„Wiem, że utraciłem tyle rzeczy, iż nie mógłbym ich zliczyć, i te straty, teraz, są tym, co jest moje."
Jorge Luis Borges: „Władza nad wczorajszym”
Ta wystawa mogłaby wyglądać zupełnie inaczej... Można by ją rozszerzyć na wiele takich przestrzeni jak sala galerii... Teraz jej kształt jest wypadkową czasu, emocji, subiektywnych wyborów, intuicji, fascynacji i punktu, w jakim znajduję się w życiu... Tytuł tej wystawy również mógłby brzmieć inaczej... „Ćwiczenia z utraty”, „Małe smutki” czy też „Podróże ku przeszłości”... albo po prostu „Melancholia”...
Kiedy przestajemy czuć się nieśmiertelni, czas zaczyna mieć inny wymiar i inną wartość. Rozumiemy już więcej, więcej wiemy, więcej widzimy... Zdanie Heraklita, staje się też naszym doświadczeniem... Wszystko płynie... i choćbyśmy chcieli ryzykować utratę duszy, mówiąc milion razy „chwilo trwaj!” nie zatrzymamy nurtu czasu i nie odwrócimy jego biegu.
Kiedy zaczynamy czuć się śmiertelni, staje się to dla nas trudne do zniesienia. Uciekamy od tej wiedzy. Na początku, to tylko myśl, refleksja, którą jeszcze łatwo zlekceważyć, odrzucić. Ale w jakimś momencie życia, jakaś strata, jakiś brak, uświadamia nam, że zaczął się czas odejmowania. Wtedy zaczynamy ćwiczenia z przemijania. Najpierw z lękiem, potem już z rutyną, zaczynamy oswajanie naszego nowego „Ja”, ciągle zmieniającego się, bo ciągle wydanego na nowe zdarzenia. Ćwiczenia uczą nas, że nie ma nic stałego i nic nie jest nam dane na zawsze. To czasem boli. Ale też, jak każda nowo zdobyta umiejętność, daje wolność i rozszerza świadomość rzeczywistości. Ćwiczenia uczą nas, że jesteśmy zbudowani z tego, co za nami, i że dlatego przeniesiemy to w przyszłość. A także tego, że koło losu, koło Dharmy będzie się toczyło...
Ile jeszcze razy zobaczysz wiosną kwitnące śliwy? Ile razy usłyszysz letni świst jerzyków przecinających lotem wieczorne niebo? Ile razy zobaczysz niebieskie cienie na śniegu... zanim fala zaniesie cię w miejsce, gdzie rozpłyniesz się w świetle czystej, nieskończonej energii...
kuratorka: Małgorzata Bojarska-Waszczuk
Uczestnicy wystawy: Beata Ewa Białecka, Izabela Chamczyk, Marie Jo-Lafontaine, Koji Kamoji, Marta Lech, Sławomir Lipnicki, Piotr Nowak, Janusz Połom, Arkadiusz Sylwestrowicz.
Zdjęcie powyżej: Koji Kamoji, Przeciąg, 1975, wystawa: Cisza i wola życia, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2018, fot. Maciej Landsberg/archiwum Zachęty
Beata Ewa Białecka, Dolorosa 2, 2023, olej na płótnie, aplikacja, haft, 100x70 cm
Izabela Chamczyk, Nic się nie dzieje, 2012 (fragment)