Bastion. Artyści ukraińscy o wojnie


03.10.2024 - 29.06.2025

Tytułowy Bastion to z definicji fragment budowli obronnej, twierdzy. Lecz ma również znaczenie emblematyczne – jako opoka, ostoja pewnych pozytywnych idei, chronione siedlisko wartości fundamentalnych, takich jak wolność, równość i podmiotowość każdej istoty ludzkiej oraz niezbywalne prawo każdej jednostki, grupy społecznej i narodowej do samostanowienia.

Prezentowana w Muzeum Śląskim ekspozycja stanowi kronikę narodu ukraińskiego, który przechodzi najtrudniejszą próbę w walce o wolność. Składają się na nią prace 35 wybitnych ukraińskich artystów, tworzących w różnych technikach – od malarstwa i rzeźby po grafikę, fotografię oraz instalacje. 
„Ukraina stała się dziś prawdziwą twierdzą, która broni nie tylko swojej niepodległości, ale całej europejskiej cywilizacji” – podkreśla kurator Kostiantyn Trachuk, „Ta niezwykła ekspozycja, złożona z około 160 dzieł, powstałych w Ukrainie podczas trwającego konfliktu, stanowi unikalny zapis narodowego dramatu i oporu” – dodaje. 
Jak zauważa kuratorka Joanna Szeligowska-Farquhar: „Wystawa to nie tylko dokumentacja zniszczeń, ale również obraz wiary i nadziei, ofiarnej pomocy i społecznej solidarności”. 

Dzięki różnorodnym formom wyrazu, artystom udało się uchwycić pełen wachlarz emocji i przeżyć związanych z trwającą wojną – od strachu i rozpaczy po niezłomność i wiarę w zwycięstwo. Wyjątkowość międzynarodowego wydarzenia wizualnego polega na proweniencji prezentowanych dzieł – niemal wszystkie z nich pochodzą z terenów objętych działaniami wojennymi, co czyni tę ekspozycję bezpośrednim świadectwem wojennego okrucieństwa. 

Obraz, tekst, muzyka
Przestrzeń wystawowa rozbrzmiewać będzie muzyką autorstwa Romana I. Drozda z płyty „Monochromatic” – albumu, który powstał pod wpływem wydarzeń na EuroMajdanie w Kijowie. Drozd w swojej muzyce, pełnej kontrastów i bogatej dramaturgii, przenosi nas w świat dramatycznych wydarzeń, gdzie reminiscencje batalistyczne przeplatają się z refleksyjnymi fragmentami. Muzyka filmowa, epicka w charakterze, podkreśla atmosferę niepokoju i tragedii, a jednocześnie nadaje wystawie głębszy wymiar emocjonalny.
Między prezentowanymi dziełami sztuki, zamiast komentarzy kuratorskich, pojawią się wiersze ukraińskich poetów, które przetłumaczono na język polski. Poezja, zrodzona z tych samych traumatycznych doświadczeń, tworzy liryczny kontekst do odbioru wystawy, oferując introspektywną refleksję nad kondycją człowieka w obliczu wojny, straty i nadziei.
Ta twórcza triada łączy się w jeden dosadny głos przypominający społeczności globalnej o wciąż trwającym konflikcie zbrojnym w kontekście pojawiającego się dystansu, który niepokoi. Należy pamiętać, że ostateczny wynik tej wojny będzie stanowić o naszej wspólnej przyszłości.

Wystawa powstała we współpracy z Muzeum Narodowym „Kijowska Galeria Sztuki” w Kijowie i jest owocem bliskiej relacji kuratora Kostiantyna Trachuka ze współczesnymi ukraińskimi twórcami. Artyści zaproszeni do stworzenia wystawy nie mogą uczestniczyć w jej otwarciu ze względu na obowiązek obrony kraju.


Ikony
Wystawie „Bastion” towarzyszy prezentacja pod nazwą „Passiones. Cykl ikon na skrzyniach po amunicji”.  Autorami ikon są Sonia Atlantova i Oleksander Klymenko. Ikony to szczególny rodzaj sakralnych obrazów, wywodzących się z tradycji chrześcijaństwa wschodniego, zwłaszcza prawosławnego. Wyróżniają się głęboką symboliką, są nie tylko dziełem sztuki, ale również obiektem kultu. Ikony są oknem do świata duchowego, stanowią most między tym co ziemskie i boskie. 
Prezentacja ikon malowanych na skrzyniach po amunicji obok wystawy „Bastion” tworzy niezwykle mocny i symboliczny kontrast. Święte obrazy, które tradycyjnie są symbolem pokoju, duchowej harmonii i modlitwy, zderzają się tutaj z surową rzeczywistością wojny, namalowane na skrzyniach po amunicji – stały się przedmiotami kojarzonymi ze śmiercią i zniszczeniem.
Obie ekspozycje stawiają artystyczny opór nie tylko fizycznej destrukcji, ale i duchowemu załamaniu, stając się wizualnym świadectwem siły ducha narodu ukraińskiego. 
 

Artyści, których prace prezentowane są na wystawie:

Galina Andrusenko, Oleksandr Belianskyi,  Petro Bevza, Andriy Bludov, Alexandra Chichkan, Ilya Chichkan, Jurij Denysenkov, Yelyzaveta Derzhavytska, Roman Dorczyniec, Dmytro Dotsenko, Andriy Dudchenko, Orest Girnyi, Sergiy Haі, Serhii Korniievskyi, Kateryna Kosianenko, Andrii Kotliarchuk, Anatoly Kryvolap, Polina Kuznietsova, Maksym Malylio, Roman Minin, Volodymyr Mykytenko, Anatolii Pohorilyі, Eduard Potapenkov, Olena Prykhodko-Kislykh, Liudmyla Rashtanova, Oleksii Revika, Rasim Seidimow, Vladyslav Shereshevsky, Viktor Sidorenko, Yurii Solomko, Andrii Tsoi, Yuriy Vakulenko, Ilya Yarovoi, Serhiy Zapadnya, Roman Zhuk.

Muzeum Śląskie w Katowicach
32 213 08 11

ul. T. Dobrowolskiego 1

40-205 Katowice

03.10.2024 - 29.06.2025

wernisaż

03.10.2024

18:00