną praxis łączącą zaangażowanie artystyczne z aktywizmem obywatelskim, problemy estetyczne z moralnością. Innymi słowy, nowoczesne wyrażenie starożytnego greckiego pojęcia Kalokagathia (kalós kaì agathós) – harmonijnej i wyważonej jedności piękna i dobra.
Fakt, że wielkoskalowe publiczne rzeźby Karavana są nieruchome i na trwałe wpisane w swoje specyficzne otoczenie, czy to miejskie, czy to wiejskie, w Izraelu czy też dowolnym innym miejscu na świecie, sprawia, iż dzieła wybrane do zaprezentowania na tej wystawy pokazane zostaną poprzez: (a) dokumentację zdjęciową i filmową, (b) kopie elementów oryginalnych dzieł twórcy, (c) szkice i inne dokumenty graficzne, (d) modele rzeźb. Towarzyszyć im będą cytaty, fragmenty tekstów i oświadczeń opracowanych lub wygłoszonych przez artystę, jak również dodatkowe dokumenty – tekstowe lub wizualne – istotne dla zagadnień i kampanii publicznych, w których uczestniczył. Rzeźbiarz angażował się w kilka problemów i zagadnień publicznych, u podłoża których leżała jego wrażliwość demokratyczna, środowiskowa i kulturowa. Niniejsza wystawa skupia się na zaangażowaniu twórcy w pokój, prawa człowieka oraz ochronę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.
Wystawa Dani Karavan: Artysta/Obywatel sugeruje splecenie artystycznych i obywatelskich aspektów w życiu i pracy izraelskiego rzeźbiarza o międzynarodowej sławie w jedną pojedynczą praxis, przy założeniu, że praxis ta jest jedną z głównych charakterystyk, poprzez którą należy rozumieć i doświadczać sztukę tego wybitnego autora.
Wśród dzieł przedstawionych w ramach prezentacji znajdują się między innymi: Modlitwa o pokój Jerozolimy (Ściana Knesetu), Jerozolima, Izrael (1966), Pomnik Brygady Negev, Beer Szewa, Izrael (1963–1968), Środowisko dla pokoju, Biennale w Wenecji, Włochy (1976), Droga Praw Człowieka, Norymberga, Niemcy (1989–1993), Droga Pokoju, Niccana, Izrael (1996–2000), Plac kultury, Tel Awiw, Izrael (2005–2013).
Kuratorka: Adi Englman.
Zdjęcie: Dani Karavan, Way of Peace, 1996-2000, Nitzana, Egypt-Israel Border, Israel, fot. Rina Castelnuovo