W kolejnej, już 8. edycji projektu dla wyróżniających się studentów(-ek) UAP – tak jak poprzednio – wybór desygnatu INNEGO należał do tytułowych młodych. Tegoroczne uczestniczki niemal od początku były zdecydowane. Zuzanna postanowiła zwrócić uwagę na społeczność Głuchych, a Karolina na Bojków i Łemków, wypędzonych w ramach akcji „Wisła”, których ślady można odnaleźć m.in. w Karpatach Wschodnich. Zarówno szczera empatia Zuzanny, jak i podyktowane współczuciem badawcze zamiłowania Karoliny wywarły na nas – opiekunkach merytorycznych projektu – spore pozytywne wrażenie.
Spotkania odbywały się przez kilka miesięcy, choć nieregularnie, ale dzięki autentycznemu zaangażowaniu uczestniczek proces powstawania prac przebiegał sprawnie. Młode artystki miały wiele pomysłów, chętnie słuchały sugestii opiekunek, choć zgodnie z zasadami Biegunów nie musiały ich uwzględniać. Podejmowały więc wiele własnych twórczych decyzji, co stanowi jedno z ważniejszych założeń projektu.
W sferze wizualnej świetnie się dopełniały, dzieląc między siebie przestrzeń galeryjnej sali wystawowej. Ich dialog był i jest na wystawie rozmową, a nie kłótnią. Obie operują subtelnymi środkami wyrazu, czego efektem jest spójna prezentacja oparta na lekkości form, symbolach i niedomówieniach. Wszystkie działania artystek budują wyczuwalną atmosferę troski o INNEGO, są głosami upominającymi się o pamięć o Łemkach wysiedlonych ze swych domów oraz o prawa Głuchych, którzy nadal są spychani na społeczne „pobocze” i skazywani na dosłowną i metaforyczną ciszę.
Zuzanna Bandosz zapisując w niekonwencjonalny sposób dźwięki na tkaninach, chciała oddać głos Głuchym i jak sama to określa: „dać wyraz pragnieniu, by ich potrzeby wyraźniej zaistniały w naszym społeczeństwie”. Poza wystawą Zuzanna podjęła współpracę ze Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niesłyszących im. Józefa Sikorskiego w Poznaniu, gdzie prowadziła warsztaty.
Karolina Piotrowska stworzyła drewniany model tradycyjnej trombity – pięknego pasterskiego instrumentu używanego m.in. przez Bojków wygnanych w 1947 roku. Trombita służyła do wzywania pomocy w sytuacji zagrożenia. Karolina umieściła również na wystawie swoje poetyckie fotografie, portretujące tereny zamieszkiwane przez łemkowską społeczność przed wysiedleniem.
W dialogu prowadzonym przez młode artystki punktem wyjścia jest pragnienie upomnienia się o społeczność, której działa się lub dzieje krzywda. Zuzanna i Karolina mówią w imieniu tych, którzy sami mówić nie mogą. Obie czynią to w sposób metaforyczny i unikając krzyku, jednak jestem przekonana, że są w stanie dotrzeć do wszystkich odbiorców, którzy jak one noszą w sobie empatię i gotowość do otwarcia się na INNEGO. Być może zdołają poruszyć też tych pozostałych.
Bogna Błażewicz