Wystawa w ramach 600-lecia Łodzi
Jednym z punktów obchodów 600-lecia Łodzi w Miejskiej Galerii Sztuki jest wystawa Bogdana Skopińskiego. Projektant czy twórca? to wystawa monograficzna, podsumowująca dorobek jednego z najważniejszych powojennych łódzkich projektantów form przemysłowych oraz towarzyszących architekturze i budownictwu realizacji ceramiczno-rzeźbiarskich. W przestrzeniach Ośrodka Propagandy Sztuki zaprezentowane zostaną przedmioty i obiekty użytkowe, zarówno unikatowe, jak i zaprojektowane dla przemysłu. Towarzyszyć im będzie zachowana dokumentacja ilustrująca etapy procesu powstawania dzieł. Artysta pokaże podczas wystawy także swoje malarstwo, rysunek, rzeźbę oraz fotografię. Ekspozycja stanowi szansę na zaprezentowanie znakomitych przykładów realizowania w praktyce idei i koncepcji wypracowanych przez założycieli łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie Akademii Sztuk Pięknych), dla których tzw. czysta twórczość miała być obszarem osobistego rozwoju artysty, który w sposób odpowiedzialny włącza się później w kształtowanie przestrzeni publicznej.
Punktem wyjścia, bazą wszystkich działań Bogdana Skopińskiego, jest jego, nieskrępowana żadnymi pozaformalnymi rygorami, gra wyobraźni, swobodna kreacja autonomicznego świata form i zjawisk, które twórca realizuje od wielu lat w malarstwie. Ten obszar sztuki artysta traktuje bardzo osobiście – to jego laboratorium, gdzie kształtuje i weryfikuje swoją wrażliwość.
Bogdan Skopiński urodził się w 1943 roku w Mielcu. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Łodzi w pracowni prof. Mariana Jaeschke (malarstwo) i prof. Antoniego Starczewskiego (tkanina artystyczna). Dyplom zrealizował w 1968 roku z zakresu tkaniny dekoracyjnej historycznej u prof. Anieli Bogusławskiej. Jest projektantem form przestrzennych, wnętrz oraz akcentów w architekturze i budownictwie, malarzem oraz fotografikiem, a także ceramikiem i konserwatorem. Wykonał liczne realizacje ceramiczno-rzeźbiarskie jako rozwiązania przestrzenno- architektoniczne. Zajmuje się także rewaloryzacją i konserwacją zabytkowych wnętrz oraz rekonstrukcją rzeźby i detalu architektonicznego. Jest organizatorem i uczestnikiem wielu imprez, sympozjów i wystaw sztuki polskiej w kraju i zagranicą.
Tekst kuratorski:
Architekt formy
Dzieła Bogdana Skopińskiego, zarówno te, które od dekad można było oglądać w publicznej przestrzeni na fasadach licznych budowli, jak i te, które anektowały wnętrza rozmaitych instytucji, funkcjonowały zazwyczaj w oderwaniu od nazwiska ich twórcy. Nie były natomiast anonimowe przykłady prac, reprezentujących tradycyjne dyscypliny plastyczne, które Skopiński pokazywał podczas swoich wystaw. Świadomość różnorodności i obfitości jego dokonań zaskakuje.
Ten wszechstronny twórca uprawia z powodzeniem zarówno sztukę „czystą”, jak i użytkową. Bogdan Skopiński obdarzony jest darem i potrzebą myślenia całościowego, traktuje dzieło sztuki tak w swojej odrębności, jak i w zespoleniu z otoczeniem, w jakim istnieje.
Wiele z jego kompozycji, traktowanych jako służebne wobec architektury (choćby ze względu na swoją funkcję, np. społeczną), traktowanych jest nadal jako przykład prac tworzonych na zamówienie i pozbawionych przez to splendoru dzieła sztuki. Sam Skopiński zadaje sobie przekornie pytanie, czy w takich przypadkach jest twórcą czy tylko projektantem.
Dla odbiorcy odpowiedź jest oczywista − zarówno wtedy, gdy ogląda mozaikę, ceramiczny relief, obraz sztalugowy czy przedmiot ,użytkowy zaprojektowany przez Bogdana Skopińskiego. Dzieła te cechuje zrównoważony zestrój elementów strukturalnych, konstrukcyjnych z tymi, które decydują o walorach estetycznych prac. Żaden z obiektów nie jest sam w sobie jedynie użytkowy, podległy wobec charakteru miejsca, w jakim przychodzi mu funkcjonować. To zawsze efekt myślenia artysty, nie tylko architekta czy projektanta. Stąd zawarta w dziełach ich wewnętrzna spójność, będąca wypadkową relacji wartości architektonicznych i plastycznych, takich jak odczucie formy, przestrzeni, światła i barwy.
Dostrzegamy to oczywiście w przypadku prac o bardziej monumentalnym, funkcjonalnym wymiarze, choćby w kompozycjach naściennych, ozdabiających zakłady pracy, lokale gastronomiczne czy kolejowe dworce. Ten szczególny, złożony charakter dzieł uderza jednak także w rozmaitych projektach obiektów użytkowych: w meblach, drobnej ceramice, ale też w pracach malarskich, w rysunkach czy fotografii. Wydaje się, że stanowi to immanentną cechę sposobu, w jaki odczuwana jest przez twórcę wewnętrzna struktura rzeczywistości.
Widać oczywiście w dziełach Bogdana Skopińskiego szacunek dla osiągnięć epok historycznych, szczególnie w zakresie kształtowania architektury i rzeźby monumentalnej. Przede wszystkim jednak jest twórca dzieckiem czasów, w jakich przyszło mu studiować i pracować. Znaczący wpływ na jego twórczość miały niewątpliwie poszukiwania współczesnych mu artystów polskich i obcych, obowiązujące kierunki i nurty (choćby abstrakcji geometrycznej, konstruktywizmu czy unizmu), a także autorytety, które decydowały o charakterze kształcenia w łódzkiej PWSSP (wystarczy sięgnąć do jego biografii, pojawia się tam kilka „kultowych nazwisk”).
Dzieła Skopińskiego mają w większości nieprzedstawiający, abstrakcyjny charakter. Prace aluzyjne są nieliczne, bardzo niewiele z nich odsyła − za sprawą charakteru motywów obrazowych, czasami tytułów − do rzeczywistych zjawisk. Wiele z obrazów czy rysunków, choć stanowią one samodzielne byty plastyczne, to studia do przyszłych form przestrzennych.
Wytwory myśli plastycznej (zarówno dzieła monumentalne, kompozycje naścienne, rzeźby, jak i drobniejsze prace ceramiczne, także rysunki i malarstwo) cechuje modularność, wielostopniowość ujęcia motywów obrazowych oraz intensywne odczucie narastania form. Ich dynamika, tym samym wrażenie przestrzenności dzieła bierze się z sugestii ruchu, zbliżania bądź oddalania się obiektów, załamywania, odwracania ich elementów, zmian kierunków. Powtarzalne formy podlegają, przy podobieństwie składników, grze plastycznej polegającej na zmniejszaniu lub powiększaniu elementów, ich zagęszczaniu czy rozrzedzaniu. Przy pozornej identyczności charakteryzuje je różnorodność i zmienność na poziomie drugorzędnych cech. To pozwalana na uniknięcie monotonii, wprowadza do kompozycji ożywczy rytm, złudzenie życia obiektów. Kluczową rolę w kształtowaniu samych form oraz relacji przestrzennych odgrywa niewątpliwie światło.
W pracach dostrzec można rozmaite inspiracje, choćby „przemysłowe”, takie jak wizerunki rur, blach, kształtek, rusztowań itp. Wzory obecne w większych projektach − w rzeźbie i dekoracjach architektonicznych − są także widoczne (choć jedynie w dwuwymiarze) w malarstwie sztalugowym. W nim także podkreślane są wyraźnie, typowe dla płaskorzeźb i rzeźby pełnej, zabiegi o charakterze przestrzennym. Skłonność do reliefowości wyraża się zarówno w charakterze eksponowanych motywów, w obrazach nakładających się na siebie, równoległych pasm linii i wstęg, jak i w fizycznie uchwytnych zabiegach plastycznych wiodących do wyjścia obrazu poza płaszczyznę, w trójwymiar. Sygnalizowana kaskadowość widoczna jest także w zakresie gradacji światła i koloru, w akcentowaniu swoistej połyskliwości.
Prace, nawet te o monumentalnym charakterze, i z założenia najbardziej abstrakcyjne, zawierają w sobie pierwiastek zgodności z prawami natury, typowy dla form antycznych z ich organicznym kształtowaniem. Zapewniał on odczucie harmonii, stabilności, gwarancję równoważenia działających w obrębie formy sił dynamicznych.
Te cechy narzuca artysta zarówno na formy wysnute z wyobraźni, jak i wzięte z obserwacji, stara się uchwycić ich cechy strukturalne, morfologiczne.
Widać to dobrze choćby w niektórych fotografiach Bogdana Skopińskiego. Zdjęcia traktują figury ludzkie jak inspirujące formy przestrzenne. Realnie istniejące obiekty zostają przekształcone w elementy abstrakcyjnych kompozycji, w których najbardziej istotne stają się walory bryły. Poddane rozczłonkowaniu, deformacji, zestawione ze sobą na nowo, tworzą fikcyjne − niepozbawione sensualności − obiekty architektoniczno-rzeźbiarskie. Te walory widać także w przedmiotach użytkowych, w których dążenie do prostoty, a równocześnie odwoływanie się do natury sprawia, że funkcjonalność zostaje ubrana w przekonującą, klarowną formę.
Warto zaznaczyć jeszcze jedno, ważne dla procesu tworzenia dzieł przez Bogdana Skopińskiego, źródło inspiracji. To wyczuwalna muzyczność kompozycji, działanie zasad typowych dla budowy dzieła audialnego. Prace wyraźnie brzmią, wibrują, operują tonami minorowymi i jasnymi we wzajemnej harmonii. Warto przypomnieć, że świadomość relacji obecnych w muzyce od starożytności decydowała przecież o pojawianiu się wartości estetycznych, o obecności piękna.
Kurator: Dariusz Leśnikowski
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Łodzi i Miejskiego Przedsiębiorstwa
Komunikacyjnego - Łódź Spółka z o.o.