„Wojna i Pokój?” to tytuł wystawy ukraińskiej artystki i fotografki Aleny Grom w Galerii Labirynt. Grom jest kolejną rezydentką programu Lublin Station, realizowanego przez galerię we współpracy z Galerią Artsvit (Dniepr, Ukraina).
Alena Grom pracuje na przecięciu fotografii konceptualnej i reportażu społecznego. W swojej twórczości stosuje różne techniki wypowiedzi artystycznej: od reportażu po grę skojarzeń, tworzy wideo, kolaże, wykorzystując fotografie i archiwa innych osób. Wszystko to pomaga jej głębiej wyrazić idee i uczucia.
Tytuł wystawy pochodzi od książki „Wojna i Pokój”, którą Grom znalazła w 2014 roku, nieopodal ruin jednej ze szkół w obwodzie charkowskim, która została zniszczona przez bomby rosyjskie. Na wystawie artystka prezentuje prace z dwóch projektów – „Generation” i „The Banality of Evil” oraz związane z nimi projekcje wideo.
W pierwszym z nich Alena Grom dokumentuje codzienną rzeczywistość dzieci i młodych ludzi, które przeżyły okupację w rejonie Charkowa w 2014 roku. Podczas działań wojennych, infrastruktura i budynki mieszkalne zostały zniszczone, a tysiące ludzi, w tym dzieci, zostało rannych i zabitych. Są nie tylko ofiarami, ale także świadkami zbrodni i tragedii, które wciąż rozgrywają się na ich oczach.
Natomiast w projekcie „The Banality of Evil” artystka ukazuje Buczę w marcu 2022, która stała się miejscem masowego mordu ludności cywilnej. Grom udokumentowała popełniane zbrodnie przez stacjonujące na tym terenie wojsko rosyjskie. Na fotografiach nie widać mieszkańców ani żołnierzy, tylko to, co zostało w Buczy. Projekt zaczerpnął nazwę od eseju o tym samym tytule, napisanym przez filozofkę Hannah Arendt. Koncepcja zła, tak jak ją definiowała Arendt, pomaga lepiej zrozumieć jak złożona jest ludzka natura, i że zło może przejawiać się w codziennych, rutynowych czynnościach ludzi, którzy wykonują swoje obowiązki bez refleksji nad moralnymi konsekwencjami swoich działań.
Prace zarówno fotograficzne, jak i wideo Aleny Grom skłaniają do refleksji nad tym, jak każdy może być trybikiem w machinie zła, gdy patrzymy bezrefleksyjnie na otaczającą rzeczywistość. Wystawa „Wojna i Pokój?” zachęca do myślenia o współczesnym świecie, o odpowiedzialności za nasze działania i nadziei na odbudowę w czasach kryzysów.
Alena Grom jest ukraińską artystką i fotografką dokumentalną pochodzącą z Doniecka. Pracuje na przecięciu fotografii konceptualnej i reportażu społecznego. W kwietniu 2014 r. opuściła rodzinne miasto z powodu rosyjskiej okupacji wschodniej Ukrainy, co wpłynęło na kierunek jej twórczości. Jednym z głównych tematów jej prac jest życie mimo wszystko. Od 2016 r. skupia się na ludziach i miejscach dotkniętych rosyjską agresją. Od 2017 r. mieszka w Buczy. Projekty Aleny Grom były prezentowane w Ukrainie, USA, w różnych miejscach w Australii, Europie i Azji. Jej prace zostały uhonorowane wieloma międzynarodowymi nagrodami i wyróżnieniami fotograficznymi.
Kuratorka: Gabriela Gawęda