Wystawa Ziółka, drzewka, y chróściki w Muzeum Farmacji to wyjątkowa prezentacja twórczości uznanej artystki Agnieszki Brzeżańskiej. Sztuka współczesna została starannie wkomponowana w szczeliny mebli zrekonstruowanej apteki z lat 20. XX wieku. W przestrzeniach najmniejszego oddziału Muzeum Warszawy prace Brzeżańskiej zyskują nowe, zaskakujące konteksty, współistniejąc z wystawą główną Res pharmaceuticae, która przybliża historię leków i farmacji. Artystka zaprasza w wyjątkową podróż tropem ziołolecznictwa – związków farmacji z fitoterapią i zapomnianych narracji o prozdrowotnych właściwościach roślin. Zaprezentowane zostaną prace wizualne, takie jak ceramika, malarstwo czy wideo, a także instalacje angażujące zmysły węchu i słuchu. Wystawa otworzy się 21 listopada 2024 roku.
Intrygujący tytuł wystawy Agnieszki Brzeżańskiej pochodzi z fragmentu renesansowego dzieła botanicznego pt. Herbarz polski, to jest o przyrodzeniu ziół i drzew rozmaitych, i innych rzeczy do lekarstw należących. To pierwszy oryginalny polski zielnik, który ukazał się w 1595 roku, a jego autorem jest Marcin z Urzędowa, botanik, zielarz, lekarz i ksiądz.
– Zabytki i utensylia sztuki aptekarskiej w niewielkim muzeum w połączeniu z opartymi na kontemplacji natury pracami Agnieszki Brzeżańskiej otwierają przed zwiedzającymi przestrzeń eksploracji związków roślin i międzygatunkowych sojuszy z formami uzdrawiania – mówi kurator wystawy Romuald Demidenko. – Wystawa Ziółka, drzewka, y chróściki jest okazją do wspólnej refleksji nad alternatywnymi sposobami łagodzenia objawów zapalnych i bólu, a także poszukiwania ukojenia – dodaje współautorka koncepcji Julia Kern-Protassewicz.
Artemisia vulgaris i „myślokształty”
Agnieszka Brzeżańska jest malarką, performerką i zielarką. Tworzy także rysunki, fotografię, film i ceramikę. Często sięga po rzemiosło i techniki tradycyjne. Istotą jej zróżnicowanej działalności artystycznej jest namysł nad miejscem człowieka w świecie i możliwościami współbycia wszystkich istot. Rośliny i ziołolecznictwo to tematy, które fascynują artystkę od lat. W Muzeum Farmacji prace Brzeżańskiej zyskały szczególne, nowe konteksty i znaczenia. Początki farmacji i relacje między naturą i nauką wysuwają się na pierwszy plan wystawy Ziółka, drzewka, y chruściki. Sztuka Brzeżańskiej w spotkaniu z historią leków, kolekcją szkła aptecznego, zbiorami bibliotecznymi czy tradycją japońskiej medycyny Kampo wybrzmiewa inaczej niż w neutralnej przestrzeni galeryjnej.
Na wystawie pokazane zostaną prace z ostatnich kilku lat, a także trzy obiekty przygotowane specjalnie z myślą o wnętrzach Muzeum Farmacji i jeden dotychczas nieprezentowany – to zielnik stworzony przez Agnieszkę Brzeżańską podczas studiów w Instytucie Zielarstwa i Terapii Naturalnych. W przestrzeniach dawnej apteki będzie unosił się zapach bylicy pospolitej (łac. Artemisia vulgaris), powszechnie występującej rośliny nazywanej lekiem na wszystko. Instalacja działająca na zmysł węchu przywodzi skojarzenia z dawnymi rytuałami aromaterapeutycznymi, inhalacjami czy okadzaniem domostw ziołowym dymem, który miał chronić przed chorobami. Pokazany zostanie także ręcznie tkany żakard, obrazy olejne, dwie prace wideo będące zapisem obserwacji sił natury, a także charakterystyczne dla Brzeżańskiej drobne rzeźby ceramiczne. Przodki, amebowate w kształcie stworki, artystka nazywa „myślokształtami”. Półabstrakcyjne obiekty kojarzą się z organicznymi formami, które mają kończyny, a nawet mimikę.
Agnieszka Brzeżańska (ur. 1972) studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i w Warszawie, gdzie uzyskała dyplom w Pracowni Malarstwa prof. Stefana Gierowskiego. W ramach stypendium rządu Japonii kształciła się na Uniwersytecie Sztuk Pięknych i Muzyki w Tokio. Jej twórczość obejmuje prace malarskie, rysunki, fotografię, film, ceramikę i inne media. Brzeżańska sięga po różne rejestry wiedzy, od fizyki i filozofii po marginalizowane przez nowoczesną naukę systemy poznania, takie jak alchemia, parapsychologia, ezoteryka, wiedza tubylcza czy tradycje matriarchalne. Od 2016 roku wspólnie z Ewą Cieplewską organizuje Flow/Przepływ – rezydencję artystyczną na Wiśle. Swoje prace prezentowała na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce i za granicą. Współpracuje z galerią BWA Warszawa oraz Nanzuka w Tokio.
Sztuka najnowsza w Muzeum Farmacji
Muzeum Farmacji zlokalizowane na Starówce jest oddziałem Muzeum Warszawy i jednym z najmniejszych stołecznych muzeów. To także jedyna w Polsce instytucja poświęcona historii farmacji, która otwiera się na sztukę najnowszą – w 2021 roku w ramach Warsaw Gallery Weekend odbyła się wystawa Tomasza Kulki Owoc z drzewa poznania dobra i zła, przygotowana wraz z Galerią Propaganda. Rok później miał miejsce pokaz prac Magdy Bielesz Wśród leków czuję się bezpiecznie. Wystawa Agnieszki Brzeżańskiej Ziółka, drzewka, y chróściki to kolejna odsłona wprowadzania sztuki współczesnej w historyczny kontekst Muzeum Farmacji.
Program towarzyszący: Bartosz Arobal Kociemba, Diana Lelonek, Ada Adu Rączka
Wątki pojawiające się na wystawie znajdą swoje rozwinięcie w programie towarzyszącym, który będzie nastawiony na wspólne działania twórcze. Bartosz Arobal Kociemba poprowadzi warsztaty Po listku do serca (7 grudnia 2024), a Ada Adu Rączka Wejście w zielnik (15 lutego 2025). Diana Lelonek i osoby studenckie z warszawskiej ASP będą pracować nad krótkimi formami filmowymi inspirowanymi Muzeum Farmacji i jego patronką magistrą Antoniną Leśniewską. Pokaz efektów działań odbędzie się 25 stycznia 2025 roku.
kurator: Romuald Demidenko
Agnieszka Brzeżańska, Heart, 2008, fot. Tomasz Kaczor
Agnieszka Brzeżańska, Przodki, 2022-24, fot. Tomasz Kaczor
Bylica pospolita w zielniku Agnieszki Brzeżańskiej, fot. Tomasz Kaczor