19 czerwca w Muzeum Warszawy zostanie otwarta wystawa Agaty Jarosławiec Bat zamiast słońca, która podejmuje temat nieobecności wsi w historii miast. Mimo że Warszawa od stuleci była miastem napływowym, o wpływie tradycji ludowych na tożsamość dzisiejszej stolicy mówi się rzadko albo wcale. Agata Jarosławiec w swoich pracach zwraca uwagę na problematykę wstydu klasowego, doświadczenia przyjezdnych mieszkańców Warszawy zmagających się z piętnem „osób z prowincji” i alienacją kulturową. Łączy wątki autobiograficzne z szerszą refleksją na temat miejsca ludowego dziedzictwa w historii Warszawy. Wystawa w Galerii Rynek 30, znajdującej się w siedzibie głównej Muzeum Warszawy (Rynek Starego Miasta 32), potrwa do 29 grudnia 2024 roku.
Zaledwie połowa wszystkich osób mieszkających w Warszawie się w niej urodziła – to dane pochodzące ze spisów powszechnych realizowanych od lat 80. XIX wieku. Liczby są zaskakująco zgodne, a badania prowadzone w kolejnych dekadach pokazują zbliżone statystyki: blisko połowa mieszkańców Warszawy to osoby migrujące z małych miasteczek i wsi, zarówno sto lat temu, jak i współcześnie.
Wystawę Agaty Jarosławiec otworzy autoportret artystki, który odwołuje się zarówno do jej osobistej historii, jak i ogólnej refleksji nad zwrotem ludowym we współczesnej polskiej kulturze. Emigracja do miasta nierzadko wiąże się z awansem społecznym, nie zawsze jednak prostym i jednoznacznym. Zmagania z negatywnym obrazem osoby „z prowincji” czy alienacja kulturowa towarzyszyły wielu warszawiakom i warszawiankom, stając się jednocześnie istotną składową ich nowej tożsamości. Te osoby współtworzyły miasto, jednak ich dziedzictwo kulturowe było pochłaniane przez wielkomiejską dynamikę. Uznawane za gorsze i niedojrzałe, znikało zarówno ze społecznej świadomości, jak i kart historii.
Agata Jarosławiec poprzez biografię – swoją i swojej rodziny – analizuje doświadczenie awansu w szerokim, społecznym kontekście. Artystka przetwarza wątki związane ze wstydem klasowym, brzemieniem pamięci pańszczyzny oraz relacjami między historią a współczesną tożsamością. Analizuje problem wielowątkowo i ponadczasowo: w realizacjach łączy historyczne elementy, m.in. odciski napisów z krzyży pańszczyźnianych z bardzo współczesnymi formami, takimi jak trampolina czy stołek lowenowski. Podejmuje temat przemocy i traumy transgeneracyjnej zapisanej w ciele. Na wystawie zaprezentowane zostaną obiekty, fotografie, obraz i wideo.
Agata Jarosławiec – absolwentka Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (2020), oraz studiów licencjackich na historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (2014), od 2021 roku doktorantka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Laureatka III nagrody w konkursie Artystyczna Podróż Hestii (2020), finalistka Allegro Prize (2021), uczestniczka 17. Przeglądu Sztuki „Survival” we Wrocławiu (2019). Jej praktyka artystyczna opiera się na badaniu relacji między historią, ciałem a tożsamością. Interesują ją cienie narracji indywidualnych i społecznych, szuka w nich szansy do wzrostu. W swojej praktyce często wykorzystuje obiekt, wideo oraz działania performatywne.
Fotografia u góry: Agata Jarosławiec, Stańczykini, 2024