W projekcie Owoc granatu Barbara Gryka współpracuje z twórczynią wirtualnych doświadczeń Agatą Konarską. Wspólne działanie rozpoczynają od postawienia pytania, czy da się zbudować szczęście, nawiązując do wizji idealnego miasta autorstwa renesansowego filozofa Tomasza Campanelli. Celem jego utopijnej wizji, określonej jako Miasto Słońca, było opisanie ustroju, w którym życie ludzkie będzie w największym możliwym stopniu bliskie stanowi natury. Pytanie o idealne miejsce do życia artystki zadają również dzieciom, które w wyniku wojny w Ukrainie musiały opuścić swój kraj.
Na wystawie możemy przeżyć wirtualne doświadczenie, polegające na eksploracji przestrzeni miejskiej, na którą składają się skany 3D zbombardowanych ukraińskich budynków pokryte teksturami dziecięcych domów powstałych podczas warsztatów. Deszcz przeszedł, kartonowa barwna architektura wciąż jeszcze ugina się pod ciężarem wilgoci, ale domy powoli schną w pełnym słońcu, ukrywając w swoich wnętrzach wypowiedzi osób uczestniczących w ich powstaniu. Te mówiące o nadziei konstrukcje zwiedzić możemy na grzbietach zwierząt: żubra, rysia, bociana i orła. Ich symboliczne znaczenie odsyła nas z jednej strony do wschodnich mitologii, z drugiej są one wykorzystywane jako symbole narodowe, które katalizują formowanie się tożsamości państw oraz służą jej podtrzymywaniu.
W tego typu atrybutach gloryfikowane są głównie cechy powiązane z walecznością, siłą, odwagą, ale też płodnością i zwiększaniem liczebności narodu. Sprowadzają one rolę mężczyzny do walki, a kobiety do rodzenia. Symbole są wykorzystywane do wzmacniania stereotypów i podziałów, do przekonania, że naród jest najwyższą wartością i najważniejszą formą społeczną. Takie rozumowanie prowadzi zwykle nie tylko do pragnienia zwycięstwa, ale też dominacji, a w konsekwencji do wzbudzania agresji wobec innego.
Czy możliwe jest stworzenie miejsca, w którym kilka narodowości może żyć w całkowitej zgodzie, ponad podziałami?
Artystki uważają, że naszym aktualnym zadaniem jest wpływać na kształt przyszłości, której towarzyszyć będą katastroficzne nuty kryzysów militarnych, energetycznych, migracyjnych i klimatycznych. Przyjmując odpowiedzialność za przyszłe pokolenia, oddają pole dzieciom. Ich abstrakcyjne wyobrażenia o miejscu, w którym wszyscy razem możemy czuć się dobrze przekształcają w prace artystyczne. Wspólne aktywności są inspiracją dla nowej architektury, opierającej się na takich cechach jak intuicyjność i naiwność. Dziecięca wizja idealnego miasta przejawia się w rzeczach, których dorosły człowiek nie zauważa i staje się lustrem, w którym odbijają się kwestie narodowości, patriotyzmu, ludzkiej dobroci i względności szczęścia.
Barbara Gryka
Pochodzi z polskiej wsi Końskowola. Jest absolwentką Wydziału Sztuki Mediów na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2019 roku uzyskała dyplom w Pracowni Działań Przestrzennych Mirosława Bałki. Obecnie jest doktorantką w Pracowni Przestrzeni Działania Dźwięku, prowadzonej przez dr hab. Katarzynę Krakowiak, na macierzystej uczelni. W swojej praktyce zajmuje się działaniami performatywnymi. Pracuje z ludźmi, którzy niekoniecznie zajmują się sztuką. Jej ulubionym zajęciem jest rozmawianie, lubi też podglądać innych ludzi, ich zachowania i styl życia. W projekcie „Architektura od Środka”, odwiedzała swoich sąsiadów w Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, pukając do ich drzwi i prosząc o rozmowę. Ma w planach dalsze odwiedzanie modernistycznych polskich blokowisk. W „Tańcu Motocykli” przewodziła grupie ośmiu mężczyzn na motocyklach, którzy tańczyli lubelski taniec ludowy.
Agata Konarska
Urodziła się w 1995 r. Jest absolwentką Intermediów na UAP (2018) i Wydziału Sztuki Mediów ASP w Warszawie (2023). Jej działania artystyczne opierają się na wykorzystaniu różnych mediów, takich jak wideo, dźwięk i performans, za pomocą których tworzy sytuacje interaktywne i kreuje rzeczywistości wirtualne. W swoich działaniach dotyka tematyki religijności, oscylując między sacrum a profanum. Bada fenomen ikoniczności kobiety, poszukując antropologicznej genezy matriarchatu i jej odniesień w erze antropocenu. Często korzysta z motywów politycznych, geologicznych i animalistycznych. Fascynują ją współczesne mity i rytuały oraz nadchodząca apokalipsa. Notorycznie śni o zwierzęcych hybrydach i przestronności architektury.
Kuratorki wystawy: Agata Cukierska, Katarzyna Kalina