Ekspozycja ma na celu konfrontację dwóch znaczących artystów przełomu XIX i XX wieku, poruszających problematykę maskarady, teatru i cyrku, sennych marzeń, erotyki i śmierci. Twórcy ci, wyróżniający się skłonnością do fantazji, ironii i groteski, zakorzenieni są we własnych kulturach i środowiskach artystycznych: w modernistycznych kręgach Młodej Belgii i Młodej Polski. Ensor przypomina tradycje sztuki niderlandzkiej z jej rubasznym poczuciem humoru, przewrotnością i moralizatorstwem oraz ludowy teatr jarmarczny i żywy we Flandrii uliczny karnawał. Wojtkiewicz, zanurzony w świecie baśni i somnambulicznych wizji, odkrywa świat kabaretu, teatrzyku Zielony Balonik, krakowskiej szopki. Poddajemy te dwie indywidualności, traktowane zazwyczaj jako osobliwe i wyizolowane zjawiska, przekornej konfrontacji. Pojęcie karnawału pełni tu rolę metafory życia-widowiska, świata na opak, szaleństwa, anarchii, chaosu, wolności od norm i konwencji. Ekspozycja podzielona jest na kilka kluczowych wątków, ilustrujących najważniejsze obszary malarskiego imaginarium Ensora i Wojtkiewicza, którzy wizualizują uniwersalne problemy sztuki, literatury, teatru przełomu wieków: Cyganeria; Przebierańcy nicości – karnawał, teatr, cyrk; Baśnie i dziecięce fantazje; Thanatos.
„Czarny karnawał. Ensor/Wojtkiewicz” to pierwsza wystawa oparta na współpracy polsko-belgijskiej w MNW. Kontekstowo zaprezentujemy również obrazy, rysunki i grafikę innych twórców polskich i belgijskich, współczesnych głównym bohaterom ekspozycji, oraz marionetki, maski i stroje karnawałowe.
Kuratorzy: Joanna Kilian-Michieletti, Agnieszka Lajus, Kamilla Pijanowska-Badysiak, Herwig Todts (Musée Royal des Beaux-Arts d'Anvers)
Fotografia u góry: Witold Wojtkiewicz, Orszak, z cyklu "Z dziecięcych póz", 1908, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie
Witold Wojtkiewicz, Porwanie królewny (Ucieczka) z cyklu "Z dziecięcych póz", 1908, Muzeum Narodowe w Warszawie
Witold Wojtkiewicz, Biedota z choinką, 1902, Muzeum Narodowe w Warszawie