Rynek Kościuszki (przy pomniku marszałka Józefa Piłsudskiego)
Wystawa przygotowana przez United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie opowiada o postawach, które wobec masowej eksterminacji ludności żydowskiej przyjęli mieszkańcy Europy.
Poddaje analizie niektóre z kluczowych pytań dotyczących Holokaustu. Dlaczego był on możliwy? Co sprawiło, że oprócz bezspornej i fundamentalnej roli Adolfa Hitlera i innych przywódców partii nazistowskiej, tak wielu zwykłych ludzi w całej Europie popierało zbrodnie nazistów lub milczało? Dlaczego tak niewielu pomagało tym najbardziej zagrożonym? A co kierowało tymi, którzy nie wykorzystywali okazji i nie ulegali pokusie zdrady bliźnich, pokazując, że nawet w nadzwyczajnie trudnych czasach istnieje alternatywa dla współudziału w złych czynach?
Historia wystawy
W związku z dwudziestą rocznicą otwarcia United States Holocaust Memorial Museum w 2013 powstała specjalna wystawa "Some Were Neighbors" („Byli sąsiadami”), która trwała do 2017 roku.
Po zamknięciu oryginalnej wystawy w Waszyngtonie stworzono jej skróconą, łatwą do eksponowania wersję mobilną, przeznaczoną do użytku międzynarodowego. Edukatorzy z Europy i innych części świata wskazywali bowiem, że wystawa będzie pomocna w nauczaniu o tym, że jednostki mają możliwość decydowania. Analizując wybory, jakich dokonywali zwykli ludzie w przeszłości, uczniowie mogą zastanowić się nad swoimi rolami i obowiązkami w dzisiejszych czasach.
Wcześniejsze prezentacje
Mobilna wersja wystawy została przetłumaczona na dziesięć języków i była dotychczas prezentowana w dwudziestu jeden krajach. W Niemczech można ją oglądać od 2019 roku, a w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych prezentowana była z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu w 2020 roku. W Polsce po raz pierwszy wystawę „Byli sąsiadami” otwarto w styczniu 2022 roku w Muzeum Polaków Ratujących Żydów Podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów. Dotychczas była także prezentowana we współpracy z Domem Spotkań z Historią w Warszawie i Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu.
United States Holocaust Memorial Museum - niezależna, federalna instytucja edukacyjna jest amerykańskim narodowym miejscem pamięci o ofiarach Holokaustu. Jej celem jest zapewnienie trwałości pamięci o Holokauście, jego zrozumienie i podkreślenie jego znaczenia. Poprzez siłę historii Zagłady, Muzeum wzywa przywódców i zwykłych ludzi na całym świecie do krytycznego myślenia o swojej roli w społeczeństwie, do przeciwstawiania się antysemityzmowi i innym formom nienawiści, zapobiegania ludobójstwu i wspierania ludzkiej godności.